اثر منفی واکسن کرونا بر پلاکت‌های خون

از جمله این عوارض جانبی واکسن کرونا می‌توان به کاهش تعداد پلاکت‌های خونی اشاره کرد. در این مقاله به بررسی اثر منفی واکسن کرونا بر پلاکت‌های خون می‌پردازیم.

مقدمه

ساخت و استفاده از واکسن‌های کرونا از مهم‌ترین دلایل گذر از این پاندمی بوده است. یکی از واکسن‌هایی که در بسیاری از کشورها از جمله ایران مورد استفاده قرار گرفت، واکسن آسترازنکا می‌باشد. در این واکسن از توالی دی‌ان‌ای (DNA) مربوط به پروتئین سطحی ویروس کرونا استفاده شده که توسط حامل آدنوویروسی از نوع آنفولانزای شامپانزه احاطه شده است.

مدت کوتاهی پس از استفاده از این واکسن اولین عوارض جانبی آن که تشکیل لخته‌ی خونی همراه با کاهش تعداد پلاکت‌ها بود گزارش شد. یک ماه بعد از این واقعه عوارض مشابه در اثر استفاده از واکسن تولید شده توسط شرکت آمریکایی جانسون- جانسون (Johnson & Johnson) نیز که از نوع آدنوویروسی و حامل دی‌ان‌ای بود مشاهده شد.

با گذشت زمان عوارض شدید استفاده از این واکسن‌ها که اکنون کاهش بیماری‌زای تعداد پلاکت‌ها و تشکیل لخته خونی در اثر تزریق واکسن (VITT) نامیده می‌شود، در تعداد بیشتری از افراد مشاهده شد و باعث شد تا استفاده از این نوع واکسن‌ها در بسیاری از کشورها متوقف و یا محدود شود.

این عارضه باعث تشکیل لخته‌ی خونی در مناطقی از بدن به‌ویژه در سیاهرگ‌های مغز و سیاهرگ طحالی و همچنین کاهش تعداد پلاکت‌های خونی و افزایش فاکتورهای انعقادی در خون می‌شود.

به نظر می‌رسد تزریق این واکسن‌ها باعث تولید نوعی آنتی‌بادی در بدن می‌شود که منجر به تشکیل تجعات پلاکتی و کاهش پلاکت‌های آزاد خون و در نهایت تشکیل لخته‌ی خونی می‌شود.

در این مطالعه به بررسی اثرات واکسن‌های کرونا بر التهاب و پلاکت‌های خونی پرداخته شده است. برای این منظور شاخصه‌های التهابی و انعقادی خون در گروهی از افراد که از واکسن آسترازنکا، فایزر و مدرنا استفاده کردند مورد بررسی قرار گرفت.

روش‌کار

برای انجام این تحقیق از افرادی که اخیرا هر یک از واکسن‌های مورد نظر در این تحقیق را تزریق کرده بودند نمونه‌ی خون دریافت شد. در این مرحله از 80 داوطلب که به‌طور میانگین 11 روز از تزریق دوز اول واکسن‌ در آن‌ها گذشته بود، خون‌گیری شد.

55 نفر از شرکت‌کنندگان واکسن آسترازنکا، 16 نفر واکسن فایزر و 9 نفر واکسن مدرنا دریافت کرده‌ بودند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان 49 سال بود و 73 درصد آن‌ها زن بودند.

 چون شرکت‌کنندگان در مطالعه‌ی دیگری شرکت کرده بودند، نمونه‌ی خون مربوط به پیش از تزریق واکسن تمامی آن‌ها در دسترس بود با این‌حال بدلیل اینکه آنالیزهای مربوط به تمام فاکتورها در این نمونه‌ها انجام نشده بود، گروهی از افراد سالم که واکسینه نشده بودند به عنوان کنترل وارد مطالعه شدند.

نتیجه و بحث

یافته‌ی اصلی این مطالعه این بود که واکسیناسیون با آسترازنکا در مقایسه با بقیه واکسن‌ها مقادیر چندین فاکتور التهابی را به میزان بیشتری افزایش می‌دهد، پلاکت‌ها را به میزان بیشتری فعال کرده و فاکتور انعقادی ترومبین بیشتری تولید می‌کند.

همچنین بر اساس نتایج، میزان آنتی‌بادی‌هایی که منجر به تجمع پلاکت‌ها می‌شوند در میان افراد شرکت‌کننده اختلاف قابل توجهی نداشت. در هیچ یک از شرکت‌کنندگان کاهش بیماری‌زای تعداد پلاکت‌ها و تشکیل لخته خونی در اثر تزریق واکسن (VITT) مشاهده نشد. این امر نشان‌دهنده‌ی پاسخ مناسب به واکسن در افراد شرکت‌کننده است.

این یافته که واکسن آسترازنکا میزان فاکتورهای التهابی بیشتری تولید می‌کند و به میزان زیادی تعداد پلاکت‌ها را کاهش می‌دهد، در مطالعات دیگر نیز تایید شده است.

روی هم رفته این نتایج نشان می‌دهد، حتی در یک جمعیت با پاسخ طبیعی به واکسیناسیون، سطوح بالاتری از عوارض مربوط به التهاب بیش از حد، فعال شدن پلاکت‌ها و افزایش فاکتور‌های انعقادی در اثر تزریق واکسن آسترازنکا مشاهده می‌شود و شانس بروز عوارض شدید مانند ایجاد لخته‌ی خون و کاهش بیش از حد تعداد پلاکت‌ها بالاتر است.

این اثرات در بسیاری از موارد به طول می‌انجامد یا حتی در صورت بیماری‌زایی به سختی رفع می‌شود. بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد استفاده‌ی روزانه از برخی ترکیبات طبیعی می‌تواند به کاهش التهاب منجر شود و از چسبندگی پلاکت‌ها و تشکیل تجمعات و در نهایت ایجاد لخته جلوگیری کنند.

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد ترکیبات موجود در گیاه زردچوبه از جمله ترکیب اصلی آن، کورکومین، مانع از چسبندگی پلاکت‌ها به یکدیگر و تشکیل تجمع آن‌ها شده و تعداد پلاکت‌های آزاد خون را افزایش می‌دهد.

علاوه بر این گیاه خارمریم نیز مانع از تشکیل تجمعات پلاکتی می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد مولکول‌های فعال موجود در این گیاه از طریق مهار آنزیم سیکلواکسیژناز (COX) تشکیل تجمعات پلاکتی جلوگیری می‌کنند.

اثر منفی واکسن کرونا بر پلاکت‌های خون

در این مقاله به بررسی اثر منفی واکسن کرونا بر پلاکت‌های خون پرداخته شد.

از جمله عوارض واکسن‌های کرونا بخصوص واکسن آسترازنکا، افزایش التهاب و فاکتورهای انعقادی است که می‌تواند به کاهش تعداد پلاکت‌های خون، تشکیل تجمعات پلاکتی و ایجاد لخته‌ی خونی گردد.

بررسی‌ها نشان داده است ترکیبات موجود در دو گیاه زردچوبه و خارمریم می‌توانند از طریق مهار چسبندگی و تشکیل تجمعات پلاکتی، شدت عوارض واکسن را کاهش دهند. در همین راستا مصرف مکمل‌ این دو گیاه جهت رفع عوارض محتمل واکسن‌های کرونا پیشنهاد می‌شود.

نویسنده: دکتر حسین علیپور (دکترای تخصصی نانو بیوتکنولوژی)

ویرایش: دکتر علیرضا ولی‌زاده (دکترای تخصصی نانوفناوری پزشکی)

منابع

Inflammation and Platelet Activation After COVID-19 Vaccines – Possible Mechanisms Behind Vaccine- Induced Immune Thrombocytopenia and Thrombosis

Regulatory Effects of Curcumin on Platelets: An Update and Future Directions

The Effect of Silymarin Flavonolignans and Their Sulfated Conjugates on Platelet Aggregation and Blood Vessels Ex Vivo