درمان سریع یبوست در منزل

در افراد مختلف تعداد دفع متناسب با شرایط فرد متفاوت است ممکن است میانگین تعداد دفع فردی روزانه یک بار و شخص دیگری دو روز یک‌ بار باشد. برخی منابع  یبوست را این گونه تعریف میکنند که زمانی رخ می‌دهد که کمتر از سه بار در هفته دفع مدفوع داشته باشید یا مدفوع سخت و عبور آن دشوار باشد. این امر می‌تواند باعث فشار بیش از حد و صرف زمان زیاد در توالت شود.

درمان سریع یبوست در منزل، با مصرف مایعات فراوان، غذاهای پر فیبر، داشتن فعالیت فیزیکی، مصرف منیزیم سیترات و در موارد شدید، استفاده از داروهای گیاهی رفع یبوست مثل سنا یا شربت انجیر و داروهایی مثل شربت لاکتولوز، پیدرولاکس و … اتفاق خواهد افتاد.

دلایل یبوست می‌تواند متغیر باشد و می‌تواند مربوط به سبک زندگی و یا نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای است تا یک بیماری خاص باشد. برخی از دلایل یبوست شامل موارد زیر می‌باشد:

• کم‌آبی بدن
• مصرف غذاهای فاقد فیبر کافی
• استرس
• مشکلات سلامتی دیگر

طبق یک مطالعه در سال ۲۰۱۴، مدت زمان عبور کامل روده معمولاً بین ۱۰ تا ۷۳ ساعت است. اما عادات غذایی و ورزشی شما، سن، جنسیت و وضعیت سلامت‌تان می‌توانند تعداد حرکات روده شما را تحت تأثیر قرار دهند. در حالی که هیچ عدد مشخصی برای تعداد دفعات دفع مدفوع وجود ندارد، اما سه بار یا کمتر در هفته ممکن است خطرناک باشد.

در ادامه با روش‌هایی آشنا می‌شوید که می‌توانند به شما کمک کنند تا یبوست خود را در کوتاه‌مدت و بلندمدت رفع کنید و بدانید که چه زمانی باید از پزشک مشورت بگیرید.

چگونه یبوست را سریع در منزل درمان کنیم؟

اگر یبوست دارید، درمان‌های سریع زیر می‌توانند به شما کمک کنند تا در عرض چند ساعت دفع مدفوع انجام دهید.

1- مصرف مکمل فیبر

مکمل‌های فیبر می‌توانند به طور مؤثری حرکات روده را تحریک کنند اگر یبوست شما به دلیل رژیم غذایی کم فیبر باشد. این مکمل‌ها حجم مدفوع را افزایش داده و به عبور آن از روده‌ها کمک می‌کنند.

این مکمل‌ها شامل موارد زیر می‌باشد:

• کلسیم پلی‌کاربوفیل (FiberCon)
• سیلیوم (Metamucil, Konsyl)
• متیل‌سلولز (Citrucel)

2- مصرف غذاهای مناسب برای رفع یبوست

مصرف غذاهای غنی از فیبر می‌تواند به رفع یبوست کمک کند.

غذاهای پر فیبر شامل:

• جو دوسر
• نان و غلات کامل
• پاستا گندم کامل
• میوه‌هایی با فیبر بالا مانند سیب و موز
• سبزیجات فیبری مانند بروکلی، هویج و سبزیجات برگ‌دار
• برنج قهوه‌ای
• حبوبات و عدس
• نخود سبز
• آجیل‌هایی مانند گردو، فندق و بادام

می‌باشد. همچنین بهتر است از مصرف غذاهایی که ممکن است یبوست را بدتر کنند پرهیز کنید. مانند:

• تنقلات کم فیبر مثل چیپس
• گوشت
• غذاهای آماده مانند غذاهای منجمد و جعبه‌ای
• فست فود
• غذاهای فرآوری‌شده مثل برخی غذاهای منجمد، گوشت‌های آماده و سوسیس

3- نوشیدن آب

برای حرکات روده منظم، به هیدراتاسیون مناسب نیاز دارید ( حداقل ۱.۸ لیتر یا حدود هفت تا هشت لیوان مایعات در روز) مقدار دقیق مایعات بستگی به عوامل مختلفی دارد مانند:

• سایز بدن
• جنسیت
• بارداری یا شیردهی

اگر یبوست دارید و مقدار کافی آب نمی‌نوشید، نوشیدن یک لیوان بزرگ آب ممکن است باعث تحریک حرکات روده شود.

4- استفاده از ملین‌های محرک

ملین‌های محرک  حرکات روده را افزایش داده  و درنتیجه باعث دفع مدفوع می‌شوند . ملین‌های محرک ممکن است ۶ تا ۱۲ ساعت طول بکشد تا اثر کنند. این ملین‌ها را می‌توانید از داروخانه بدون نسخه تهیه کنید. مانند:

• بیزاکودیل
• سنا

5- استفاده از ملین‌های اسموتیک

ملین‌های اسموتیک به طور متفاوتی از ملین‌های محرک عمل می‌کنند. آنها به حرکت مایعات در روده بزرگ کمک می‌کنند. نمونه‌هایی از این ملین‌ها شامل موارد زیر می‌باشد:

• منیزیم هیدروکسید (Phillips Milk of Magnesia)
• پلی‌اتیلن گلیکول (PEG)
• منیزیم سیترات
• لاکتولوز

6- استفاده از ملین‌های روان‌کننده

ملین‌های روان‌کننده مانند روغن معدنی لایه‌ای لغزنده به دیواره‌های روده‌ها و توده مدفوع اضافه می‌کنند. این کار به مدفوع کمک می‌کند تا آب را حفظ کرده و راحت‌تر از روده‌ها عبور کند.

7- استفاده از نرم‌کننده‌های مدفوع

کم‌آبی می‌تواند باعث سختی مدفوع شود. نرم‌کننده‌های مدفوع مانند دُکُسات سدیم (Colace) یا دُکُسات کلسیم (Surfak) می‌توانند با کشیدن آب از روده‌ها، مدفوع را مرطوب کنند و آن را برای عبور از بدن راحت‌تر کنند.

8- استفاده از انما

انما با نرم کردن مدفوع به شما کمک می‌کند تا دفع مدفوع انجام دهید. انماها با استفاده از مایع به دفع مدفوع از روده کمک می‌کنند.

نوع‌های معمول شامل موارد زیر می‌باشد:

• فسفات سدیم
• صابون انما
• انما آب لوله‌کشی

9- استفاده از شیاف

شیاف‌های مقعدی می‌توانند مدفوع را نرم کنند و به تحریک حرکات روده کمک کنند. انواع معمول شامل شیاف گلیسرین یا بیزاکودیل هستند.

10- قرار گرفتن در وضعیت اسکوات برای دفع مدفوع

دفعات بعد که به توالت می‌روید، یک چهارپایه کوچک در دستشویی قرار دهید. گذاشتن پاها روی یک چهارپایه در جلوی توالت می‌تواند به شما کمک کند تا در وضعیت اسکوات (زانو خمیده) به جای وضعیت نشسته دفع مدفوع کنید، که این کار ممکن است بدون فشار اضافی دفع مدفوع را آسان‌تر کند.

11- ورزش کنید

ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی یا یوگا می‌توانند با افزایش جریان خون در شکم، به تحریک حرکات روده کمک کنند.

12- تجربه ماساژ شکم

ماساژ شکم برای یبوست می‌تواند به تحریک روده‌ها کمک کند، به ویژه برای افرادی که یبوست آنها به دلیل حرکت کند مدفوع از طریق کولون است. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ پیشنهاد کرد که استفاده از دستگاه ماساژ شکمی خودکار می‌تواند زمان عبور مدفوع را در افرادی که یبوست مزمن دارند کاهش دهد.

13- استفاده از درمان‌های طبیعی

درمان‌های طبیعی مانند پروبیوتیک‌ها ممکن است به درمان و پیشگیری از یبوست کمک کنند. برخی از مطالعات افزایش دفعات دفع مدفوع را پس از استفاده گزارش کرده‌اند. در حالی که این درمان‌ها بی‌خطر به نظر می‌رسند، پزشکان ممکن است توصیه کنند که از آنها در صورتی که سیستم ایمنی شما ضعیف است، اجتناب کنید. قبل از مصرف هرگونه گیاه یا چای برای درمان یبوست، حتماً با پزشک مشورت کنید. برخی از ترکیب‌های گیاهی مانند شبدر، رازیانه و سننا ممکن است به یبوست کمک کنند، اما ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند.

14- اجتناب از نگه‌داشتن مدفوع

همچنین سعی کنید دفع مدفوع را در همان زمان هر روز انجام دهید. بدن شما به تنظیم زمان‌های منظم برای دفع عادت خواهد کرد.

درمان یبوست در کودکان

کودکان ممکن است به یبوست مبتلا شوند اگر کمتر از دو بار در هفته دفع مدفوع داشته باشند. این امر می‌تواند باعث سختی مدفوع شود که عبور و دفع آن دشوار است.

تقریباً ۳ درصد از کودکان در سراسر جهان ممکن است به یبوست عملکردی مبتلا شوند، که یبوستی بدون دلیل زمینه‌ای است. اگر کودک شما دچار یبوست شده ، می‌توانید با افزایش مصرف مایعات ، سبزیجات و میوه و تشویق به ورزش منظم به او کمک کنید.

اگر وضعیت کودک همچنان بهبود نیافت یا علائم دیگری داشته باشند، ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشند. علائمی که نیاز به درمان فوری در کودکان مبتلا به یبوست دارند عبارتند از:

• اسهال
• تورم شکم
• تب
• اشتهای ضعیف
• کاهش وزن
• یبوستی که پیش از یک ماهگی در نوزاد ایجاد می‌شود

درمان یبوست در دوران بارداری

یبوست در دوران بارداری، به ویژه در سه ماهه سوم، شایع است. این مشکل همچنین می‌تواند بلافاصله پس از زایمان نیز رخ دهد.

در چنین مواردی، کالج آمریکایی زنان و زایمان توصیه می‌کند که میزان فیبر مصرفی خود را از طریق غذا افزایش دهید تا حداقل ۲۵ گرم فیبر در روز مصرف کنید و آب بیشتری بنوشید. برای یبوست در دوران بارداری، همچنین می‌توانید از روش‌های طبیعی مانند ورزش منظم و استفاده از پوزیشن مناسب هنگام نشستن در توالت بهره‌برداری کنید. در صورتی که یبوست همچنان ادامه داشته باشد، حتماً با پزشک خود مشورت کنید..

نرم‌کننده‌های مدفوع ممکن است در دوران بارداری در صورتی که برای شما تجویز شده باشد، مناسب باشند. اما بهتر است از مصرف ملین‌های محرک، مانند بیزاکودیل و سنا، در دوران بارداری خودداری کنید، زیرا می‌توانند با انقباضات روده‌ای در ارتباط باشند که برای بارداری خطرناک است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر یبوست شما بیشتر از یک هفته ادامه یابد و به درمان پاسخ ندهد، ممکن است نیاز به مشاوره پزشکی داشته باشید. پزشک می‌تواند دلایل احتمالی یبوست شما را بررسی کرده و روش‌های درمانی مؤثر را تجویز کند. همچنین اگر یبوست با علائم زیر همراه باشد، به کمک پزشکی نیاز دارید:

• سرگیجه
• خستگی
• کرامپ‌های شکمی و اسپاسم
• وجود خون در مدفوع

تجربه بیماران مبتلا به یبوست

نرگس، ۳۵ ساله – تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی: مدت‌ها بود که یبوست داشتم و فکر می‌کردم طبیعی است. معمولاً هر چند روز یک‌ بار دفع داشتم و این برایم عادی شده بود. اما کم‌کم متوجه شدم که شکمم دائماً نفخ دارد و احساس سنگینی و خستگی دارم. وقتی به پزشک مراجعه کردم، او توصیه کرد که فیبر بیشتری مصرف کنم و آب بیشتری بنوشم. از وقتی که صبح‌ها ناشتا یک لیوان آب گرم با لیمو می‌خورم و مصرف سبزیجات و میوه‌ها را افزایش داده‌ام، یبوستم خیلی بهتر شده است. حالا تقریباً هر روز دفع دارم و احساس سبکی بیشتری می‌کنم.

رضا، ۴۲ ساله – مشکل مزمن و استفاده از داروهای ملین: من از نوجوانی مشکل یبوست داشتم. به مرور این مشکل شدیدتر شد، به طوری که گاهی تا یک هفته هم دفع نداشتم. این موضوع باعث درد شکم و گاهی حتی خونریزی مقعدی می‌شد. در نهایت پزشک برایم شربت لاکتولوز تجویز کرد. با مصرف آن، یبوستم کمتر شد اما وقتی مصرف دارو را قطع می‌کردم، دوباره مشکل برمی‌گشت. به توصیه پزشک، ورزش را شروع کردم و روزانه ۳۰ دقیقه پیاده‌روی می‌کنم. حالا بدون نیاز به ملین‌ها، یبوستم به‌طرز قابل توجهی بهبود یافته است.

زهرا، ۲۸ ساله – یبوست در دوران بارداری: در دوران بارداری یبوست شدیدی گرفتم، به طوری که هر بار دفع برایم سخت و دردناک بود. چون نمی‌خواستم از داروهای قوی استفاده کنم، با مشورت پزشک، مقدار زیادی میوه، آب و غذاهای پر فیبر در رژیمم گنجاندم. همچنین، هر روز چند حرکت یوگا مخصوص بارداری انجام می‌دادم. بعد از مدتی، دفعم منظم‌تر شد. البته هنوز بعضی روزها مشکل دارم، اما نسبت به قبل خیلی بهتر شده‌ام.

علی، ۵۵ ساله – یبوست ناشی از استرس و تغییرات سبک زندگی: من کارمند هستم و شغل پر استرسی دارم. تا قبل از ۴۰ سالگی مشکلی نداشتم، اما بعد از آن، به تدریج دچار یبوست شدم. وقتی تحقیق کردم، متوجه شدم که استرس و کم‌تحرکی از دلایل اصلی هستند. با توصیه پزشک، مدیتیشن و ورزش را به برنامه روزانه‌ام اضافه کردم. همچنین مصرف چای سبز و آب کافی به من کمک کرد تا مشکل یبوستم کمتر شود.

تینا، ۲۳ ساله – تأثیر مصرف پروبیوتیک‌ها: من همیشه فکر می‌کردم که یبوست فقط به رژیم غذایی مرتبط است، اما بعد از خواندن مطالب مختلف، متوجه شدم که سلامت روده هم نقش مهمی دارد. به توصیه یک متخصص تغذیه، شروع به مصرف ماست پروبیوتیک و مکمل‌های پروبیوتیک کردم. در عرض چند هفته، متوجه تغییرات شدم. دفعم منظم‌تر شد و دیگر احساس سنگینی و نفخ نداشتم.

سؤالات متداول

جمع‌بندی

یبوست  معمولازمانی رخ می‌دهد که کمتر از سه بار در هفته دفع مدفوع داشته باشید یا مدفوع سخت و عبور آن دشوار باشد. درمان‌های خانگی شامل افزایش مصرف فیبر، مصرف ملین، استفاده از شیاف یا نرم‌کننده‌های مدفوع می‌شوند. همچنین، امتحان کردن وضعیت اسکوات هنگام اجابت مزاج، انجام ورزش سبک یا ماساژ کولون می‌تواند به دفع مدفوع کمک کند.

اگر یبوست شما ییش از یک هفته شد حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند شرایط دیگر مرتبط با یبوست را بررسی کرده و داروهایی برای کمک به شما تجویز کند.

منابع:

Effects of Automatic Abdominal Massage Device in Treatment of Chronic Constipation Patients: A Prospective Study

Rectal Suppository 101: What It’s For and How to Use It