علائم کمبود ویتامین B12 در بدن چیست؟

کمبود ویتامین  B12زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما یا به اندازه کافی ویتامین B12 دریافت نمی‌کند یا به اندازه کافی ویتامین B12 را ازغذایی که می‌خورید، برای عملکرد مناسب بدنتان جذب نمی‌کند. ویتامین B12 یک ماده مغذی مهم است که به بدن شما کمک می‌کند تا گلبول‌های قرمز خون و DNA ماده ژنتیکی همه سلول‌های شما را بسازد. کمبود ویتامین B12 درمان نشده می‌تواند باعث مشکلات جسمی، عصبی و روانی شود.

ویتامین B12 چیست؟

ویتامین B12 یک ماده مغذی مهم است که به بدن شما کمک می‌کند تا سلول‌های عصبی و خونی شما را سالم نگه دارد. همچنین به بدن شما کمک می‌کند تا DNA، ماده ژنتیکی در تمام سلول‌های شما را بسازد. بدن شما ویتامین B12 را به تنهایی نمی‌سازد. برای دریافت ویتامین B12 باید غذاها و نوشیدنی‌هایی مصرف کنید. ویتامین B12 در محصولات حیوانی که می‌خورید مانند گوشت، لبنیات و تخم مرغ وجود دارد. همچنین در غذاهای غنی شده (غذاهایی که ویتامین‌ها و مواد مغذی خاصی به آنها اضافه شده است) مانند برخی غلات، نان و مخمرهای مغذی نیز یافت می‌شود.

بزرگسالان به حدود 2.4 میکروگرم ویتامین B12 در روز نیاز دارند و افرادی که باردار یا شیرده هستند به ویتامین B12 بیشتری نیاز دارند. مقدار ویتامین B12 مورد نیاز نوزادان و کودکان بر اساس سن متفاوت است.

بدن ما چگونه ویتامین B12 را جذب می‌کند؟

دو اتفاق باید بیفتد تا بدن شما ویتامین B12 را از غذایی که می‌خورید، جذب کند. اسید کلریدریک موجود در معده شما ویتامین B12 را از غذایی که در آن بود حذف می‌کند. ویتامین B12 با پروتئینی که توسط معده شما ساخته ‌شده، ترکیب می‌شود و سپس می‌تواند توسط دستگاه گوارش شما جذب شود.

کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 چیست؟

کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما گلبول‌های قرمز سالم کافی نداشته باشد؛ زیرا کمبود ویتامین B12 دارید. ویتامین B12 برای ساخت گلبول های قرمز لازم است. به همین دلیل، کمبود ویتامین B12 می‌تواند باعث کم‌خونی شود. شما بدون داشتن کم‌خونی نیز ممکن است کمبود ویتامین B12 داشته باشید.

کمبود ویتامین B12 چه کسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

هر فردی در هر سنی ممکن است دچار کمبود ویتامین B12 شود. احتمال کمبود ویتامین B12 در افرادی که 60 سال یا بیشتر دارند، در مقایسه با سایر گروه های سنی بیشتر است.

کمبود ویتامین B12 چقدر شایع است؟

تقریباً 1.5 تا 15 درصد افراد دچار کمبود ویتامین B12 هستند. در اینجا درصد افرادی که کمبود ویتامین B12 دارند بر اساس محدوده سنی آورده شده است:

• حداقل 3 درصد از افراد 20 تا 39 ساله
• حداقل 4 درصد از افراد 40 تا 59 ساله
• حداقل 6 درصد از افرادی که 60 سال یا بیشتر دارند

علت کمبود ویتامین B12 چیست؟

کمبود ویتامین B12 زمانی اتفاق می‌افتد که شما به اندازه کافی ویتامین B12 نمی‌خورید یا بدن شما ویتامین B12 مصرفی شما را به درستی جذب نمی‌کند. شرایطی که می‌تواند باعث کمبود ویتامین B12 شود عبارتند از:

• کمبود ویتامین B12 در رژیم غذایی: افرادی که به اندازه کافی غذاهای حاوی ویتامین B12 را یا غذاهای غنی شده با ویتامین B12 مصرف نمی‌کنند، ممکن است دچار کمبود ویتامین B12 شوند.
• گاستریت: گاستریت التهاب پوشش معده است و یکی از دلایل شایع کمبود ویتامین B12 است. این عامل می‌تواند باعث کمبود ویتامین B12 به دلیل کمبود اسید هیدروکلریک در معده شما شود که برای جذب ویتامین B12 لازم است.
• کم‌خونی خطرناک: افرادی که کم‌خونی خطرناک دارند – یک بیماری نادر پزشکی – قادر به ساخت فاکتور ذاتی، پروتئینی که توسط معده شما ساخته می‌شود، نیستند. شما به فاکتور ذاتی نیاز دارید تا بدن شما بتواند ویتامین B12 را جذب کند. افراد مبتلا به کم‌خونی خطرناک کمبود ویتامین B12 دارند.
• بیماری‌های گوارشی: بیماری‌هایی که بر سیستم گوارش تأثیر می‌گذارند، مانند بیماری کرون و بیماری سلیاک، می‌توانند از جذب کامل ویتامین B12 توسط بدن جلوگیری کنند.
• جراحی: افرادی که جراحی گوارشی انجام می‌دهند – مانند بای پس معده (جراحی کاهش وزن) – ممکن است در جذب ویتامین B12 دچار مشکل شوند.
• اختلال مصرف الکل: این وضعیت می‌تواند به سیستم گوارش شما آسیب برساند و باعث کمبود ویتامین B12 شود.
• کمبود Transcobalamin II: یک اختلال ژنتیکی نادر که انتقال ویتامین B12 (کوبالامین) در بدن را مختل می‌کند.

علائم کمبود ویتامین B12 چیست؟

کمبود ویتامین B12 می‌تواند علائم فیزیکی، عصبی و روانی ایجاد کند. علائم کمبود ویتامین B12 می‌تواند به کندی ایجاد شود و با گذشت زمان بدتر شود. برخی از افراد ممکن است علیرغم داشتن سطح پایین ویتامین B12 در بدن خود هیچ علامتی نداشته باشند. در صورت ابتلا به کمبود ویتامین B12 ممکن است علائم عصبی یا آسیب بدون کم‌خونی (کمبود گلبول قرمز) داشته باشسد.

علائم فیزیکی عمومی کمبود ویتامین B12 می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. احساس خستگی یا ضعف بسیار
2. احساس تهوع، استفراغ یا اسهال
3. عدم احساس گرسنگی
4. کاهش وزن
5. داشتن درد در دهان یا زبان
6. داشتن پوست زرد رنگ

علائم عصبی کمبود ویتامین B12 می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. بی حسی یا گزگز در دست‌ها و پاها
2. مشکلات بینایی
3. در به خاطر سپردن چیزها مشکل دارید یا به راحتی گیج می‌شوید
4. در راه رفتن یا صحبت کردن مشکل دارید

علائم روانشناختی کمبود ویتامین B12 می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. احساس افسردگی
2. احساس تحریک‌پذیری
3. تجربه تغییر در احساس و رفتار خود

چگونه کمبود ویتامین B12 تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص کمبود ویتامین B12 ممکن است دشوار باشد زیرا علائم همیشه وجود ندارند یا می‌توانند مشابه سایر کمبودهای تغذیه‌ای باشند. متخصصین معمولاً آزمایش خون معمولی را برای بررسی کمبود ویتامین B12 در افرادی که در معرض خطر ابتلا به آن هستند، انجام می‌دهند.

آزمایشاتی که برای تشخیص کمبود ویتامین B12 استفاده می‌شود، شمارش کامل خون (CBC) و سطح ویتامین B12 خون است. اگر میزان ویتامین B12 در خون شما کمتر از 150 در هر میلی‌لیتر باشد، به کمبود ویتامین B12 مبتلا هستید.

کمبود ویتامین B12 چگونه درمان می‌شود؟

کمبود ویتامین B12 را می‌توان با ویتامین B12 درمان کرد. این بیماری اغلب با سیانوکوبالامین، نوعی ویتامین B12 ساخته شده توسط انسان، درمان می‌شود. بسته به علت کمبود، ممکن است فقط تا زمانی که سطح ویتامین B12 شما به حالت عادی بازگردد به درمان نیاز داشته باشید یا ممکن است تا پایان عمر به درمان ویتامین B12 نیاز داشته باشید. گزینه‌های درمان ویتامین B12 عبارتند از:

• داروی خوراکی ویتامین B12
• تزریق عضلانی ویتامین B12
• ژل بینی ویتامین B12
• اسپری بینی ویتامین B12

چه عواملی محرک کمبود ویتامین B12 هستند؟

اگر شما یک یا چند مورد از عوامل خطر زیر را داشته باشید احتمال ابتلا به کمبود ویتامین B12 بیشتر است:

• داشتن سن بالای 75 سال: افراد بالای 75 سال بیشتر در معرض خطر ابتلا به کمبود ویتامین B12 هستند زیرا بدن آنها اغلب قادر به جذب کامل ویتامین B12 نیست.
• داشتن اختلال دستگاه گوارش: اختلالات گوارشی مانند بیماری سلیاک و بیماری کرون، می‌تواند جذب ویتامین B12 را برای بدن دشوارتر کند.
• پیروی از یک رژیم غذایی گیاهی یا گیاهخواری: ویتامینB12 به طور طبیعی فقط در محصولات حیوانی مانند گوشت و لبنیات یافت می‌شود. به همین دلیل در صورتی که رژیم غذایی گیاهخواری یا گیاهخواری دارید، اگر غذاهای غنی شده با ویتامین B12 را به اندازه کافی مصرف نکنید، بیشتر در معرض کمبود ویتامین B12 هستید.
• مصرف برخی داروها: برخی داروها می‌توانند باعث کاهش سطح ویتامین B12 در بدن شما شوند، از جمله متفورمین (دارویی که برای کنترل دیابت استفاده می‌شود)، مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI برای درمان GERD و زخم معده استفاده می‌شود)، مسدود‌کننده‌های هیستامین H2 (داروی مورد استفاده برای کاهش میزان اسیدی که معده شما می‌سازد) و قرص‌های ضد بارداری خوراکی.
• ابتلا به سندرم شوگرن: افراد مبتلا به سندرم شوگرن (یک اختلال در سیستم ایمنی که با دو علامت رایج آن یعنی خشکی چشم و خشکی دهان شناسایی می‌شود) بیش از شش برابر بیشتر در معرض کمبود ویتامین B12 هستند.
• مصرف بیش از حد الکل: اعتیاد مزمن به الکل می‌تواند به سیستم گوارش شما آسیب برساند و باعث کمبود ویتامین B12 شود.

چگونه می‌توانیم از کمبود ویتامین B12 جلوگیری کنیم؟

شما می‌توانید با مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی ویتامین B12 از کمبود ویتامین B12 جلوگیری کنید.

گزینه‌های مصرف ویتامین B12 عبارتند از:

• مصرف مواد غذایی حیوانی: گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم مرغ، شیر و سایر محصولات لبنی همگی حاوی ویتامین B12 هستند.
• استفاده از غذاهای غنی شده: غذاهای غنی شده غذاهایی هستند که دارای ویتامین‌ها و مواد مغذی خاصی هستند که به طور طبیعی آنها را ندارند. غذاهای غنی شده شامل برخی از غلات صبحانه، مخمرهای مغذی، شیر گیاهی و نان خاصی است. حتما برچسب مواد غذایی را بررسی کنید تا ببینید آیا غذا با ویتامین B12 غنی شده است یا خیر.
• مصرف مکمل‌های غذایی ویتامین B12: بسیاری از مولتی ویتامین‌ها دارای ویتامین B12 هستند. مکمل‌هایی هم هستند که فقط ویتامین B12 دارند. از پزشک یا داروساز بخواهید که به شما در انتخاب بهترین مکمل برای شما کمک کند.

کارهای دیگری که می توانید برای جلوگیری از کمبود ویتامین B12 انجام دهید عبارتند از:

• اجتناب از مصرف الکل: مصرف مکرر الکل می‌تواند به سیستم گوارش شما آسیب برساند و جذب ویتامین B12 را برای بدن دشوار کند.
• تمام تلاش خود را برای مدیریت بیماری گوارشی خود انجام دهید: اگر یک بیماری گوارشی مانند بیماری کرون یا بیماری سلیاک دارید، حتماً دستورالعمل های پزشک خود را رعایت کنید تا سالم بمانید.

سخن پایانی

ویتامین B12 ویتامین مهمی است که بدن شما برای سلامتی به آن نیاز دارد. اکثر شما می‌توانید با مصرف کافی ویتامین B12 در رژیم غذایی خود از کمبود ویتامین B12 جلوگیری کنید. اگر عوامل خطر کمبود ویتامین B12 را دارید یا قبلاً کمبود ویتامین B12 برای شما تشخیص داده شده است و علائم جدید یا نگران‌کننده‌ای را تجربه کرده‌اید حتما با پزشک خود تماس بگیرید تا آزمایش خون برای بررسی سطح شما انجام شود.

منابع

Vitamin B12 – Consumer

Vitamin B12 Deficiency – PubMed