کرونای چشمی چیست و چه علائمی دارد؟

طبق یافته‌های تازه برخی از افرادی که به نوع شدید کووید۱۹ مبتلا می‌شوند، ممکن است در معرض ابتلا به برخی مشکلات چشمی قرار بگیرند. پیش از این ارتباط کرونا با التهاب ملتحمه (کونژکتیویت) مطرح شده بود، اما این نخستین‌بار است که پژوهشگران وجود گرهک‌هایی در قسمت پشتی چشم بیماران را مشاهده کرده‌اند.

متخصصان معتقدند که این عفونت ویروسی می‌تواند بر رگ‌های خونی تأثیر بگذارد و احتمال بروز این گرهک‌ها را افزایش دهد. به این نوع کرونا، کرونای چشمی گفته شد. بر اساس مطالعه‌ای که به ‌تازگی در ژورنال پزشکی Radiology منتشر شده، افراد مبتلا به نوع شدید کووید۱۹ ممکن است با خطر بروز ناهنجاری‌هایی در ناحیه چشم رو به‌ رو شوند.

این پژوهش که توسط انجمن نورورادیولوژی فرانسه طراحی شده بود، از تصویربرداری MRI برای بررسی دقیق وضعیت چشم بیماران استفاده کرد. در این تحقیق، وضعیت ۱۲۹ بیمار مورد ارزیابی قرار گرفت؛ بیمارانی که همگی تحت تصویربرداری مغزی MRI قرار گرفته بودند. در میان این افراد، ۹ نفر (معادل ۷ درصد) نشانه‌هایی غیرطبیعی در ساختار چشمی خود داشتند. جالب است بدانید که ۸ نفر از این ۹ بیمار، سابقه بستری در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) به‌دلیل شدت بیماری کرونا را داشته‌اند.

پزشکان در اسکن‌های MRI این بیماران، وجود یک یا چند گرهک (ندول) در قسمت پشتی چشم را تشخیص دادند. یافته‌ای که پیش از این در مبتلایان به کرونا گزارش نشده بود.

برای خواندن ادامه‌ی مطلب، با من همراه باشید.

علت ایجاد کرونای چشمی چیست؟

اگرچه پیش از این ارتباط بیماری کرونا با التهاب ملتحمه (کونژکتیویت) شناخته شده بود، اما این نخستین‌ بار است که پژوهشگران با ناهنجاری‌های جدی‌تری در ناحیه چشم مواجه شده‌اند از جمله وجود گرهک‌هایی در پشت چشم بیماران.

طبق نظریه‌ی مطرح‌شده از سوی پژوهشگران، احتمال دارد این گرهک‌ها در نتیجه‌ی واکنش التهابی ناشی از ویروس و نیز تخلیه ناکافی سیاهرگ‌های اطراف چشم ایجاد شده باشند. شرایطی که ممکن است در اثر قرارگیری طولانی‌مدت بیماران در وضعیت دمر (به شکم) اتفاق بیفتد.

از میان ۹ بیماری که این گرهک‌ها در چشمشان دیده شد، ۷ نفر مدت‌زمانی را در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) به پشت خوابیده بودند یا تحت لوله‌گذاری تنفسی (intubation) قرار داشتند.

آیا عوامل دیگری در ابتلا به کرونای چشمی وجود دارند؟

 بسیاری از این بیمارانی که به کرونای چشمی مبتلا شدند، دچار بیماری‌های زمینه‌ای نیز بودند:

• دیابت
• چافی
• فشار خون بالا

ترکیب این شرایط با بستری بودن در ICU می‌تواند تأثیر منفی قابل‌توجهی بر سلامت چشم بگذارد.

برای بیمارانی که به‌دلیل ابتلا به کرونا در بیمارستان بستری می‌شوند، حتی صرفاً دراز کشیدن در تخت بیمارستان هم ممکن است یک عامل خطر باشد. قرار گرفتن در وضعیت طاق‌باز (خوابیده به پشت) برای مدت طولانی، می‌تواند موجب اختلال در تخلیه رگ‌های خونی اطراف چشم شود.

دکتر کلودیا رئیس بخش نورورادیولوژی بیمارستانی در نیویورک، می‌گوید این عفونت ویروسی می‌تواند یک واکنش التهابی در بدن ایجاد کند که به مرور زمان به چشم آسیب بزند.

او توضیح می‌دهد:

«وقتی ویروس وارد جریان خون می‌شود، احتمال انسداد رگ‌های خونی وجود دارد. این انسداد منجر به پاسخ التهابی در بدن می‌شود که می‌تواند ناحیه  چشم را تحت تأثیر قرار دهد.»

متن انگلیسی به شرح زیر است:

Dr. Claudia F.E. Kirsch, division chief, neuroradiology at Northwell Health in New York, said the infection could also set off a response that can begin to damage the eye. “When you have a virus going into the bloodstream, blood vessels get blocked, which causes an inflammatory response, which could be affecting the orbit,” Kirsch explained

خطرات ابتلا به کرونای چشمی در طولانی مدت چیست؟

همان‌طور که درباره بسیاری از عوارض تازه‌ کشف‌شده‌ی کرونا صدق می‌کند، ریسک‌های بلندمدت مربوط به این ناهنجاری‌های چشمی نیز هنوز به‌طور کامل مشخص نشده‌اند.

از آنجایی که این مطالعه فقط روی گروه کوچکی از بیماران انجام شده، برای درک دقیق‌ترِ عوارض طولانی‌مدت، به تحقیقات و آزمایش‌های بیشتری نیاز است.

احتمال دارد تعداد بسیار بیشتری از بیماران مبتلا به نوع شدید کرونا دچار این گرهک‌های چشمی شده باشند، اما چون تمرکز اصلی تیم درمانی در ICU بر حفظ علائم حیاتی و پایدار نگه‌داشتن وضعیت تنفسی بوده، فرصت و امکان بررسی‌های تخصصی‌تر مانند MRI چشم فراهم نشده است.

دکتر کرش در این باره توضیح می‌دهد:

«وقتی این بیماران به بیمارستان منتقل می‌شوند، حالشان واقعاً وخیم است. اولویت ما فقط این است که آن‌ها را زنده نگه داریم. در بخش ICU تمام تمرکز روی این است که بیمار بتواند نفس بکشد.»

او همچنین اضافه می‌کند که احتمال دارد گرهک‌هایی مشابه در بخش‌های دیگر بدن هم ایجاد شوند، اما از آنجا که تا پیش از این پزشکان به‌دنبال بررسی چنین مواردی نبوده‌اند، این گرهک‌ها شناسایی نشده‌اند.

آیا کرونای چشمی باعث نابینایی می شود؟

یکی از دلایل مهم برای توجه ویژه به گرهک‌های چشمی این است که در صورت عدم رسیدگی به‌موقع، این ضایعات می‌توانند به نابینایی منجر شوند.

کرش می‌گوید:

«اولین هدف ما این است که بیماران بتوانند دوباره خودشان تنفس کنند و بار ویروسی بدنشان کاهش پیدا کند. اما بهترین رویکرد، قطعاً پیشگیری است تا اصلاً کار به ابتلا نکشد. رعایت نکات اولیه‌ای مثل شستن دست‌ها هنوز هم اهمیت زیادی دارد، ولی ما همچنان در حال یادگیری و کشف تأثیرات این بیماری بر چشم هستیم.

راه تشخیص و درمان کرونای چشمی چیست؟

یک مطالعه پیشنهاد می‌دهد که بررسی و پایش سلامت چشم در تمام بیماران مبتلا به کرونای  شدید باید انجام شود.

این بررسی‌ها می‌توانند شامل تصویربرداری MRI و فوندوسکوپی (معاینه قرنیه) باشند. روشی که با استفاده از یک عدسی بزرگ‌نما و منبع نور، بخش پشتی چشم را به‌طور دقیق بررسی می‌کند.

در حال حاضر، پزشکان هنوز در حال شناخت و کشف ابعاد مختلف این عارضه‌ی احتمالی هستند. در حالی که ویروس عمدتاً ریه‌ها را درگیر می‌کند، پیش از این هم ارتباط آن با مشکلات چشمی مانند کونژکتیویت (التهاب ملتحمه) گزارش شده بود. با این حال، ناهنجاری‌های چشمی در رابطه با کرونا هنوز به‌طور گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند.

دکتر مارک فرومر، چشم‌پزشک بیمارستان Lenox Hill نیویورک، در این‌باره می‌گوید:

«ما تاکنون با عوارض چشمی زیادی در بیماران کووید۱۹ مواجه نبوده‌ایم.»

او ادامه می‌دهد:

«برخی موارد التهاب ملتحمه را دیده‌ایم که با کووید۱۹ مرتبط بودند، اما معمولاً بدون نیاز به مداخله‌ی خاصی خودبه‌خود بهبود یافته‌اند. معاینه‌ی پشت چشم معمولاً بدون نیاز به MRI هم امکان‌پذیر است.»

او همچنین تأکید می‌کند:

«آنچه در این مطالعه مطرح شده منطقی به نظر می‌رسد  یعنی انجام معاینه‌ی چشمی با قطره‌ی گشادکننده‌ی مردمک و بررسی ناحیه ماکولا (مرکز شبکیه) با استفاده از عدسی بزرگ‌نما، روشی ساده اما مؤثر برای تشخیص این ناهنجاری‌هاست.

تجارب بیماران

مریم، ۴۵ ساله :”پس از دو هفته بستری در ICU به دلیل درگیری شدید ریه‌ها، متوجه تاری دید در چشم چپم شدم. پزشکان پس از انجام MRI، گرهکی در پشت چشمم تشخیص دادند. هیچ‌وقت فکر نمی‌کردم ویروس کرونا بتواند چنین اثری روی بینایی‌ام بگذارد. حالا تحت نظر چشم‌پزشک هستم و به اهمیت معاینه چشم در بیماران کرونا ایمان دارم.”

علی۵۲ ساله :”بعد از گذراندن بیماری کرونای شدیدی که مبتلا شده بودم  حس سنگینی و درد خفیفی در پشت چشمم داشتم. با دستور پزشک معاینات را انجام دادم و مشخص شد دچار التهاب ناحیه ماکولا شده‌ام. پزشکم گفت ممکن است وضعیت جسمی و دیابت زمینه‌ساز این آسیب شده باشد. حالا هر بیماری کووید را می‌بینم، تأکید می‌کنم سلامت چشمت را هم فراموش نکن.”

سوالات متداول

جمع بندی

مطالعه‌ای جدید نشان داده است که برخی از بیماران مبتلا به نوع شدید کرونا ممکن است دچار ناهنجاری‌هایی در چشم، از جمله گرهک‌هایی در ناحیه پشت چشم شوند. این عارضه بیشتر در افرادی دیده شده که مدت طولانی در بخش مراقبت‌های ویژه بستری بوده‌اند یا به دستگاه تنفس مصنوعی متصل بوده‌اند. پژوهشگران معتقدند این گرهک‌ها ممکن است بر اثر التهاب ناشی از ویروس و تخلیه ناکافی رگ‌های خونی چشم ایجاد شوند. همچنین بسیاری از این بیماران، بیماری‌های زمینه‌ای مانند چاقی، دیابت یا فشار خون بالا داشته‌اند. اگرچه تاکنون بیشتر مشکلات چشمی ناشی از کرونا به موارد خفیف مانند التهاب ملتحمه محدود بوده، اما این مطالعه بر لزوم معاینه دقیق چشم در موارد شدید بیماری تأکید دارد. پیشنهاد می‌شود در این بیماران از روش‌هایی مانند MRI یا فوندوسکوپی برای بررسی دقیق پشت چشم استفاده شود. این یافته‌ها اهمیت توجه به سلامت چشم را در بیماران مبتلا به کووید۱۹، به‌ویژه در موارد شدید، دوچندان می‌کند.

منابع

https://www.healthline.com/health-news/researchers-find-eye-abnormalities-in-people-with-covid-19-what-to-know#Long-term-risks

• Ackerman G, et al. (2024). The origin and implications of the COVID-19 pandemic: An expert survey.
• Alsved M, et al. (2023). Infectivity of exhaled SARS-CoV-2 aerosols is sufficient to transmit COVID-19 within minutes.