کاهش و درمان علائم خستگی با مصرف جینسنگ

بهبود خستگی ناشی از بیماری‌های مزمن با مصرف جینسنگ

میلیون‌ها نفر در سراسر جهان، از خستگی به عنوان یکی از علائم بیماری‌های مزمن یا به عنوان یک عارضه جانبی ناشی از درمان بیماری‌های مزمن یا هر دو این موارد رنج می‌برند. خستگی یک علامت پیچیده و چند بعدی با دلایل ناشناخته و شدت‌های مختلف است که اثرات منفی زیادی بر حوزه‌های متعدد زندگی روزمره دارد. این اثرات منفی شامل کاهش بهره وری کار، فعالیت بدنی، تعامل اجتماعی و فعالیت تفریحی و همچنین احساس افسردگی و غمگینی است.

بسیاری از بیماران مبتلا به خستگی مزمن از داروهای گیاهی برای بهبود خود استفاده میکنند. ریشه گیاه جینسنگ یکی از پرمصرف ترین این داروهاست زیرا اعتقاد بر این است که این گیاه می‌تواند انرژی و سلامت جسمی و روانی را بهبود می بخشد. در کشور چین از حدود ۲۰۰۰ سال پیش از جینسنگ برای درمان خستگی مزمن استفاده می‌کردند.

جینسنگ پاناکس انواع مختلفی دارد از جمله جینسنگ آسیایی (کره ای و ژاپنی) و جینسنگ آمریکایی. جینسنگ قرمز محصول فرآوری شده جینسنگ آسیایی به روش بخارپز و خشک کردن است. جینسنگ آسیایی و آمریکایی هر دو حاوی جین سنوزیدها هستند که بر سیستم عصبی مرکزی اثر می‌گذارند و دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی و همچنین اثرات تعدیل‌کننده کورتیزول و سیستم ایمنی هستند. این خواص، تنها برخی از دلایلی است که نشان می‌دهد چرا محققان جینسنگ پاناکس را به عنوان یک درمان بالقوه برای خستگی در افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن، از جمله سرطان، فیبرومیالژیا و مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) در نظر گرفته اند. دوزهای پذیرفته شده و مورد مطالعه جینسنگ پاناکس برای بهبود خستگی مزمن، بین ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی گرم در روز است.

اخیرا چندین متاآنالیز و مرور سیستماتیک با تمرکز بر اثربخشی جینسنگ بر خستگی منتشر شده است که گزارش کرده‌اند جینسنگ برای بهبود خستگی مزمن مفید است. در ادامه به بررسی مختصر ۴ مورد از این مقاله ها می‌پردازیم.

در یک مرور سیستماتیک که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد به بررسی شواهد منتشر شده برای ارزیابی ایمنی و اثربخشی دو نوع جینسنگ Panax (آسیایی و آمریکایی) به عنوان درمانی برای خستگی پرداخته شد.

• جینسنگ آمریکایی: این نوع جینسنگ بومی کانادا و ایالات متحده آمریکا است. چهار کارآزمایی استفاده شده در این متاآنالیز‌، تاثیر جینسنگ آمریکایی بر خستگی را ارزیابی کردند. تمام دوزهای جینسنگ آمریکایی به خوبی تحمل شد و هیچ عارضه جانبی جدی گزارش نشد. هر چهار مطالعه بهبود در خستگی را در طول زمان نشان دادند.
• جینسنگ آسیایی: این نوع جینسنگ در چین، کره و روسیه یافت می‌شود و اعتقاد بر این است که یکی از گونه‌های جینسنگ است که بیشترین تحقیقات بر روی آن انجام شده است. شش مطالعه بررسی شده در این متاآنالیز، جینسنگ آسیایی را به عنوان درمان خستگی ارزیابی کردند. هیچ یک از مطالعات عارضه جانبی جدی را در گروه مداخله گزارش نکردند. چهار مطالعه از شش مطالعه نشان داد که در گروه مداخله به طور قابل توجهی نتایج خستگی در مقایسه با گروه دارونما بهبود یافت.

به طور خلاصه نتایج این مرور سیستماتیک نشان داد که جینسنگ میتواند به عنوان یک درمان امیدوار کننده برای خستگی در نظر گرفته شود. هم جینسنگ آمریکایی و هم آسیایی ممکن است درمان مناسبی برای خستگی در افراد مبتلا به بیماری مزمن باشد. شواهدی مبنی بر عوارض جانبی قابل توجه و جدی در هیچ یک از مطالعات یافت نشد. شایع ترین عوارض جانبی گزارش شده شامل تهوع، استفراغ، اختلالات خواب، درد شکم و اختلالات روده به طور خفیف بود.

در یک متاآنالیز و مرور سیستماتیک دیگر که در سال ۲۰۲۲ منتشر شد به بررسی تاثیر مصرف جینسنگ بر بهبود خستگی مرتبط با سرطان پرداخته شد. خستگی مرتبط با سرطان (CRF) یکی از شایع ترین علائم در بیماران مبتلا به سرطان است. تا ۹۰ درصد بیمارانی که تحت درمان هستند از CRF رنج می برند. CRF ممکن است ماه ها یا حتی سال ها پس از پایان درمان باقی بماند و در عملکرد معمول فرد اختلال ایجاد کند. علاوه بر این، خستگی به ندرت یک علامت منفرد است و بیشتر با علائم و نشانه‌های دیگری مانند درد، ناراحتی عاطفی، کم خونی و اختلالات خواب همراهی دارد. برخلاف خستگی معمولی، CRF را نمی توان با استراحت، خواب، کاهش فعالیت بدنی و غیره تسکین داد. نتایج این متاآنالیز نشان داد که مصرف خوراکی یا تزریقی جینسنگ، می‌تواند CRF را بهبود بخشد. تزریق داخل وریدی ممکن است بهتر و موثرتر از مصرف خوراکی باشد. به نظر می رسد که تزریق جینسنگ ممکن است خستگی شناختی را کاهش دهد اما هیچ مدرکی مبنی بر اینکه جینسنگ می تواند خستگی عاطفی را کاهش دهد، در این متاآنالیز یافت نشد.

در یک متاآنالیز دیگر که در سال ۲۰۲۲ منتشر شد به بررسی تاثیر مکمل جینسنگ بر بهبود خستگی مرتبط با بیماری ها پرداخته شد. این متاآنالیز شامل ۱۲ کارآزمایی تصادفی کنترل شده و در مجموع شامل ۱۲۹۸ بیمار بود. نتایج این مقاله نشان داد که مکمل‌های جینسنگ اثر آماری معنی‌داری بر کاهش خستگی مرتبط با بیماری‌ها دارند.

خستگی یکی از شکایات شایع بیماران مبتلا به ام اس است و درمان آن نسبتاً نامشخص است. همان طور که ذکر شد، جینسنگ یکی از داروهای گیاهی دارای خواص ضد خستگی است. در مطالعه ای بررسی اثربخشی و ایمنی جینسنگ در درمان خستگی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به ام اس مورد بررسی قرار گرفت. بیماران زن مبتلا به ام اس برای دریافت ۲۵۰ میلی گرم جینسنگ یا دارونما، ۲ بار در روز در طی ۳ ماه به روش تصادفی به دو گروه شدند. از ۶۰ بیمار که در مطالعه ثبت نام کردند، ۵۲ نفر (۸۶٪) کارآزمایی را با تحمل دارویی خوب به اتمام رساندند. تجزیه و تحلیل آماری اثرات بهتری را برای جینسنگ نسبت به دارونما پس از ۳ ماه نشان داد. هیچ عارضه جانبی جدی مشاهده نشد. این مطالعه نشان می دهد که درمان ۳ ماهه با جینسنگ می تواند خستگی را کاهش دهد و تأثیر مثبت قابل توجهی بر کیفیت زندگی داشته باشد. جینسنگ احتمالاً کاندید خوبی برای تسکین خستگی ناشی از ام اس است.

منابع

Ginseng as a Treatment for Fatigue: A Systematic Review

Efficacy of ginseng oral administration and ginseng injections on cancer-related fatigue: A meta-analysis

Efficacy of ginseng supplements on disease-related fatigue: A systematic review and meta-analysis

Ginseng in the treatment of fatigue in multiple sclerosis: a randomized, placebo-controlled, double-blind pilot study

An Open-Label, Pilot Trial of HRG80™ Red Ginseng in Chronic Fatigue Syndrome, Fibromyalgia, and Post-Viral Fatigue