علائم تستوسترون بالا در آقایان [تشخیص، علل و درمان]
سطوح بالای تستوسترون می‌تواند علائم مختلفی از جمله افزایش رشد موهای بدن، اختلالات خلقی و آکنه را ایجاد کند. دلیل این مشکلات می‌تواند ناشی از ابتلا به بیماری‌های مختلف و استفاده از برخی داروها یا استروئیدهای آنابولیک باشد.
سطوح بالای تستوسترون می‌تواند باعث مشکلات جدی در مردان شود مانند بزرگ شدن پروستات که به عنوان هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (افزایش غیر سرطانی اندازه غده پروستات (BPH)) شناخته می‌شود.
در مردان عملکرد تستوسترون شامل تنظیم میل جنسی، حفظ توده استخوانی و عضلانی و تولید اسپرم است. زنان نیز مقداری تستوسترون دارند اما کمتر. در زنان تستوسترون به رشد و نگهداری بافت تناسلی زنانه و توده استخوانی کمک می‌کند. هرچندتستوسترون برای سلامتی ضروری است، اما میزان بیش از حد آن ممکن است خطر مشکلات سلامتی مانند بزرگ شدن غده پروستات را افزایش دهد. در این مقاله به بررسی علائم تستوسترون بالا در مردان که به آن هایپرآندروژنیسم نیز گفته می‌شود، می‌پردازیم.
تستوسترون چیست و چه عملکردی در بدن دارد؟
تستوسترون یک هورمون طبیعی در بدن شما است. در افرادی که در بدو تولد جنسیت مذکر دارند، در بیضه‌ها و در افرادی که در بدو تولد جنسیت مونث دارند، در تخمدان‌ها تولید می‌شود. علاوه بر این دهیدرواپی آندروسترون (DHEA)، پیش‌ساز تستوسترون در غدد فوق کلیوی تولید می‌شود. شما ممکن است تستوسترون را به صورت مصنوعی به عنوان دارو مصرف کنید. اثرات سطوح بالای تستوسترون نیز معمولاً با مصرف منابع مصنوعی آشکار می‌شود.
یک مطالعه در سال 2017 شامل بیش از 9000 مرد ساکن اروپا و ایالات متحده نشان داد که محدوده کل تستوسترون برای مردان 19 تا 39 ساله بین 264 تا 916 نانوگرم در دسی‌لیتر (ng/dl) است و مقادیر بیشتر از این، سطوح بالا در نظرگرفته می‌شوند. انجمن اورولوژی آمریکا 450-600 نانوگرم در دسی‌لیتر تستسترون را یک محدوده طبیعی قابل مصرف می‌داند.
سطوح بالای تستوسترون مصنوعی ممکن است منجر به آدنوم کبدی (ایجاد یک تومور بر روی کبد) ، زردی کلستاتیک و BPH شود.
محققان یک مطالعه در سال 2021 اشاره کردند که مردان دارای سطوح بالای دی هیدروتستوسترون (DHT) – ماده‌ای که با تستوسترون کار می‌کند – ممکن است درصد بیشتری برای ابتلا به آکنه و ریزش مو داشته باشند. با این حال آنها این اثر را مستقیماً با سطوح بالای تستوسترون مرتبط نمی‌دانند.
تستوسترون همچنین ممکن است در ایجاد سرطان پروستات نقش داشته باشد. متخصصان خاطرنشان می‌کنند که تستوسترون باعث ایجاد سرطان پروستات نمی‌شود، اما می‌تواند به محض ظاهر شدن به گسترش آن کمک کند. کاهش سطح تستوسترون ممکن است به کاهش خطر بازگشت یا پیشرفت آن کمک کند. ممکن است بین درمان جایگزینی تستوسترون و ایجاد سرطان پروستات ارتباطی وجود داشته باشد.
علائم تستوسترون بالا در آقایان
اگر در دسته‌ی مردانی هستید که سطوح تستوسترون بسیار بالایی دارید، ممکن است علائم ذیل را تجربه کنید:
- آکنه
- رفتارهای پرخاشگرانه یا پرخطر
- افزایش موهای زائد بدن
- سردرد
- ایجاد مشکلات قلبی یا کبدی
- ابتلا به فشار خون بالا
- افزایش میل جنسی
- افزایش اشتها
- ناباروری
- بی‌خوابی
- کم‌شدن تعداد اسپرم‌ها
- نوسانات خلقی
- بزرگ شدن پروستات که ممکن است باعث مشکل در دفع ادرار شود
- تورم پاها
- افزایش وزن بی‌دلیل
علت افزایش تستوسترون در مردان چیست؟
سطوح بالای تستوسترون می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد که باعث افزایش سطح تستوسترون در بدن شما شود.
عواملی که می‌توانند سطح تستوسترون را افزایش دهند عبارتند از:
- آکرومگالی یا سندرم کوشینگ که غده هیپوفیز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- تومورهای خوش‌خیم یا سرطانی آدرنال
- هیپرپلازی مادرزادی آدرنال
- استفاده از برخی داروها مانند فلوکسیمسترون (Halotestin)
- استفاده از استروئیدهای آنابولیک
- مکمل تستوسترون
ورزشکاران و بدنسازان گاهی اوقات از استروئیدهای آنابولیک برای بهبود عملکرد ورزشی و ساخت توده عضلانی استفاده می‌کنند. درمان جایگزینی تستوسترون می‌تواند سطوح پایین تستوسترون را درمان کند.
سطح بالای تستوسترون چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان معمولا از روش‌های زیر برای تشخیص سطوح تستوسترون بالا در مردان استفاده می‌کنند:
- معاینه فیزیکی: پزشک ممکن است علائم و نشانه های تستوسترون بالا از جمله آکنه و افزایش توده عضلانی را بررسی کند. آنها همچنین در مورد میل جنسی و خلق و خوی شما نیز می‌پرسند.
- آزمایشات خون: پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی سطح هورمون تستوسترون تجویز کند. آنها همچنین ممکن است گلوکز و کلسترول شما را بررسی کنند، زیرا سطح تستوسترون می‌تواند بر این موارد تأثیر بگذارد. از آنجایی که ترشح تستوسترون معمولاً در ساعات اولیه صبح بالاترین مقدار است، آزمایش خون اغلب صبح ها انجام می‌شود.
چگونه می‌توان سطوح بالای تستوسترون را کاهش داد؟
نوع درمان کاهش سطح تستوسترون، به علت اصلی ایجادکننده این اختلال بستگی دارد و ممکن است به روش‌های مختلفی درمان شود از جمله:
- قطع مصرف استروئید یا دارو: در مواردی که سطوح بالای تستوسترون ناشی از مصرف استروئید آنابولیک یا مکمل تستوسترون باشد، قطع مصرف این مواد معمولاً مشکل را حل می‌کند.
در یک مطالعه، 88.4 درصد از شرکت کنندگان مردی که مکمل‌های تستوسترون مصرف می‌کردند، اسپرم تولید نکردند اما 6 ماه پس از قطع مصرف مکمل‌ها 65 درصد از این افراد دوباره شروع به تولید اسپرم کردند. - درمان تومورها: در موارد نادر تومور می‌تواند هورمون‌های جنسی تولید کند که سطح تستوسترون را افزایش می‌دهد. اگر تومور باعث افزایش سطح تستوسترون شما شود ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.
اگر تومور سرطانی باشد ممکن است به درمان‌های دیگری نیاز باشد از جمله: عمل جراحی، شیمی درمانی و پرتو‌درمانی - دارو : داروها می‌توانند به کاهش سطح بالای تستوسترون برای افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای کمک کنند. این داروها عبارتند از:
– مهارکننده‌های سنتز استروئید مانند کتوکونازول (Nizoral) برای درمان بیماری کوشینگ
– مهارکننده‌های آلفا ردوکتاز به عنوان مثال فیناستراید (Proscar)، برای درمان هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات
– آنالوگ‌های هورمون آزاد‌کننده گنادوتروپین (GnRH) مانند دگارلیکس (Firmagon) برای کاهش سطح تستوسترون در افرادی که درمان سرطان پروستات را دریافت می‌کنند.
اگر شما نیز هنگام استفاده از درمان جایگزین تستوسترون علائمی را تجربه می‌کنید باید با پزشک صحبت کنید. اگر از درمان جایگزینی تستوسترون استفاده می‌کنید معمولاً قرار ملاقات‌های منظمی خواهید داشت، زیرا پزشک باید پیشرفت شما را تحت نظر داشته باشد.
چه زمانی باید به دنبال کمک بود؟
در صورت که با توجه به علائم احتمال می‌دهید سطح تستوسترون بالایی داشته باشید باید با پزشک صحبت کنند. ممکن است برای رفع یک مشکل اساسی سلامت یا کاهش خطر عوارضی مانند مشکلات کبدی و پوکی استخوان نیاز به درمان داشته باشید.
سوالات متداول
چه اتفاقی می‌افتد وقتی سطح تستوسترون یک مرد خیلی بالا باشد؟
سطح بالای تستوسترون به عنوان هیپرآندروژنیسم شناخته می‌شود. در بزرگسالان علائم قابل توجه کمی وجود دارد، اما ممکن است مشکلات دیگری مانند تومور کبد، یرقان، و بزرگ شدن غده پروستات وجود داشته باشد.
وقتی سطح تستوسترون مرد خیلی پایین باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
سطح پایین تستوسترون به عنوان هیپوگنادیسم شناخته می‌شود. یک مرد بالغ با سطح تستوسترون پایین ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- داشتن بیضه‌های کوچک
- بزرگ شدن سینه‌ها که به نام ژنیکوماستی شناخته می‌شود.
- مشکل در افزایش حجم توده‌ی عضلانی
- تعداد کم اسپرم
- کم‌شدن انرژی
- کم‌شدن میل جنسی
- پوکی استخوان
- گرگرفتگی (در موارد شدید)
- کم‌خونی
با افزایش سن مردان سطح تستوسترون کاهش می‌یابد که ممکن است منجر به این ایجاد علائم بالا شود.
سطوح نرمال تستوسترون در یک مرد بالغ چقدر است؟
انجمن اورولوژی آمریکا محدوده طبیعی تستوسترون را بین 450 تا 600 نانوگرم در دسی لیتر در نظر می‌گیرد. اگر سطح آن به کمتر از 300 نانوگرم در دسی لیتر برسد، پزشک ممکن است کمبود آن را تشخیص دهد و درمان جایگزینی تستوسترون را تجویز کند. سطوح تستوسترون در گروه‌های سنی متفاوت است و می‌تواند در طول روز در نوسان باشد. دقیق‌ترین زمان اندازه‌گیری در اوایل صبح خواهد بود.
سخن پایانی
تستوسترون بالا در مردان می‌تواند علائم مختلفی از جمله افزایش موهای زائد صورت و بدن، پرخاشگری و ناباروری را ایجاد کند. در مردان، تستوسترون بالا بیشتر به دلیل استفاده از استروئید آنابولیک یا مکمل تستوسترون است. افرادی که علائم مرتبط با تستوسترون بالا را نشان می‌دهند، باید برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنند. سطوح بالای تستوسترون درمان نشده می‌تواند خطر ناباروری، سرطان و سایر مشکلات را افزایش دهد.
منابع
[Features of hyperandrogenism in men] – PubMed (nih.gov)
Understanding How Testosterone Affects Men | National Institutes of Health (NIH)
Physiology, Testosterone – StatPearls – NCBI Bookshelf (nih.gov)
قوانین ارسال دیدگاه در سایت.