کلاژن چیست؟

این مقاله همه چیزهایی را که باید در مورد کلاژن بدانید، از جمله اینکه “کلاژن چیست؟”، چه کاری در بدن شما انجام می‌دهد و اینکه آیا مکمل‌های کلاژن ارزش مصرف را دارند، به شما می‌گوید. برخی غذاها مانند پوست حیوانات و رباط ها سرشار از کلاژن هستند. همچنین خرید کلاژن به عنوان مکمل خوراکی در بازار دارویی کشور نیز میسر می باشد.

بسیاری از افرادی که می‌خواهند از سلامت پوست، مفاصل و موی خود حفاظت کنند، روزانه مکمل‌های کلاژن را به رژیم غذایی خود اضافه می‌کنند.

اگرچه استفاده از مکمل‌های کلاژن و سایر محصولات کلاژن در حال افزایش است، اکثر مردم نمی‌دانند کلاژن چیست یا در بدن چه می‌کند؟

از سن ۲۵ سالگی به بعد، سالانه 1.7 درصد از ذخایر کلاژن درون زا یا طبیعی بدن کاسته می‌شود. در سن ۴۵ سالگی تقریبا نصف این ذخایر کم شده است. مصرف مکمل خوراکی کلاژن با توجه به اینکه توسط جریان خون در تمامی بدن پخش می‌گردد، بسیار بهتر از سایر فرمهای دارویی مانند کرم، سرم، لوسیون و غیره است که بصورت موضعی در ناحیه خاصی از بدن مانند دست یا صورت بکار می‌ر‌ود. مصرف روزانه مکمل کلاژن خوراکی برای برطرف نمودن کمبود ذخایر کلاژن طبیعی در بدن توصیه می‌گردد.

کلاژن چیست و چرا برای بدن مهم است؟

کلاژن نوعی پروتئین است. در واقع، کلاژن فراوان‌ترین پروتئین ساختاری در بدن حیوانات است. پروتئین ساختاری، پروتئینی است که ساختار یا داربست سلول‌ها و بافت‌های شما را می سازد (1).

تا به امروز 28 نوع کلاژن شناخته شده است که کلاژن نوع یک 90 درصد از کلاژن بدن انسان را تشکیل می‌دهد.(2).

کلاژن عمدتاً از اسیدهای آمینه گلیسین، پرولین و هیدروکسی پرولین تشکیل شده است. این اسیدهای آمینه 3 رشته را تشکیل می‌دهند که ساختار مارپیچ 3 گانه کلاژن را تشکیل می‌دهند (3).

کلاژن در بافت همبند، پوست، تاندون‌ها، استخوان‌ها و غضروف‌ها یافت می‌شود پس برای بدن مهم است. کلاژن بطور فیزیکی مانند داربست پشتیبانی ساختاری از بافت‌ها را فراهم می‌کند و نقش‌های مهمی در فرآیندهای سلولی ایفا می‌کند، از جمله (3، 4، 5، 6):

• ترمیم بافت
• پاسخ ایمنی
• ارتباط سلولی
• مهاجرت سلولی، فرآیندی که برای نگهداری بافت ضروری است

سلول‌های فیبروبلاست‌، سلول‌های بافت همبند هستند که کلاژن را تولید و حفظ می‌کنند. با افزایش سن افراد، پروتئین‌های رشته‌ای کلاژن آنها تکه تکه می‌شود، عملکرد فیبروبلاست مختل می‌شود و تولید کلاژن کم و کند می‌شود (3، 7).

این تغییرات، همراه با از دست دادن پروتئین ساختاری کلیدی دیگری به نام الاستین، منجر به علائم پیری مانند افتادگی پوست و چین و چروک می‌شود.

کلاژن پوست 16 نوع مختلف کلاژن وجود دارد، با این حال90٪ آنها را می­‌توان به سه روش تقسیم کرد. به نوع 1، نوع 2 و نوع 3.

• کلاژن نوع 1 به عنوان یک کلاژن فیبریلار تعریف می‌شود و فراوان‌ترین نوع در بدن انسان است. یک عنصر ساختاری کلیدی پوست، استخوان­‌ها، ماهیچه­‌ها، چشم­‌ها و بافت­‌های همبند است. در رابطه با پوست، کمبود کلاژن نوع 1 به طور مستقیم با کمبود آبرسانی و کاهش خاصیت ارتجاعی پوست و همچنین افزایش ظاهر خطوط و چین و چروک، کاهش استحکام ناخن و سلامت مو ارتباط دارد.
• کلاژن نوع 2 اساس بسیاری از غضروف‌های بدن انسان است و به همین دلیل برای سلامت استخوان‌ها و مفاصل کلیدی است. نوع 2 برای سلامت ستون فقرات و چشم نیز مهم است.
• کلاژن نوع 3 در روده‌ها، رگ‌های خونی و ماهیچه‌های بدن برجسته‌تر است. در ترکیب با کلاژن نوع 1، نوع 3 می‌تواند برای سلامت روده، خاصیت ارتجاعی پوست و آبرسانی مورد استفاده قرار گیرد.

ذخایر کلاژن درون‌زا (یا طبیعی) بدن شما به مرور زمان کاهش می‌یابد. کاهش 1.7 درصدی هر سال از سن 25 سالگی شروع و تقریباً به نصف میزان در سن 45 سالگی کاهش می‌­یابد. همین کاهش سطح کلاژن است که منجر به خطوط ظریف و چین و چروک می‌شود و به استخوان‌ها، مفاصل، ماهیچه‌ها و بینایی شما آسیب می‌رساند.

موثرترین راه برای جایگزینی ذخایر کلاژن بدن، مصرف مکمل کلاژن است.

چگونه از کلاژن استفاده کنیم؟

بدن شما به طور طبیعی کلاژن تولید می‌کند. علاوه براین می‌توانید کلاژن مورد نیاز بدنتان را از طریق منابع غذایی مانند پوست مرغ و ماهی و همچنین مکمل‌های کلاژن مصرف کنید.

محصولات کلاژن خوراکی و موضعی مانند مکمل‌ها و کرم‌های صورت برای درمان علائم پیری مانند چین و چروک، از دست دادن آبرسانی پوست و درد مفاصل محبوب هستند. همچنین فرم‌های دیگر مکمل کلاژن مانند پودر، کپسول و مایع نیز در بازار دارویی وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را به عنوان مکمل مصرف کنید یا به نوشیدنی‌ها سرد یا گرم، و غذاهایی مانند بلغور، جو دوسر، ماست و نوشیدنی‌های انرژی‌زا اضافه کنید.

متخصصان مراقبت‌های بهداشتی همچنین از کلاژن و مواد مبتنی بر کلاژن در زمینه پزشکی، از جمله در درمان زخم‌ها، سوختگی‌ها و زخم‌های دیابتی استفاده می‌کنند (8).

علاوه براین، شرکت‌های لوازم آرایشی از کلاژن در محصولاتی مانند مرطوب کننده‌ها و سرم‌ها به دلیل خواص مرطوب کنندگی و حفظ رطوبت آن استفاده می‌کنند.

چه چیزی باعث از دست دادن کلاژن می‌شود؟

با افزایش سن، تولید کلاژن شما به طور طبیعی کاهش می‌یابد. علاوه براین، کلاژن تکه تکه می‌شود و به صورت ضعیف‌تری توزیع می‌شود. این تغییرات منجر به علائم مشخصه پیری مانند چین و چروک، خشکی و افتادگی پوست می‌شود. یکپارچگی کلاژن موجود در سیستم اسکلتی نیز با افزایش سن کاهش می‌یابد و منجر به کاهش استحکام استخوان می‌شود.

در حالی که از دست دادن و آسیب کلاژن با افزایش سن اجتناب ناپذیر است، بعضی از رژیم‌های غذایی و سبک زندگی می توانند این روند را تسریع کنند.

1- پیری

تعیین‌­کننده‌­ترین عامل در کاهش سطح کلاژن طبیعی در بدن انسان است اما عوامل خارجی و محیطی متعددی نیز وجود دارند که می‌توانند به طور قابل توجهی نقش داشته باشند.

2- آلودگی

قرار گرفتن در معرض آلاینده‌هایی مانند دود ماشین، دود سیگار و سایر مولکول‌های بسیار ناپایدار، که اغلب به عنوان «رادیکال‌های آزاد» شناخته می‌شوند، به سد محافظ طبیعی پوست آسیب می‌رسانند. هنگامی که این سد شکسته شد، کلاژن شروع به شکستن می‌کند و در نتیجه پوستی کم آب و کدر می‌شود.

3- مصرف شکر

رژیم غذایی با قند بالا میزان AGE را افزایش می‌دهد (زمانی که قند خون به پروتئین‌ها متصل می‌شود و این مولکول‌ها را تشکیل می‌دهد) که به پروتئین‌های مجاور آسیب می‌رسانند و کلاژن را به سرعت تضعیف می‌کنند.

4- سیگار کشیدن

تنباکو نه تنها به تولید کلاژن آسیب می‌زند، بلکه نیکوتین رگ‌های خونی درون درم بیرونی را نیز باریک می‌کند و منجر به کاهش اکسیژن به پوست می‌شود.

5- نور خورشید

قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش تجزیه کلاژن را تسریع می‌کند و به کلاژن درون درم آسیب می‌رساندکه وقتی بازسازی می‌شود خطوط ظریف و چین و چروک ایجاد می‌کند.

در حالی که اندازه‌گیری مقدار کلاژن موجود در هر زمان دشوار است، اثرات آن واضح است:

• خطوط ظریف و چین و چروک
• تاندون‌ها و رباط‌های سفت‌تر
• کوچک شدن، ضعیف شدن عضلات
• درد مفاصل به دلیل ساییدگی غضروف
• مشکلات گوارشی ناشی از نازک شدن دستگاه گوارش

چگونه از کاهش کلاژن جلوگیری کنیم؟

جلوگیری از تجزیه کلاژن‌ با افزایش سن و پیری غیرممکن است، اما می‌توان این روند را کاهش داد.

دو راه اصلی برای افزایش ذخیره کلاژن وجود دارد:

رژیم غذایی: غذاهایی مانند آب استخوان، مرغ، تخم مرغ، غذاهای دریایی و مرکبات منابع غنی کلاژن هستند، اما مصرف مداوم به اندازه کافی می‌تواند دشوار باشد.

مکمل‌ها: مصرف کلاژن به صورت مکمل نه تنها فرمت راحت‌تری را ایجاد می‌کند، بلکه فراهمی زیستی کلاژن (یا اثربخشی توانایی شما در جذب آن) را نیز افزایش می‌دهد.

همانطور که در بالا ذکر شد، رژیم غذایی و سایر عوامل سبک زندگی می‌توانند به طور قابل توجهی بر تولید کلاژن بدن شما تأثیر بگذارند.

سیگار کشیدن و نوشیدن مقادیر زیاد الکل همانند پیروی از یک رژیم غذایی سرشار از غذاهای فوق فرآوری شده و قند افزوده شده بر تولید کلاژن تأثیر منفی می‌گذارد.

از سوی دیگر، داشتن یک سبک زندگی سالم با پیروی از یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و پرهیز از سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل ممکن است باعث کاهش تجزیه کلاژن و کاهش علائم پیری مانند چین و چروک شود.

اجتناب یا کاهش مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها مضر همراه با افزایش مصرف رژیم‌های غذایی مفید و سالم باعث حفظ کلاژن و سلامت کلی پوست می‌شود.

به عنوان مثال، رژیم غذایی دارای مقادیر بسیار پایین از “محصولات نهایی گلیکاسیون پیشرفته (AGEs)” ممکن است به ارتقای سلامت پوست کمک کند. AGE ها سمومی هستند که در پوست تجمع می‌یابند. AGE ها می‌توانند باعث سفت شدن کلاژن شوند و می‌توانند پروتئین‌های مسئول ترمیم کلاژن را غیرفعال کنند.

طبق تحقیقات علمی غذاهایی که بالاترین میزان AGE ها را دارند شامل محصولات گوشتی فرآوری شده مانند هات داگ و بیکن، غذاهای سرخ شده مانند سیب زمینی سرخ کرده و مرغ سرخ شده و گوشت های بریان شده و کبابی می‌شوند.

علاوه بر این، پیروی از یک رژیم غذایی با پروتئین با کیفیت بالا و غذاهای گیاهی مانند میوه‌ها و سبزیجات، که حاوی مواد مغذی حفاظت کننده کلاژن هستند، ممکن است به محافظت از ذخایر کلاژن و جلوگیری از آسیب و از دست دادن کلاژن کمک کنند.

پپتیدهای کلاژن چیست؟

پپتیدهای کلاژن که باعنوان کلاژن هیدرولیز شده نیز شناخته می‌شوند، مولکول‌های کوچکی هستند که از پروتئین‌های کلاژن به دست می‌آیند و برای هضم انسان بهینه شده‌اند. هر پپتید از دو تا 100 اسید آمینه تشکیل شده است. به راحتی توسط روده جذب بدن شما می‌شود. روش هیدرولیز کلاژن یا تجزیه آن به مولکول‌های ریز فرمت پودر را به ترکیبات کوچکتر تغییر می‌دهدکه باید توسط روده کوچک جذب شده و در جریان خون شما گردش کند تا موثر باشد.

کلاژن وریسول (VERISOL^®) چیست؟

کلاژن وریسول VERISOL^® یک شکل بالینی اثبات شده از کلاژن هیدرولیز شده اگزوژن است که از کلاژن گاو مشتق شده و از هر دو پپتید کلاژن نوع 1 و نوع 3 تشکیل شده است. مصرف VERISOL^® می‌تواند متابولیسم پوست را تحریک کرده و با کاهش کلاژن از درون مقابله کند.

VERISOL^®  به طور خاص برای فواید پوست و زیبایی فرموله شده است، اگرچه مصرف VERISOL^® تأثیر مثبتی بر سلامت استخوان و مفاصل دارد. VERISOL^®  به صورت خوراکی به جای اینکه مانند کرم‌ها و سایر محصولات موضعی فقط به لایه‌های بیرونی پوست برسد، به طور سیستماتیک بر متابولیسم کلاژن در درم تأثیر می‌گذارد.

VERISOL^® چگونه کار می‌کند؟

هنگام مصرف، پپتیدهای داخل VERISOL^® توسط سلول‌های فیبروبلاست در لایه پوستی به عنوان قطعات کلاژن شناسایی می‌شوند. این واکنش متابولیسم کلاژن را برای مقابله با تخریب درک شده در درم تحریک می‌کند. نتیجه مثبت این فرآیند تولید بسیار بیشتر کلاژن پوستی است که جایگزین آنچه در فرآیند پیری و عوامل محیطی از دست می‌رود می‌شود.

مطالعات انسانی انجام شده چه نتایجی داشتند؟ آیا کلاژن VERISOL^® واقعا موثر است؟
برای بررسی این مورد مطالعات زیادی بر روی انسان (مطاعات بالینی) انجام شده است که به بعضی از آنها در زیر اشاره می‌نماییم:

مطالعه بالینی یک – کاهش چین و چروک

در مطالعه‌ای روی بیش از 100 زن بین 45 تا 65 سال، مصرف خوراکی 2.5 گرم VERISOL^® در روز به طور قابل توجهی چین و چروک‌ها را پس از 4 هفته کاهش داد و منجر به افزایش قابل توجهی غلظت کلاژن پوست تا 60 درصد شد.VERISOL^® به طور قابل توجهی چین و چروک‌ها را کاهش می‌دهد:

1. کلاژن موجود در پوست تا 60٪ افزایش می‌یابد.
2. مصرف خوراکی پپتیدهای کلاژن فعال زیستی خاص، چین و چروک‌های پوست را کاهش می‌دهد و سنتز ماتریکس پوستی را افزایش می‌دهد.

مطالعه بالینی دوم – کاهش سلولیت

یک مطالعه تصادفی بر روی 105 زن بین 25 تا 50 سال نشان داد که مصرف خوراکی روزانه 2.5 گرم VERISOL^® به طور قابل توجهی نمره سلولیت را پس از 3 و 6 ماه مصرف مکمل کاهش داد. مصرف VERISOL^® باعث کاهش موج‌شدگی پوست می‌شود و اولین نتایج تنها پس از 12 هفته قابل مشاهده است، اما پس از 6 ماه مشخص‌تر می‌شود.

به عنوان بخشی از این مطالعه، تغییرات در تراکم پوستی مورد بررسی قرار گرفت. دو اسکن اولتراسوند، پوست شرکت‌کننده در گروه دارونما در مقایسه با پوست شرکت‌کننده از گروه VERISOL^® در کنار هم افزایش الاستین و کلاژن را به وضوح نشان داد.

مطالعه بالینی سوم – خاصیت ارتجاعی پوست

یک مطالعه با 69 زن بین 35 تا 55 سال نشان داد که 15 درصد افزایش خاصیت ارتجاعی پوست را در مقایسه با درمان دارونما پس از تنها 4 هفته نشان داد.

مطالعه بالینی چهارم – رشد ناخن

یک مطالعه نشان داد که ناخن‌های ترک خورده و شکسته تنها پس از 8 هفته درمان کاهش می‌یابد و پس از 6 ماه تا 42 درصد کاهش می‌یابد. در مقایسه با گروه کنترل، شرکت‌کنندگان سرعت رشد ناخن‌ها را سریع‌تر و بهبود قابل‌توجهی در لایه‌برداری ناخن و بی‌نظمی لبه‌ها مشاهده کردند. 80 درصد از زنان از درمان کاملا راضی بودند، 75 درصد تصور کردند که ناخن‌هایشان بلندتر است و 71 درصد معتقد بودند که ناخن‌هایشان سریع‌تر رشد می‌کند.

نتیجه‌گیری

کلاژن پروتئینی است که در بافت همبند، پوست، تاندون، استخوان و غضروف یافت می‌شود. اگر به دنبال بهترین پودر کلاژن برای تقویت پوست، مو و ناخن خود هستید می توانید جهت مشاوره رایگان با خانم دکتر فاطمه موسوی به شماره واتساپ 09912702583 ارتباط برقرار کنید.

کلاژن پشتیبانی ساختاری از بافت ها را فراهم می‌کند و همچنین در فرآیندهای ضروری بدن، از جمله ترمیم بافت و ارسال سیگنال بین سلول‌ها نقش دارد.

بدن شما کلاژن را به طور طبیعی تولید می‌کند، اما می‌توانید آن را از طریق مکمل‌های کلاژن و غذاهای خاص نیز مصرف کنید، که ممکن است برای سلامت پوست، استخوان‌ها و موارد دیگر مفید باشد.

مطالعات نشان می‌دهد که مصرف کلاژن برای اهداف و جمعیت‌های خاص، از جمله برای افزایش تراکم معدنی استخوان (BMD) در افراد یائسه که BMD پایینی دارند، مفید است.

مصرف کافی پروتئین، ویتامین C، ویتامین D و زینک در یک رژیم غذایی متعادل، جایگزینی سالم و کم‌هزینه برای مکمل‌ها است. با ترکیب این رژیم خوراکی با ورزش منظم، می‌توانید با افزایش سن از کاهش کلاژن و از دست دادن استخوان جلوگیری کنید.

حتی اگر از دست دادن کلاژن مرتبط با افزایش سن اجتناب ناپذیر است، داشتن یک سبک زندگی سالم می‌تواند به محافظت در برابر از دست دادن کلاژن، به تاخیر انداختن علائم پیری و ارتقای سلامت کلی کمک کند.

منابع:

https://www.healthline.com/nutrition/collagen#what-it-is-and-uses

and

1. Physiology, Connective Tissue
2. Current Insights into Collagen Type I
3. Biochemistry, Collagen Synthesis
4. Structure of Collagen
5. Collagen XII mediated cellular and extracellular mechanisms regulate establishment of tendon structure and function
6. Mechanisms of 3D cell migration
7. Histology, Fibroblast