دیسپلازی روده چیست؟

شنیدن کلمه‌ی دیسپلازی از پزشک بعد از انجام کولونوسکوپی می‌تواند ترسناک باشد. با این‌حال بررسی‌ها نشان می‌‌دهد دیسپلازی روده می‌تواند به خودی خود از بین برود به‌خصوص اگر در مراحل ابتدایی باشد. اما پزشکان معمولا ریسک نمی‌کنند و توصیه به برداشتن این بافت از طریق عمل جراحی می‌کنند. در این مقاله به معرفی دیسپلازی روده می‌پردازیم و اطلاعاتی پیرامون آن ارائه می‌دهیم.

دیسپلازی شرایط پیش از وقوع سرطان روده است. این ناهنجاری به معنای سرطان نیست اما اگر تشخیص و درمان نشود می‌تواند به سرطان روده تبدیل شود. ژنتیک، عفونت باکتریایی، التهاب روده، رژیم غذایی نامناسب و سیگار کشیدن از دلایل ایجاد این شرایط هستند. در ادامه بیشتر به دیسپلازی روده می‌پردازیم.

دیسپلازی روده چیست؟

دیسپلازی شرایط پیش از وقوع سرطان است. درواقع در این شرایط سلول‌های پوشاننده روده (یا هر اندام دیگری) در زیر میکروسکوپ غیر طبیعی به نظر می‌رسند. درجات مختلفی از دیسپلازی وجود دارد: دیسپلازی درجه پایین تا درجه بالا. دیسپلازی درجه پایین به این معنی است که سلول‌ها در زیر میکروسکوپ خیلی غیر طبیعی به نظر نمی‌رسند. از سوی دیگر، دیسپلازی درجه بالا به این معنی است که اکثر سلول‌ها غیر طبیعی به نظر می ‌رسند و درجه ناهنجاری نیز بالا است.
اما این «ناهنجاری‌هایی» که ما درباره آن صحبت می‌کنیم چیست؟ ناهنجاری می‌تواند چندین معنی داشته باشد. به عنوان مثال، سلول‌ها ممکن است بزرگتر از حد طبیعی باشند، یا ممکن است هسته‌های غیر طبیعی داشته باشند (بخشی از سلول که حاوی DNA آن است). در برخی موارد، سلول‌ها ممکن است به شکلی غیرطبیعی چیده شوند و یک بافت به نام پولیپ را تشکیل دهند.

آیا دیسپلازی روده از بین می رود؟

بله، اگر شدید نباشد، دیسپلازی کولون ممکن است خود به خود از بین برود. با این‌حال باید پذیرفت که این اتفاق بسیار نادر است و در بسیاری از موارد، دیسپلازی غیر قابل برگشت در نظر گرفته می‌شود. به همین دلیل است که پزشکان معمولاً برداشتن بافت دیسپلاستیک را توصیه می‌کنند، حتی اگر شدید نباشد. این یک اقدام پیشگیرانه است برای اطمینان از اینکه دیسپلازی به سرطان تبدیل نمی‌شود.

آیا دیسپلازی به معنای سرطان در روده است؟

نه، دیسپلازی به معنای سرطان روده نیست. اما درک این نکته مهم است که اگر دیسپلازی به موقع درمان نشود می‌تواند منجر به سرطان شود. تصور کنید که خانه شما از آجر ساخته شده است. آجرها مانند سلول‌های بدن شما هستند و دیسپلازی زمانی است که برخی از آن آجرها شروع به ترک خوردن می‌کنند. اگر کاری انجام ندهید، ترک‌ها بزرگتر می‌شوند و در نهایت کل خانه فرو می‌ریزد. اما اگر ترک‌ها را زود تشخیص دهید، می‌توانید قبل از اینکه آسیب زیادی به خانه وارد شود، آن را تعمیر کنید. همین امر در مورد دیسپلازی نیز صادق است – این شرایط هر چه به مدت طولانی‌تری درمان نشود، سلول‌ها غیرطبیعی‌تر و در نهایت به سرطان تبدیل می‌شوند.

تفاوت دیسپلازی و سرطان روده چیست؟

تفاوت اصلی بین دیسپلازی و سرطان این است که دیسپلازی به غشای پایه بافت روده حمله نمی‌کند در حالی که سرطان به غشای پایه حمله می‌کند. غشای پایه لایه‌ای از بافت است که پوشش روده بزرگ را از بافت همبند زیرین جدا می‌کند و به عنوان یک مانع برای جلوگیری از گسترش سلول‌های سرطانی عمل می‌کند. به عبارت دیگر، سلول‌های دیسپلاستیک هنوز از این سد عبور نکرده‌اند. بنابراین در حالی که آن‌ها پتانسیل تبدیل شدن به سرطان را دارند، هنوز این کار را نکرده‌اند. از سوی دیگر سلول‌های سرطانی از غشاء پایه عبور کرده‌اند و می‌توانند شروع به حمله به بافت‌ها و اندام‌های دیگر کنند که می‌تواند بسیار خطرناک باشد. به همین دلیل است که تشخیص زودهنگام دیسپلازی و حذف آن در صورت امکان بسیار مهم است. در غیر این صورت، به سرطان تبدیل می‌شود، از غشای پایه را می‌گذرد و ممکن است در سراسر بدن پخش شود.

چرا دیسپلازی روده رخ می‌دهد؟

دلیل اصلی بروز دیسپلازی روده ، التهاب است. التهاب در روده بزرگ ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:

1. عفونت باکتریایی
2. بیماری التهاب روده
3. رژیم غذایی مانند مصرف غذاهای کم فیبر و چربی بالا
4. سیگار کشیدن

همه‌ی این موارد به سلول‌های پوششی روده شما فشار وارد می‌کنند. در نتیجه، آن‌ها با سرعت بیشتری شروع به تکثیر می‌کنند که به آن هایپرپلازی می‌گویند. هر بار که یک سلول تکثیر می‌شود، جا برای اشتباهات بیشتری در حین تکثیر DNA وجود دارد و احتمال خطا بالاتر می‌رود. در نهایت، این اشتباهات – که جهش نامیده می‌شود – ممکن است تا جایی جمع روی هم تلنبار شوند که سلول‌ها دیسپلاستیک شوند. اگر فشار روی سلول‌های دیسپلاستیک ادامه یابد و آن‌ها به تقسیم شدن ادامه دهند، خطر خطاهای تکراری حتی بیشتر است. در نهایت، این مسئله می‌تواند منجر به سرطان شود.
در برخی موارد جهش‌های ژنی بدون وجود التهاب ایجاد می‌شوند. به عنوان مثال به ارث می‌رسند. به عنوان مثال، جهش در ژن APC به عنوان یک عامل شناخته شده برای ایجاد پولیپ خانوادگی که یک بیماری ارثی است و افراد را مستعد ابتلا به دیسپلازی روده بزرگ و سرطان می‌کند شناخته شده است.

دیسپلازی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

دیسپلازی کولون را می‌توان از طریق تعدادی آزمایش مختلف تشخیص داد، از جمله:

1. کولونوسکوپی: در طی این روش، پزشک یک لوله بلند و منعطف همراه با دوربین را وارد رکتوم و کولون می‌کند. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا به‌طور مستقیم بافت دیسپلاستیک را مشاهده کند.
2. بیوپسی: در طول کولونوسکوپی، می‌توان نمونه کوچکی از بافت را برای تجزیه و تحلیل بیشتر برداشت کرد. این مسئله می‌تواند تشخیص دیسپلازی را تایید کند.
3. آزمایش خون مخفی مدفوع (FOBT): این آزمایش وجود خون در مدفوع را بررسی می‌کند که می‌تواند نشانه اولیه سرطان روده بزرگ باشد.
4. تست‌های تصویربرداری: مانند CT یا MRI، که می‌توانند برای بررسی علائم سرطان استفاده شوند. با این حال، این روش‌ها در تشخیص دیسپلازی به اندازه کافی موثر نیستند.

دیسپلازی روده چگونه درمان می‌شود؟

درمان دیسپلازی بستگی به علتی دارد که از آن به وجود آمده است. اگر تشخیص داده شود که بافت دیسپلاستیک در روده‌ی شما وجود دارد، پزشک ممکن است آن را در طول کولونوسکوپی برداشته، برای بیوپسی بفرستد و از شما بخواهد که کولونوسکوپی‌های مکرر را انجام دهید. اگر پزشک متوجه شود که دیسپلازی شما به غشای پایه حمله کرده است – یعنی به سرطان تبدیل شده است – ممکن است به شما توصیه شود که تحت عمل کولکتومی قرار بگیرید، که در آن بخشی از کولون شما با جراحی برداشته می‌شود. بیماری مهم دیگری که در آن دیسپلازی روده ایجاد می‌شود IBD است. به بیماران IBD توصیه می‌شود که تا 8 سال پس از تشخیص این بیماری، تحت کولونوسکوپی منظم قرار گیرند.

تجربه بیماران

مریم، ۴۵ ساله: وقتی برای کولونوسکوپی رفتم و دکتر گفت دیسپلازی دارم، خیلی ترسیدم. اما با انجام عمل ساده‌ای بافت برداشته شد و الان فقط هر ۶ ماه یک بار برای چکاپ مراجعه می‌کنم.

فرهاد، ۵۳ ساله: بعد از چند سال ابتلا به کولیت اولسراتیو، پزشکم توصیه کرد کولونوسکوپی منظم انجام بدم. تو یکی از آزمایش‌ها دیسپلازی پیدا شد ولی خوشبختانه زود تشخیص داده شد و درمان راحتی داشتم.

ندا، ۳۷ ساله: من هیچ علامتی نداشتم. فقط به خاطر سابقه‌ی خانوادگی سرطان روده تست دادم. وقتی گفتن دیسپلازی داری، شوکه شدم ولی خوشحالم که زود فهمیدم و الان کاملاً سالم هستم.

سوالات متداول

سخن پایانی

داشتن سبک زندگی اهمیت بسیار زیادی در داشتن بدنی سالم و به دور از شرایط بیماری‌زا از جمله دیسپلازی دارد. روده بافتی است که مصرف غذاهای پر فیبر و نوشیدن آب به اندازه‌ی کافی نقش مهمی در سلامت آن دارد. همچنین کاهش استرس روزانه که یکی از عوامل اصلی سرطان است می‌تواند فواید زیادی برای سلامت روده داشته باشد. پیشنهاد می‌شود مدیتیشن را در برنامه‌ی روزانه‌ی خود قرار دهید. بر اساس آمارها، مصرف سیگار یکی از عوامل اصلی ظهور سرطان است، پس توصیه می‌شود سیگار کشیدن را به حداقل برسانید و برای افزایش سلامت بدن خود ورزش کنید. اگر نشانه‌های مربوط به سرطان و دیسپلازی که در این مقاله به آن اشاره شد را در بدن خود مشاهده کردید حتما به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام سرطان و شرایط پیش از آن، به درمان راحت‌تر آن کمک زیادی می‌کند.

منبع
https://lacolon.com/article/can-colon-dysplasia-go-away