کم کاری تیروئید یا تیروئید کم کار چیست؟

کم‌کاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید نمی‌سازد. به این وضعیت کم‌کاری تیروئید نیز می‌گویند. کم‌کاری تیروئید ممکن است در مراحل اولیه علائم قابل توجهی ایجاد نکند. با گذشت زمان، کم‌کاری تیروئید که درمان نمی‌شود می‌تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی، مانند کلسترول بالا و مشکلات قلبی شود.

برای تشخیص کم‌کاری تیروئید از آزمایش خون استفاده می‌شود. درمان با داروهای هورمون تیروئید معمولاً زمانی ساده، ایمن و مؤثر است که شما و پزشکتان دوز مناسب را برای خود پیدا کنید.

علائم کم‌کاری تیروئید به شدت بیماری بستگی دارد. مشکلات معمولاً به آرامی و اغلب در طی چندین سال ایجاد می‌شوند. در ابتدا ممکن است به سختی متوجه علائم کم‌کاری تیروئید مانند خستگی و افزایش وزن شوید یا ممکن است فکر کنید آنها فقط بخشی از فرایند پیر شدن هستند. اما از آنجایی که متابولیسم شما به کندی ادامه می‌دهد، ممکن است مشکلات آشکارتری ایجاد کنید.

علائم کم‌کاری تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• حساسیت بیشتر به سرما
• یبوست
• پوست خشک
• افزایش وزن
• صورت پف کرده
• صدای خشن
• مو و پوست درشت
• ضعف عضلانی
• درد عضلانی، حساسیت و سفتی
• سیکل‌های قاعدگی سنگین‌تر از حد معمول یا نامنظم
• نازک شدن موها
• کاهش ضربان قلب که برادی کاردی نیز نامیده می‌شود
• افسردگی
• مشکلات حافظه

کم کاری تیروئید در نوزادان

همه افراد از جمله نوزادان ممکن است به کم‌کاری تیروئید مبتلا شوند. اکثر نوزادانی که بدون غده تیروئید یا با غده‌ای که به درستی کار نمی‌کند متولد می‌شوند، علائم فوری ندارند. اما اگر کم‌کاری تیروئید تشخیص داده و درمان نشود، علائم شروع به ظاهر شدن می‌کنند که ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• مشکلات تغذیه
• رشد ضعیف
• افزایش وزن ضعیف
• زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها که به آن یرقان می‌گویند
• یبوست
• ضعف عضلانی
• پوست خشک
• گریه خشن
• زبان بزرگ شده
• تورم یا برآمدگی نرم در نزدیکی ناف، وضعیتی به نام فتق ناف

هنگامی که کم‌کاری تیروئید در نوزادان درمان نمی‌شود، حتی موارد خفیف می‌تواند منجر به مشکلات شدید رشد جسمی و ذهنی شود.

کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان

به طور کلی کودکان و نوجوانان مبتلا به کم‌کاری تیروئید علائمی مشابه علائم بزرگسالان دارند. اما آنها ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشند:

• رشد ضعیف که منجر به کوتاهی قد می‌شود
• تاخیر در رشد دندان‌های دائمی
• بلوغ تاخیری
• رشد ذهنی ضعیف

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر بدون دلیل احساس خستگی می‌کنید یا علائم دیگر کم‌کاری تیروئید را دارید به پزشک مراجعه کنید. اگر از داروهای هورمون تیروئید برای کم‌کاری تیروئید استفاده می‌کنید، توصیه‌های پزشک خود را در مورد اینکه چند وقت یکبار نیاز به قرار ملاقات‌های پزشکی دارید را دنبال کنید. در ابتدا ممکن است نیاز به قرار ملاقات‌های منظم داشته باشید تا مطمئن شوید که دوز مناسب دارو را دریافت می‌کنید. با گذشت زمان، ممکن است نیاز به معاینات داشته باشید تا پزشک بتواند وضعیت و داروی شما را کنترل کند.

علت به وجود آمدن تیروئید کم‌کار چیست؟

تیروئید یک غده پروانه‌ای شکل کوچک است که در پایین گردن، درست زیر برجستگی غضروف قرار دارد. غده تیروئید دو هورمون اصلی می‌سازد: تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3). این هورمون‌ها روی هر سلول بدن تاثیر می‌گذارند. آنها از میزان استفاده بدن از چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها حمایت می‌کنند. به کنترل دمای بدن کمک می‌کنند. روی ضربان قلب تاثیر دارند و به کنترل میزان پروتئین بدن کمک می‌کنند. کم کاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون نمی‌سازد.

شرایط یا مشکلاتی که می‌تواند منجر به کم‌کاری تیروئید شود عبارتند از:

• بیماری خود ایمنی: شایع‌ترین علت کم‌کاری تیروئید یک بیماری خود ایمنی به نام بیماری هاشیموتو است. بیماری‌های خودایمنی زمانی اتفاق می‌افتند که سیستم ایمنی آنتی‌بادی‌هایی بسازد که به بافت‌های سالم حمله می‌کنند. گاهی اوقات این فرآیند غده تیروئید را درگیر می‌کند و بر توانایی آن در ساخت هورمون تأثیر می‌گذارد.
• جراحی تیروئید: جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از غده تیروئید می‌تواند توانایی غده برای ساخت هورمون‌های تیروئید را کاهش دهد یا آن را به طور کامل متوقف کند.
• پرتو درمانی: پرتوهای مورد استفاده برای درمان سرطان‌های سر و گردن می‌تواند غده تیروئید را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به کم‌کاری تیروئید شود.
• تیروئیدیت: تیروئیدیت زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید ملتهب می‌شود که ممکن است به دلیل عفونت باشد یا می‌تواند ناشی از یک اختلال خود‌ایمنی یا بیماری دیگری باشد که بر تیروئید تأثیر می‌گذارد. تیروئیدیت می‌تواند تیروئید را تحریک کند تا تمام هورمون تیروئید ذخیره شده خود را به یکباره آزاد کند که باعث افزایش فعالیت تیروئید می‌شود، وضعیتی به نام پرکاری تیروئید. پس از آن تیروئید کم‌کار می‌شود.
• دارو: تعدادی از داروها ممکن است منجر به کم‌کاری تیروئید شوند. یکی از این داروها لیتیوم است که برای درمان برخی از اختلالات روانپزشکی استفاده می‌شود. اگر دارو مصرف می‌کنید، از پزشک خود در مورد تأثیر آن بر غده تیروئید سؤال کنید.
• در موارد دیگر کم‌کاری تیروئید ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
• مشکلات موجود در بدو تولد: برخی از نوزادان با غده تیروئیدی متولد می‌شوند که به درستی کار نمی‌کند. برخی دیگر بدون غده تیروئید متولد می‌شوند. در بیشتر موارد، دلیل اینکه غده تیروئید به درستی رشد نکرده است، مشخص نیست. اما برخی از کودکان یک نوع ارثی از اختلال تیروئید دارند. اغلب نوزادانی که با کم‌کاری تیروئید متولد می‌شوند، در ابتدا علائم قابل توجهی ندارند. این یکی از دلایلی است که در بیشتر کشورها به غربالگری تیروئید نوزاد نیاز دارند.
• اختلال هیپوفیز: یکی از علل نسبتا نادر کم‌کاری تیروئید، نارسایی غده هیپوفیز در تولید کافی هورمون محرک تیروئید (TSH) است.. این عارضع معمولاً به دلیل تومور غیر‌سرطانی غده هیپوفیز است.
• بارداری: برخی از افراد در طی یا بعد از بارداری دچار کم‌کاری تیروئید می‌شوند. اگر کم‌کاری تیروئید در دوران بارداری اتفاق بیفتد و درمان نشود، خطر از دست دادن بارداری، زایمان زودرس و پره اکلامپسی را افزایش می‌دهد. پره اکلامپسی باعث افزایش قابل توجه فشار خون در سه ماه آخر بارداری می‌شود. کم‌کاری تیروئید همچنین می‌تواند به طور جدی روی جنین در حال رشد تأثیر بگذارد.
• ید ناکافی: غده تیروئید برای ساختن هورمون‌های تیروئید به ماده معدنی ید نیاز دارد. ید عمدتاً در غذاهای دریایی، جلبک دریایی، گیاهانی که در خاک غنی از ید رشد می‌کنند و نمک یددار یافت می‌شود. ید بسیار کم می‌تواند منجر به کم‌کاری تیروئید شود. ید بیش از حد می‌تواند کم‌کاری تیروئید را در افرادی که قبلاً این بیماری را دارند بدتر کند. در برخی از نقاط جهان، برای مردم عادی است که در رژیم غذایی خود ید کافی دریافت نمی‌کنند. افزودن ید به نمک خوراکی تقریباً این مشکل را از می‌برد.

عوامل خطر کم کاری تیروئید

اگرچه هر کسی ممکن است به کم‌کاری تیروئید مبتلا شود، اما اگر:

• زن هستید
• سابقه خانوادگی بیماری تیروئید داشته باشید
• یک بیماری خود‌ایمنی مانند دیابت نوع یک یا بیماری سلیاک داشته باشید.
• درمان پرکاری تیروئید دریافت کرده‌اید
• پرتودرمانی به گردن یا بالای سینه دریافت کرده‌اید
• جراحی تیروئید انجام داده‌اید.

 خطر ابتلا به کم‌کاری تیروئید در شما بیشتر است.

عوارض کم کاری تیروئید

کم‌کاری تیروئید که درمان نمی‌شود می‌تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی شود، از جمله:

1. گواتر: کم‌کاری تیروئید ممکن است باعث بزرگتر شدن غده تیروئید شود. به این حالت گواتر می‌گویند. گواتر بزرگ ممکن است مشکلاتی در بلع یا تنفس ایجاد کند.
2. مشکلات قلبی: کم‌کاری تیروئید می‌تواند منجر به افزایش خطر بیماری قلبی و نارسایی قلبی شود. این عمدتاً به این دلیل است که افراد مبتلا به تیروئید کم‌کار تمایل به ایجاد سطوح بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) – کلسترول “بد” دارند.
3. نوروپاتی محیطی: کم‌کاری تیروئید که بدون درمان برای مدت طولانی ادامه دارد، می‌تواند به اعصاب محیطی آسیب برساند. این اعصاب هستند که اطلاعات را از مغز و نخاع به بقیه بدن منتقل می‌کنند. نوروپاتی محیطی ممکن است باعث درد، بی‌حسی و گزگز در بازوها و پاها شود.
4. ناباروری: سطوح پایین هورمون تیروئید می‌تواند در تخمک‌گذاری اختلال ایجاد کند که می‌تواند باروری را محدود کند. برخی از علل کم‌کاری تیروئید مانند اختلالات خودایمنی نیز می‌تواند به باروری آسیب برساند.
5. نقایص مادرزادی:  نوزادان متولد شده از افراد مبتلا به بیماری تیروئید درمان نشده ممکن است در مقایسه با نوزادان متولد شده از مادرانی که بیماری تیروئیدی ندارند، در معرض خطر بیشتری برای نقایص مادرزادی باشند. نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید در بدو تولد که درمان نمی‌شوند در معرض خطر مشکلات جدی رشد جسمی و ذهنی هستند اما اگر این عارضه در چند ماه اول زندگی تشخیص داده شود، احتمال پیشرفت معمولی بسیار عالی است
6. کما میکسدما: این وضعیت نادر و تهدید‌کننده زندگی زمانی رخ می‌دهد که کم‌کاری تیروئید بدون درمان برای مدت طولانی ادامه یابد. کما میکسدما ممکن است در اثر داروهای آرام‌بخش، عفونت یا استرس‌های دیگر روی بدن ایجاد شود. علائم آن شامل عدم تحمل شدید سرما و خواب آلودگی، به دنبال آن کمبود شدید انرژی و سپس بیهوشی است. کما میکسدم نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.

سوالات متداول

کم‌کاری تیروئید چیست؟

کم‌کاری تیروئید وضعیتی است که درآن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید نمی‌سازد.

علائم کم‌کاری تیروئید چیست؟

خستگی و ضعف، افزایش وزن، حساسیت به سرما، خشکی پوست و مو، یبوست، افسردگی و کاهش تمرکز و حافظه از علائم کم‌کاری تیروئید می‌باشند.

علت به وجود آمدن تیروئید کم کار چیست؟

عواملی که باعث کم‌کاری تیروئید می‌شوند شامل بیماری‌های خود ایمنی مانند بیماری هاشیموتو، درمان‌های قبلی با ید رادیواکتیو یا جراحی تیروئید، کمبود ید در رژیم غذایی و برخی داروها می‌باشند.

کم‌کاری تیروئید چگونه تشخیص داده می‌شود؟

آزمایش خون برای اندازه گیری سطح (TSHوT4) هورمون‌های تیروئیدی

درمان کم‌کاری تیروئید چیست؟

درمان اصلی شامل مصرف هورمون تیروئید مصنوعی (لووتیروکسین) است که باید به صورت روزانه مصرف شود.

آیا کم‌کاری تیروئید قابل درمان است؟

بله. با درمان مناسب اکثر افراد می‌توانند به زندگی عادی خود ادامه دهند.

آیا کم‌کاری تیروئید می تواند بر بارداری تاثیر بگذارد؟

 بله. کم‌کاری تیروئید می‌تواند باروری را محدود کند. نوزادان متولد شده از افراد مبتلا به بیماری تیروئید درمان نشده در معرض خطر بیشتری برای نقایص مادرزادی باشند. نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید در بدو تولد که درمان نمی‌شوند در معرض خطر مشکلات جدی رشد جسمی و ذهنی هستند اما اگر این عارضه در چند ماه اول زندگی تشخیص داده شود، احتمال پیشرفت معمولی بسیار عالی است.

جمع‌بندی

 کم‌کاری تیروئید یک اختلال هورمونی است که می‌تواند در هر سنی از نوزادان تا بزرگسالان بروز کند و علائم آن شامل خستگی، افزایش وزن و حساسیت به سرما می‌باشد. در نوزادان کم‌کاری تیروئید می‌تواند منجر به مشکلات رشد و توسعه شود، درحالی که در کودکان و بزرگسالان این وضعیت ممکن است منجر به اختلالات روانی و جسمی شود. دلایل این اختلال می‌تواند شامل بیماری‌های خود ایمنی، کمبود ید و عوارض ناشی از درمان‌های پزشکی باشد. شناسایی و درمان به موقع کم‌کاری تیروئید از اهمیت بالایی برخوردار است تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.

منابع

Hypothyroidism (Underactive Thyroid)