آیا می‌دانستید مصرف متفورمین باعث کم خونی می‌گردد؟

اغلب افراد مبتلا به دیابت، با مشکل کم‌خونی دست و پنجه نرم می‌کنند. شاید برایتان جالب باشد که دلیل این اتفاق چیست و از کجا منشا می‌گیرد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که علت اصلی بروز کم‌خونی در بسیاری از افراد مبتلا به دیابت، کاهش جذب ویتامین B12 در اثر مصرف طولانی‌مدت داروی متفورمین است. این دارو که به‌طور گسترده برای کنترل قند خون استفاده می‌شود، جذب ویتامین B12 را در روده کاهش می‌دهد و در نتیجه فرآیند بلوغ گلبول‌های قرمز در مغز استخوان مختل شده و فرد به مرور دچار کم‌خونی می‌شود.

متفورمین یکی از داروهای بسیار پرکاربرد برای کاهش قندخون در بیماران دیابتی می‌باشد. این داروی به شکل قرص فرموله شده است که دارای انواع مختلفی است. متفورمین علاوه بر کاهش میزان ساخت گلوکز توسط کبد و کاهش میزان سرمی آن، باعث افزایش حساسیت به انسولین شده و برداشت گلوکز را از سرم افزایش می‌دهد. این دارو دارای تاییدیه FDA می‌باشد.

علی رغم استفاده گسترده از این دارو، تحقیقات نشان داده است که متفورمین از جذب ویتامین B12 در روده جلوگیری می‌کند. ویتامین B12 از مهمترین ویتامین‌های مورد نیاز برای حیات موجودات زنده است که در امر بلوغ گلبولهای قرمز در مغز استخوان نقش بسیار با اهمیتی دارد.

در یک تحقیق 5 ساله بالینی بر روی 3234 بیمار دیابتی مشخص گردید که میزان ویتامین B12 در نمونه بافتی بیماران مصرف کننده متفورمین در قیاس با گروه کنترل کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. این تحقیق نشان داد که استفاده طولانی مدت از متفورمین با کمبود ویتامین B12 و کم خونی همراه بود.

همچنین در یک مقاله‌ای که در سال 2019 چاپ شده است نتایج آزمایش قبلی تایید گردید. در این تحقیق مصرف متفورمین بر روی میزان سرمی ویتامین B12 بر روی 1111 بیمار دیابتی بررسی گشت که نشان داد متفورمین باعث کاهش میزان ویتامین B12 بافتی و کم خونی می‌شود. بعلاوه میزان رتینوپاتی دیابتی در بیماران مصرف کننده متفورمین بطور قابل ملاحظه ای نسبت به گروه کنترل بیشتر بود.

علاوه بر کاهش جذب ویتامین B12، اسهال، حالت تهوع، گاز معده، دل درد و سوزش سردل از اثرات خفیف مصرف متفورمین می‌باشد. در موارد محدودتر بیمار ممکن است ضربان قلب آهسته، خستگی، ضعف، ضعف عضلانی، خواب آلودگی، سرگیجه، تنگی نفس و درد شدید معده را تجربه نماید. هیپوگلیسمی (قند خون پائین) و اسیدوز لاکتیکی از دیگر عوارض مصرف متفورمین می‌باشد.

کالمگ سیترات یکی از مکمل‌هایی است که حاوی پتاسیم و منیزیم در فرم سیترات می‌باشد. پتاسیم و منیزیم، از هردو از مهمترین عناصر بدن شما هستند که در صورت کم‌شدن در بدن، مقاومت به انسولین را در بدن شما به وجود می‌آورد و توانایی پاسخ به انسولین در بدن شما کم می‌شود. به دنبال آن ممکن است قند خون شما افزایش یابد. کالمگ سیترات حساسیت به انسولین را در سلول‌های شما افزایش می‌دهد و در تنظیم قند خون شما در طی مدت 3 الی 6 ماه، موثر خواهد بود. افراد مصرف‌کننده داروهای فشار خون و مبتلا به نارسایی کلیه، نمی‌توانند از این مکمل استفاده کنند.

تجربه کاربران

زهرا – ۵۲ ساله، تهران“من بیش از ۷ ساله که دیابت دارم و متفورمین مصرف می‌کنم. مدتی بود که همیشه احساس خستگی و بی‌حالی داشتم. وقتی آزمایش دادم، مشخص شد که ویتامین B12 بدنم خیلی پایینه. دکترم گفت که متفورمین می‌تونه باعث این کمبود بشه. الان دارم مکمل B12 مصرف می‌کنم و واقعاً حالم بهتر شده”

محمود – ۴۶ ساله، شیراز“بعد از چند سال مصرف متفورمین، دچار کم‌خونی شدم و خیلی زود خسته می‌شدم. پزشکم بهم گفت که باید B12 تزریقی بزنم. همینطور به پیشنهاد مشاور تغذیه، از مکمل کالمگ سیترات استفاده کردم. در طول سه ماه، قند خونم بهتر کنترل شد و انرژی‌ام برگشت”

الهام – ۳۷ ساله، کرج“من از وقتی کپسول گیاهی شوگرهیل رو شروع کردم، تونستم دوز متفورمینم رو با نظر پزشکم کمتر کنم. عوارض گوارشی که همیشه با متفورمین داشتم (مثل دل‌درد و حالت تهوع) خیلی کمتر شده. حس می‌کنم بدنم بهتر با قند خون کنار میاد”

حسین – ۶۰ ساله، مشهد“اولش نمی‌دونستم که متفورمین ممکنه باعث کمبود ویتامین بشه. وقتی فهمیدم، شروع به بررسی کردم و حالا هر شش ماه یک‌بار سطح B12 خونم رو چک می‌کنم. استفاده از شوگرهیل هم کمک کرد تا دوز متفورمین رو کمتر کنم بدون اینکه قندم بالا بره”

سوالات متداول

شوگرهیل یک فرآورده طبیعی متشکل از عصاره 7 گیاه بسیار پرکاربرد و شناخته شده است که علاوه بر کاهش قند خون، از عوارض جانبی دیابت نیز جلوگیری می‌کند. میتوان با استفاده کپسولهای شوگرهیل، دوز مصرف متفورمین را کاهش داد تا اثرات جانبی آن کم شود.

منابع

Risk of Anemia With Metformin Use in Type 2 Diabetes: A MASTERMIND Study – PMC

Potassium – Health Professional Fact Sheet

Magnesium – Health Professional Fact Sheet