آیا زعفران باعث بهبود ADHD در بزرگسالان می شود؟

آیا زعفران باعث بهبود کمبود توجه و بیش‌فعالی در بزرگسالان می شود؟ تاکنون تعدادی از مطالعات کوتاه مدت روی تأثیر زعفران در کاهش علائم ADHD در بزرگسالان انجام شده‌اند. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که زعفران ممکن است بهبود معناداری در علائم ADHD شامل کاهش کمبود توجه و افزایش تمرکز و توانایی‌های شناختی داشته باشد.

اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD)

اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یک اختلال رفتاری-روانی است که با رفتارهای لحظه‌ای و بدون فکر، بیش‌فعالی و بی‌توجهی شناخته می‌شود. این بیماری 4 درصد از بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اثرات آن در جنبه‌های مختلف زندگی شخصی و اجتماعی ظهور می‌کند.

 مطالعات تأثیر منفی بیش فعالی بر عملکرد تحصیلی و شغلی، روابط خانوادگی، عزت نفس و توانایی عملکردی را نشان داده‌اند.

 مهم‌ترین مکانیسم مولکولی این بیماری اختلال در نقل و انتقال پیام‌های عصبی و کاهش دوپامین در مغز است.

ترکیبی از دارو و رفتار درمانی برای درمان این اختلال موثر واقع می‌شود. رایج‌ترین گزینه برای مدیریت نشانه‌های این اختلال استفاده از داروی ریتالین است. این دارو باعث مهار انتقال‌دهنده‌های دوپامین و افزایش مقادیر آن در محل‌های انتقال پیام (سیناپس‌ها) می‌شود.

 اگرچه ریتالین علائم ADHD را تعدیل می‌کند و نقایص شناختی را بهبود می بخشد، اما در برخی موارد با شکست مواجه می‌شود یا با عوارض جانبی مانند تهوع، بی خوابی، سردرد گذرا، اشتهای کم و بازگشت مجدد رفتاری همراه است.

در این راستا، چندین مطالعه بر روی داروهای غیر محرک به عنوان جایگزینی برای درمان ADHD با عوارض جانبی کمتر متمرکز شده‌اند. در بین تمام داروها، داروهای ضد افسردگی در درمان ADHD موثر بودند. مانند داروی ضد افسردگی بوپروپیون در مقایسه با ریتالین.

علیرغم قدرت داروهای ضد افسردگی، عوارض جانبی مانند افت فشار خون، اثرات منفی بر مغز و آریتمی قلبی تجویز آن‌ها را محدود کرده است. همچنین اعتقاد بر این است که استفاده از داروهای محرک همانند ریتالین به منظور درمان ADHD، باعث وابستگی به محرک‌ها و یا استعداد استفاده از آن‌ها در آینده می‌شود.

از این‌رو ترجیح بیماران و والدین آن‌ها استفاده از داروی‌های جایگزین غیر محرک و داروهای گیاهی می‌باشد. شواهد مختلفی در مورد اثرات زعفران در بهبود حافظه و بهبود اضطراب و افسردگی وجود دارد.

تاثیر مصرف زعفران در بزرگسالان مبتلا به کمبود توجه

در تحقیق حاضر که یک کارآزمایی بالینی می‌باشد، به بررسی اثر استفاده از زعفران به عنوان یک درمان کمکی به همراه ریتالین در بزرگسالان مبتلا به ADHD پرداخته شده است.

این تحقیق از تیر 97 تا بهمن 99 در کلینیک روان‌پزشکی بیمارستان روزبه انجام شده است. شرکت‌کنندگان بزرگسالانی در بازه سنی 20 تا 60 سال بودند و معاینات بالینی آن‌ها در سه زمان جداگانه‌ی پایه، هفته‌ی سوم و هفته‌ی ششم با استفاده از دو پرسش‌نامه‌ی خود گزارش‌دهی ASRS و CAARS انجام شد.

شرکت‌کنندگان به دو گروه کنترل و دریافت کننده‌ی زعفران با تعداد 28 نفر در هر گروه تقسیم شدند. هر دو گروه 30 میلی‌گرم در روز ریتالین دریافت کردند. یکی از گروه‌ها علاوه بر ریتالین، کپسول 15 میلی‌گرمی زعفران را دوبار در روز دریافت می‌کردند و برای گروه کنترل دارونما تجویز شد.

نتایج این کارآزمایی نشان می‌دهد که شش هفته درمان با زعفران و ریتالین باعث بهبود علائم ADHD در بزرگسالان شده است. امتیاز بدست آمده از پرسشنامه‌ها در شکل‌های زیر قابل مشاهده هستند. همچنین بر اساس گزارشات بین گروه زعفران و دارونما از نظر عوارض جانبی تفاوت قابل توجه مشاهده نشد.

علائم ADHD عمدتاً به دلیل کاهش دوپامین در نواحی خاصی از سیستم عصبی مرکزی است. بنابراین، متیل فنیدیت یا آمفتامین، که نشان داده شده است دوپامین را در نواحی مورد نظر از مغز افزایش می‌دهد، نقش مثبتی در بهبود علائم ADHD ایفا می‌کند.

ریتالین و سایر محرک‌ها دارای عوارض جانبی مانند کاهش اشتها، بی خوابی، سردرد، افزایش فشار خون، کاهش وزن، سرگیجه و حالت تهوع هستند. بنابراین، تعداد کمتری از بیماران تمایل به استفاده از مواد محرک دارند. علاوه بر این، به دلیل عدم پاسخ به محرک‌ها در 30 درصد از بیماران، مطالعات گسترده‌ای برای یافتن داروهای شیمیایی و گیاهی جایگزین یا کمکی در حال انجام است.

زعفران یک داروی گیاهی سنتی با اثرات درمانی مستند در درمان افسردگی، تشنج، التهاب، اختلالات جنسی و اختلالات یادگیری و حافظه است. پیشنهاد شده است که زعفران و ترکیبات اصلی آن از جمله کروسین (Crocin)، پیروکروسین (Picrocrocin) و سافرانال (Safranal) دارای اثرات محافظت کننده عصبی هستند.

اثرات مطلوب زعفران بر مغز می‌تواند منجر به بهبود علائم افراد ADHD شود. زعفران همچنین از نظر درمان علائم ADHD در کودکان مورد ارزیابی قرار گرفته است. در یک مطالعه شش هفته‌ای بر روی بیماران 6 تا 17 ساله که مبتلا به ADHD تشخیص داده شده بودند، زعفران در مقایسه با ریتالین اثربخشی یکسانی را نشان داد.

نتیجه‌گیری

در نهایت از این تحقیق می‌توان نتیجه گرفت:

1. زعفران می‌تواند برای بزرگسالان مبتلا به ADHD مفید باشد.
2. زعفران می‌تواند اثربخشی ریتالین را در درمان بیماران ADHD افزایش دهد.
3. زعفران یک درمان بی خطر برای ADHD است.

با توجه به نتایج این مطالعه و سایر مطالعات، استفاده از مکمل زعفران بدلیل کمک به بهبود علائم بیش‌فعالی و کمبود توجه و همچنین داشتن خواص ضد افسردگی و ضد اضطرابی، بهبود اختلالات خواب و بهود زوال عقل، در افراد مبتلا به این اختلالات توصیه می‌شود.

نویسنده: دکتر حسین علیپور (دکترای تخصصی نانو بیوتکنولوژی)

ویرایش: دکتر علیرضا ولی‌زاده (دکترای تخصصی نانوتکنولوژی پزشکی)

منبع

Efficacy and safety of saffron as adjunctive therapy in adults with attention-deficit/hyperactivity disorder: A randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial