بیماری ام اس چیست؟

مالتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری مزمن است که سیستم عصبی مرکزی (CNS) فرد را درگیر میکند. در بیماری ام اس، سیستم ایمنی بدن شخص، به اشتباه، به میلین که لایه محافظ اطراف رشتههای عصبی است حمله میکند. لایهی میلین نقش مهمی در نقل و انتقال پیامها در طول رشتهی عصبی ایفا میکند و تخریب آن در نهایت انتقال پیامهای عصبی را مختل میکند.
در واقع ام اس یک بیماری التهابی است. التهاب و ضایعات ناشی از این بیماری میتواند موقتی و یا دائمی باشد و همانطور که گفته شد انتقال پیام را با مشکل روبرو کند و سیستم اعصاب مرکزی را با مشکلات جدی مواجه نماید. متاسفانه در حال حاضر هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد و روشهای درمانی مورد استفاده بر مدیریت علائم بیماری متمرکز هستند.
ام اس نوعی بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به غشاء میلین اطراف سلولهای عصبی حمله کرده و نقل و انتقال پیامهای عصبی را با مشکل مواجه میکند. این بیماری علائمی مانند خستگی، مشکل در راه رفتن و مشکلات گفتاری ایجاد میکند. در ادامه بیشتر به این بیماری خواهیم پرداخت.
علائم ام اس چیست؟
افراد مبتلا به ام اس طیف وسیعی از علائم را تجربه میکنند. با توجه به ماهیت بیماری، علائم میتواند در افراد مختلف بسیار متفاوت باشد. علائم همچنین ممکن است از نظر شدت از سالی به سال دیگر، ماه به ماه و حتی روز به روز تغییر کنند. در ادامه به برخی از شایعترین علائم مرتبط با ام اس اشاره میکنیم.
1- خستگی
بر اساس گزارشات منابع معتبر علمی در دنیا، حدود 80 درصد از افراد مبتلا به ام اس گزارش میدهند که دچار خستگی هستند. خستگی ناشی از ام اس میتواند انجام کارهای روزمره را برای فرد مبتلا به بیماری دشوار کند.
2- مشکل در راه رفتن
مشکل در راه رفتنی که ناشی از ام اس باشد میتواند به دلایل زیر ظاهر شود:
- بیحسی در پاها
- مشکل در حفظ تعادل
- ضعف عضلانی
- گرفتگی عضلانی
- مشکل در بینایی
این مشکلات میتواند باعث زمین خوردن افراد و ایجاد آسیب بیشتر بشود.
3- مشکلات بینایی
مشکلات بینایی اغلب یکی از اولین علائم در بسیاری از افراد مبتلا به ام اس است. این علامت ممکن است یک و یا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار دهد. مشکل بینایی ممکن است بهطور مرتب از بین برود و ظاهر شود، همچنین ممکن است با گذر زمان بدتر نیز بشود. از طرفی این امکان نیز وجود دارد که بهطور کامل برطرف شود. برخی از مشکلات رایج بینایی مرتبط با ام اس عبارتند از:
- درد یا تاری دید در یک چشم
- دوبینی
- حرکات غیر ارادی چشم
- کوری
4- مشکلات گفتاری
ام اس باعث ایجاد ضایعاتی در مغز میشود که میتواند بر توانایی گفتار تأثیر بگذارد. این مشکلات گفتاری که به نام دیزآرتری نیز شناخته میشود، میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. علائم دیزآرتری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مکث طولانی بین کلمات یا هجاها
- لکنت زبان
- تغییر در حجم گفتار
5- علائم دیگر
سایر علائم نسبتاً رایج ام اس عبارتند از:
- درد حاد یا مزمن
- لرزش
- مشکلات شناختی شامل تمرکز، حافظه و کلمهیابی
- مشکل در جویدن و بلعیدن
- مشکلات خواب
- مشکلات کنترل مثانه
انواع ام اس ؟
انواع ام اس عبارتند از:
1- سندرم بالینی جداشده (CIS)
این حالت در واقع شرایطی پیش از وقوع بیماری ام اس است و معمولا شامل یکسری علائم میباشد که حداقل 24 ساعت به طول میانجامد که از بین برود و بهدلیل تخریب میلین ظاهر میگردد. اگرچه علائم مشاهده شده در این شرایط مشابه علائم ام اس است اما برای تشخیص سریع و قطعی کافی نیست.
2- ام اس عودکننده- فروکشکننده (RRMS)
این نوع شامل عودهای واضح ناشی از فعالیت بیماری و سپس بهبود علائم است. در طول دورههای بهبودی، علائم خفیف هستند یا وجود ندارند، و پیشرفت خفیف تا متوسط بیماری مشاهده میشود. این نوع بیماری رایجترین شکل ام اس در شروع است و حدود 85 درصد از همه موارد را تشکیل میدهد.
3- ام اس پیشرونده اولیه (PPMS)
با شروع این مرحله از بیماری (ام اس پیشرونده)، علائم بیماری به تدریج بدتر میشود. با اینحال در این مرحله هم دورههای کوتاهی از ثبات در علائم ممکن است مشاهده شود.
4- ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS)
این مرحله زمانی رخ میدهد که بیماری از ام اس عودکننده- فروکشکننده (RRMS) به شکل پیشرونده تبدیل شود. ممکن است علاوه بر ناتوانی یا بدتر شدن تدریجی عملکرد، عودهای قابل توجهی نیز در این مرحله مشاهده شود.
ام اس چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص این بیماری در ابتدا نیاز به معاینه توسط یک متخصص مغز و اعصاب میباشد. متخصص در مورد سابقه بالینی فرد با او صحبت خواهد کرد و یک سری آزمایشات را برای اینکه مطمئن شود فرد به ام اس مبتلا هست یا خیر، تجویز کرد. آزمایش تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
اسکن امآرآی. استفاده از رنگ کنتراست با MRI به پزشک اجازه میدهد تا ضایعات فعال و غیر فعال را در سراسر مغز و نخاع فرد تشخیص دهد.
توموگرافی انسجام نوری (OCT). در این آزمایش، تصویری از لایههای عصبی پشت چشم برای بررسی نازک شدن اطراف عصب بینایی گرفته میشود.
آزمایشات خون. پزشکان برای کمک به از بین بردن احتمال سایر بیماریهایی که علائم مشابهی با ام اس دارند، آزمایش خون را تجویز میکنند.
تشخیص ام اس نیاز به شواهدی از تخریب میلین دارد که در زمانهای مختلف در بیش از یک ناحیه از مغز، نخاع یا اعصاب بینایی فرد رخ میدهد. همانطور که بالاتر به آن اشاره شد دمیلیناسیون یا تخریب میلین فرآیندی است که از ارسال موثر سیگنال توسط اعصاب جلوگیری میکند. تشخیص ابتلای به این بیماری همچنین مستلزم رد سایر شرایطی است که علائم مشابهی با ام اس دارند. بیماری لایم، لوپوس و بیماری شوگرن تنها چند نمونه از این موارد هستند.
چه چیزی باعث ام اس میشود؟
اگر خدایی ناکرده مبتلا به ام اس هستید، لایه محافظ میلین در اطراف برخی از رشتههای عصبی مغز، عصب بینایی و نخاع در بدن شما آسیب میبیند. تصور میشود که این آسیب نتیجه حملهی اشتباه سیستم ایمنی به سلولهای خودی است. محققان فکر میکنند ممکن است یک محرک محیطی مانند یک ویروس یا سم وجود داشته باشد که باعث این واکنش و حملهی سیستم ایمنی میشود. حملهی سیستم ایمنی بدن به میلین باعث تخریب آن و دمیلیناسیون میشود. این واقعه میتواند با تشکیل لایههای جدید میلین رو به بهبودی پیش برود اما اگر حملات مداوم باشد در نهایت باعث ایجاد التهاب مزمن و اختلالات عصبی پایدار میشود.
ام اس ارثی نیست، اما داشتن والدین یا خواهر و برادر مبتلا به ام اس خطر ابتلا به ام اس را اندکی افزایش میدهد. بر اساس مروری بر مطالعات منتشر شده در سال 2011، دانشمندان ژنهایی را شناسایی کردهاند که به نظر میرسد استعداد ابتلا به ام اس را افزایش میدهند. بنابراین زنتیک نیز در ایجاد این بیماری بی تاثیر نیست و در واقع نققش مهمی ایفا میکند؛ مانند بسیاری از بیماریها دیگر.
سخن پایانی
ام اس بیماری دنیای امروز است. گروههای تحقیقاتی متعددی در سراسر جهان از جمله کشور عزیزمان ایران در حال تلاش برای یافتن ساز و کارهای این بیماری و ایجاد روشهای موثر برای درمان آن هستند. بهنظر میرسد استرس یکی از عواملی است که میتواند سیستم ایمنی را که مجموعهای هماهنگ از مولکولهای متعدد است، به خطا بیاندازد. درمانهایی که در حاضر برای این بیماری مورد استفاده قرار میگیرند، بر مدیریت علائم بیماری متمرکز هستند و متاسفانه تا این لحظه دارو و یا روش درمانی کارایی برای این بیماری در دسترس نمیباشد. امیدوارم نتایج تحقیقات محققان و فناوران به تولید دارو و روشهای درمانی اثرگذار در درمان این بیماری منجر شود.
منبع
Understanding Multiple Sclerosis (MS)

قوانین ارسال دیدگاه در سایت.