برای زخم معده چی بخوریم چی نخوریم؟

اگر شما هم از زخم معده رنج می‌برید، ممکن است با مصرف یا عدم مصرف بعضی مواد غذایی، علائمتان را بهبود دهید یا تشدید کنید. مواد غذایی با فیبر بالا، فلاونوئیدها، ویتامین‌هایی مثل ویتامین A ، چای سبز، زنجبیل، پروپولیس (بره‌موم) و لاکتوفرین موجود در شیر در بهبود علائم زخم معده مفیدند. از طرفی غذاهای چرب، اسیدی (مثل گوجه‌فرنگی و گریپ‌فروت)، الکل، کافئین، نوشابه و سایر نوشیدنی‌های گازدار علائم زخم معده‌تان را تشدید می‌کنند. در ادامه توصیه می‌کنم بیشتر بخوانید و همراه من باشید تا بتوانید بهتر و سریعتر زخم معده‌تان را بهبود بخشید.

برای زخم معده چه چیزی باید بخوریم؟

درواقع مصرف بعضی مواد غذایی در پیشگیری از ابتلا به زخم معده و بهبود علائم آن نقش دارند. از جمله این موارد شامل:

1- غذاهای با فیبر بالا

رژیم غذایی زخم معده باید پر از فیبر باشد. فیبر بخش مهمی از هر رژیم غذایی است که می‌تواند به هضم شما کمک کند و اثرات مفیدی در بدنتان بر جای بگذارد. همچنین براساس مطالعات مشخص شد مصرف فیبر، خصوصا فیبر محلول مثل پسیلیوم، جود دوسر، سیب و …،  در حفاظت از آسیب‌های روده‌ای موثرند.

غذاهای با فیبر محلول مثل جو دوسر، انواع میوه‌ها، حبوبات، لوبیا و سبزیجاتی مثل هویج یا کلم بروکلی می‌باشند.

غذاهای با فیبر نامحلول مثل آجیل‌ها، غلات کامل، کرفس، گل کلم، لوبیا سبز و دانه‌ها می‌باشند.

2- پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها، در واقع منجر به ایجاد تعادل میکروارگانیسم‌های مفید در دستگاه گوارش می‌شوند. پروبیوتیک‌ها می‌توانند از تجمع میکروب معده جلوگیری کنند و علائم بیماری را بهبود بخشند.

3- مواد غذایی حاوی فلاونوئید

به گفته محققان، غذاهای غنی از فلاونوئید ممکن است در پیشگیری و درمان زخم معده نقش داشته باشند. فلاونوئیدها در واقع می‌توانند با کاهش ترشح اسید معده و داشتن اثرات ضدالتهابی در محافظت از معده نقش داشته باشند. مواد غذایی غنی از فلاونوئید می‌توانند از رشد میکروب معده (هلیکوباکتر پیلوری) در شما جلوگیری کنند. این باکتری، یکی از عوامل اصلی در ایجاد زخم معده‌تان می‌باشد.

مواد غذایی غنی از فلاونوئید مثل مرکبات، انواع توت، سیب، حبوبات و … می‌باشند. در رابطه با مرکبات، بهتر است احتیاط کنید؛ زیرا مرکبات به دلیل داشتن خاصیت اسیدی، ممکن است منجر به تحریک بافت معده در شما شود.

4- مواد غذایی حاوی ویتامین C و A

براساس مطالعات انجام‌گرفته، بین مصرف ویتامین C و کاهش خون‌ریزی معده رابطه مستقیم وجود دارد. همچنین ویتامین C می‌تواند از سلول‌های بافت گوارشی شما محافظت و به بهبود زخم کمک کند.

مواد غذایی غنی از ویتامین C مثل توت‌فرنگی، بروکلی، فلفل (دلمه‌ای)، مرکبات و … می‌باشند. در رابطه با مرکبات و فلفل، می‌بایست احتیاط کنید؛ زیرا این دو می‌توانند منجر به تحریک زخم معده در شما شوند. مصرف ویتامین C در دوز بالا نیز می‌تواند منجر به ایجاد عوارض جانبی مثل درد معده و اسهال شود.

ویتامین A نیز در حفاظت از بافت موکوسی معده و تقویت سیستم ایمنی نقش دارد و می‌تواند در برابر میکروب معده یا همان هلیکوباکتر پیلوری از شما محافظت کند.

مواد غذایی حاوی ویتامین A مثل تخم مرغ، پنیر، هویج، بروکلی، سیب زمینی شیرین و سبزیجات با برگ سبز مثل اسفناج می‌باشند. مصرف این ویتامین اگر بیش از اندازه باشد، می‌تواند منجر به تضعیف استخوان‌های شما در طول زمان شود.

5- چای سبز

براساس شواهد علمی، چای سبز می‌تواند از آسیب به روده که می‌تواند منجر به ایجاد زخم معده یا بدترشدن آن شود، جلوگیری کند. همچنین چای سبز می‌تواند اثرات ضدالتهابی داشته باشد و در نگهداری از باکتری‌های محافظ معده، نقش داشته باشد. در نتیجه چای سبز می‌تواند به تسکین علائم گوارشی کمک کند.

6- زنجبیل

زنجبیل می‌تواند در صورت آلوده‌شدن شما با میکروب معده، از رشد آن جلوگیری کند و همچنین در از بین‌بردن باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک نقش داشته باشد.

7- پروپولیس (بره‌موم)

بره‌موم، ترکیبی صمغ‌-مانند است که توسط زنبورهای عسل درست می‌شود و حاوی رزین، موم و چندین ماده دیگر می‌باشد. بره‌موم می‌تواند تحرک باکتری‌ها را مهار کند و منجر به افزایش اثر داروهای آنتی‌بیوتیکی مورد استفاده برای بهبود زخم معده شود.

8- لاکتوفرین

لاکتوفرین، ترکیبی پروتئینه-قندی می‌باشد که در شیر موجود است. براساس مطالعات انجام‌گرفته، مشحص شد لاکتوفرین می‌تواند از انباشته شدن میکروب معده جلوگیری کند و منجر به افزایش اثر آنتی‌بیوتیک‌ها در مقابله با این میکروب می‌شود تا به طور کامل آن را از بدن شما حذف کند.

برای زخم معده چه چیزی نباید نخوریم؟

1- غذاهای چرب و سرخ‌کرده نخورید

غذاهای چرب و سرخ‌کرده منجر می‌شود تا دستگاه گوارشتان نتواند به خوبی آن‌ها را هضم کند. در نتیجه حذف این غذاها، به کاهش استرس وارده به دستگاه گوارش شما کمک خواهد کرد.

2- مواد غذایی اسیدی

علاوه بر غذاهای چرب، غذاهای اسیدی نیز منجر به ایجاد تحریک دستگاه گوارش در شما می‌شوند. نمونه‌های این مواد، گوجه‌فرنگی، برخی مرکبات مثل گریپ‌فروت، نوشابه و نوشیدنی‌های گازدار می‌باشند.  درحالیکه بعضی از این موارد به دلیل وجود ویتامین C و فلاونوئیدها مفیدند، از مصرف برخی دیگر باید اجتناب کنید تا علائمتان تشدید نشوند.

3- الکل و کافئین

الکل، بافت محافظ دستگاه گوارش را تحریک می‌کند و می‌تواند منجر به تخریب آن شود. در نتیجه التهاب و خون‌ریزی در دستگاه گوارش رخ خواهد داد.

علاوه بر الکل، کافئین نیز منجر به افزایش تولید اسید می‌شود؛ بنابراین بهتر است این نوشیدنی‌ها و مواردی که حاوی کافئین هستند، مثل چای را از رژیم غذاییتان حذف کنید تا در بهبود زخم شما تعویق نیندازد.

4- شکلات

مصرف شکلات و شیرینی‌ها می‌تواند منجر به بدترشدن علائم شما شود. بنابراین بهتر است در صورت ابتلای شما به زخم معده، تا پایان درمان از آن‌ها استفاده نکنید یا مصرفتان را به حداقل برسانید.

سوالات متداول درباره تغذیه مناسب برای زخم معده

تجربه بیماران واقعی

زهرا، ۳۵ ساله – تهران من چند سال با زخم معده دست‌وپنجه نرم می‌کردم. همیشه فکر می‌کردم فقط باید دارو بخورم، ولی وقتی رژیم غذاییم رو عوض کردم و فیبر، چای سبز و لاکتوفرین رو وارد برنامه‌م کردم، درد معده‌م به‌شکل محسوسی کاهش پیدا کرد. الان تقریباً بدون دارو زندگی می‌کنم.

حسین، ۴۸ ساله – اصفهان از وقتی استفاده از غذاهای چرب، نوشابه و شکلات رو کنار گذاشتم و به‌جاش میوه، سبزیجات و زنجبیل اضافه کردم، احساس سبکی دارم. خوابم بهتر شده و دیگه شب‌ها از درد معده بیدار نمی‌شم.

سارا، ۲۹ ساله – رشت مصرف بره‌موم رو با مشورت پزشکم شروع کردم. در کنار درمان دارویی، خیلی کمکم کرد. انگار روند درمان سریع‌تر شد. البته اولش طعمش برام عجیب بود، ولی بهش عادت کردم.

نتیجه‌گیری

تغذیه نقش بسیار مهمی در پیشگیری و بهبود زخم معده دارد. مصرف مواد غذایی غنی از فیبر، فلاونوئید، ویتامین‌ها، چای سبز، زنجبیل، بره‌موم و لاکتوفرین می‌تواند به کنترل علائم کمک شایانی کند. در مقابل، پرهیز از غذاهای چرب، اسیدی، کافئین، الکل و شکلات برای تسریع روند درمان ضروری است.

منابع

Nutritional care in peptic ulcer – PMC (nih.gov)

Nutrition and Helicobacter pylori: Host Diet and Nutritional Immunity Influence Bacterial Virulence and Disease Outcome – PMC (nih.gov)

Natural products and food components with anti-Helicobacter pylori activities – PMC (nih.gov)