بیماری خودایمنی چیست؟ علائم، اختلالات رایج و روشهای درمان

بیماری خودایمنی شرایطی است که در آن سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه سلولهای خودی را هدف قرار داده و به آنها آسیب میرساند. سیستم ایمنی بدن شما معمولا از شما در برابر بیماری ها و عفونت ها محافظت میکند. وقتی سیستم ایمنی یک عامل بیماریزا را شناسایی میکند، سلولهای خاصی را برای هدف قرار دادن و از بین بردن آن ایجاد میکند.
بهطور معمول سیستم ایمنی میتواند تفاوتهای بین سلولهای خودی و عوامل خارجی را تشخیص دهد. با اینحال اگر یک بیماری خودایمنی داشته باشید، سیستم ایمنی بدن شما قسمتهایی از بدن مانند مفاصل، پوست یا نخاع را به عنوان عامل بیگانه تلقی میکند و برای از بین بردن آنها آنتیبادی میسازد.
برخی از بیماریهای خودایمنی تنها یک اندام را هدف قرار میدهند، مانند دیابت نوع 1 که به پانکراس آسیب میرساند اما برخی دیگر از این دسته بیماریها مانند لوپوس میتوانند کل بدن را تحت تاثیر قرار دهند. در ادامه بیشتر در مورد بیماریهای خودایمنی صحبت خواهیم کرد.
چه چیزی میتواند باعث بیماری خود ایمنی شود؟
هنوز بهطور شفاف مشخص نیست که چه چیزی باعث اختلال در عملکرد سیستم ایمنی میشود، با اینحال برخی از افراد بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به یک بیماری خود ایمنی هستند. برخی از عواملی که ممکن است خطر ابتلا به یک بیماری خودایمنی را افزایش دهند شامل موارد زیر هستند:
1- جنسیت
زنان در بازهی سنی 15 تا 44 سال، احتمال بیشتری برای ابتلا به بیماری خود ایمنی در مقایسه با مردان دارند.
2- سابقهی خانوادگی
ممکن است بهدلیل ژنهایی که به ارث بردهاید به احتمال بیشتری به بیماریهای خود ایمنی مبتلا بشوید، هرچند محیط نیز نقش تعیینکنندهای نیز دارد.
3- عوامل محیطی
قرار گرفتن در معرض نور خورشید، جیوه، مواد شیمیایی مانند حلالها یا مواد مورد استفاده در کشاورزی، دود سیگار، یا برخی عفونتهای باکتریایی و ویروسی، از جمله COVID-19، ممکن است خطر ابتلا به بیماری خود ایمنی را افزایش دهد.
4- نژاد
برخی از بیماریهای خودایمنی در برخی نژادها شایعتر است. برای مثال، افراد سفید پوست در اروپا و ایالات متحده ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به بیماری خودایمنی عضلانی باشند، در حالیکه لوپوس بیشتر در افراد آمریکایی- آفریقایی تبار، اسپانیایی و لاتین رخ میدهد.
5- تغذیه
رژیم غذایی و مواد مغذی موجود در آن ممکن است بر خطر و شدت بروز بیماریهای خود ایمنی تاثیر بگذارد.
6- سایر شرایط سلامت
برخی از شرایط سلامتی، از جمله چاقی و سایر بیماریهای خود ایمنی، ممکن است احتمال ابتلا به یک بیماری خود ایمنی را افزایش دهند.
علائم رایج یک بیماری خود ایمنی چیست؟
بیماریهای خود ایمنی مختلف ممکن است علائم اولیه مشابهی داشته باشند. از مهمترین آنها میتوان یه موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی
- سرگیجه یا سبکی سر
- تب درجه پایین
- دردهای عضلانی
- تورم
- مشکل در تمرکز
- بی حسی و سوزن سوزن شدن در دست ها و پاها
- ریزش مو
- بثورات پوستی
در برخی از بیماریهای خود ایمنی، از جمله پسوریازیس و آرتریت روماتوئید، علائم ممکن است ظاهر شوند و از بین بروند. در برخی دیگر از بیماریهای خودایمنی نیز، بسته به بافتی که آسیب میبیند علائم خاصی ظاهر میشود. به عنوان مثال در دیابت نوع 1 فرد مبتلا تشنگی شدید و کاهش وزن را تجربه میکند. بیماری التهابی روده (IBD) ممکن است باعث نفخ و اسهال شود.
شایعترین بیماریهای خود ایمنی کدامند؟
1- دیابت نوع 1
پانکراس هورمون انسولین را تولید میکند که به تنظیم سطح قند خون کمک میکند. در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی سلولهای تولید کنندهی انسولین را در پانکراس از بین میبرد. قند خون بالا ناشی از دیابت نوع 1 میتواند به رگهای خونی، قلب، کلیهها، چشمها و اعصاب آسیب برساند.
2- آرتریت روماتوئید
در این بیماری سیستم ایمنی به مفاصل حمله میکند. این امر میتواند باعث ظهور علائمی از قبیل تورم، گرم شدن، درد و سفتی و سختی در مفاصل بشود.
3- پسوریازیس
سلولهای پوست رشد میکنند و زمانی که دیگر مورد نیاز نیستند میریزند. پسوریازیس باعث میشود سلولهای پوست خیلی سریع تکثیر شوند. ایجاد سلولهای اضافی باعث تشکیل ضایعات فلس مانند و ملتهب روی پوست میشود. در پوستهای با رنگ روشن، ضایعات قرمز حاوی فلسهای سفید یا نقرهای به چشم میخورد. پسوریازیس در پوستهای تیرهتر به رنگهای بنفش و قهوهای تیره با پوستههای خاکستری دیده میشود.
4- اماس
در بیماری MS سیستم ایمنی به پوشش محافظ اطراف سلولهای عصبی (غلاف میلین) در سیستم عصبی مرکزی آسیب میرساند. آسیب به این بخش از سیستم عصبی باعث کاهش سرعت نقل و انتقال پیامهای عصبی میشود. این آسیب میتواند باعث ظهور علائمی از قبیل بیحسی، ضعف، مشکل در راه رفتن و مشکل در حفظ تعادل بشود.
5- سلیاک
افراد مبتلا به بیماری سلیاک نمیتوانند از غذاهای حاوی گلوتن که نوعی پروتئین موجود در گندم، چاودار و سایر غلات است، استفاده کنند. هنگامی که گلوتن در روده کوچک باشد، سیستم ایمنی به این قسمت از دستگاه گوارش حمله میکند و باعث التهاب میشود. افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است پس از مصرف گلوتن دچار مشکلات گوارشی شوند. علائم سلیاک میتواند شامل مواردی مانند استفراغ، اسهال، یبوست و خونریزی شکمی باشد. بر اساس گزارشات، سلیاک حدود 1 درصد از افراد در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار میدهد.
بیماریهای خود ایمنی چگونه درمان میشوند؟
درمانهای مورد استفاده نمیتوانند بیماریهای خود ایمنی را درمان کنند، اما میتوانند پاسخ ایمنی بیش از حد را کنترل کرده و التهاب را کاهش دهند یا حداقل درد و التهاب را کمتر کنند. داروهای مورد استفاده برای درمان این بیماریها شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن و داروهای سرکوب کنندهی سیستم ایمنی است.
سایر درمانها ممکن است علائم خاصی مانند خستگی را تسکین دهند. داشتن یک رژیم غذایی مناسب و دارای ترکیبات ضد التهابی و ورزش منظم نیز ممکن است به فرد بیمار کمک کند تا احساس بیماری داشته باشد.
نتیجهگیری
عدم توانایی سیستم ایمنی در تشخیص سلولهای خودی از عوامل بیماریزا میتواند باعث شود تا سیستم ایمنی علیه سلولهای بدن وارد عمل شود و به آنها آسیب برساند. در اینصورت بیماری خود ایمنی ایجاد میشود که تعداد زیادی از افراد در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داده است. بهنظر میرسد ویژگیهای ژنتیکی نقش مهمی در بروز این دسته از بیماریها داشته باشد. با اینحال عوامل دیگری از قبیل جنسیت، محیط و رژیم غذایی نیز نقش مهمی در بروز بیماریهای خود ایمنی دارد. در ادامه بیشتر در مورد بیماریهای خود ایمنی صحبت خواهیم کرد.
منبع
Everything to Know About Autoimmune Diseases

قوانین ارسال دیدگاه در سایت.