چربی خون چیست؟ [علل، علائم و تشخیص]
خون، حاوی فاکتورهای مختلفی است که تحت شرایطی، ممکن است میزان آن‌ها بالا یا پایین رود و درپی آن ابتلا به بیماری‌های مختلفی را برای افراد به وجود آورد. یکی از این فاکتورها، لیپید پروفایل یا چربی خون افراد می‌باشد. چربی خون، شامل اجزای مختلفی می‌باشد که در ادامه به بررسی تک به تک آن‌ها می‌پردازم.
چربی خون چیست؟
چربی‌خون را می‌توان به طور عامیانهتر و کلی حول سه فاکتور ذیل تعریف کرد. این سه فاکتور عبارتند از :
- لیپوپروتئین با چگالی کم یا کلسترول بد خون (LDL)
- لیپوپروتئین با چگالی بالا یا کلسترول خوب خون (HDL)
- تری‌گلیسیرید
کلسترول بد خون یا LDL چیست؟
این نوع کلسترول به عنوان کلسترول بد خون در نظر گرفته می‌شود چون می‌تواند منجر به تشکیل پلاک‌هایی در شریان‌های شما شود و عروق را سفت کند در نتیجه فضای کمتری برای جریان خون ایجاد خواهد شد و ممکن است منجر به ایجاد لخته‌ی خونی و القای حملات قلبی یا سکته‌های مغزی شود. میزان قابل قبول این فاکتور 129-100 میلیگرم بر دسی لیتر می‌باشد.
کلسترول خوب خون یا HDL چیست؟
این نوع کلسترول را به عنوان کلسترول خوب در نظر می‌گیرند؛ زیرا منجر به برداشتLDL از خون و بازگشت آن به کبد می‌شود. این نوع از کلسترول تنها 4/1 تا 3/1 از کل کلسترول خون را نشان می‌دهد. برخلاف LDL، میزان بالای HDL با خطر کمتری برای رخداد بیماری‌های قلبی و عروقی همراه است. میزان قابل قبول این فاکتور بیشتر از 40 میلیگرم بر دسی لیتر می‌باشد.
تری‌گلیسرید یا TG چیست؟
تری‌گلیسرید درواقع با ذخیره‌ی چربی در سلول‌ها، در زمان نیاز از آن‌ها برای تولید انرژی استفاده می‌کند. تری‌گلیسرید نیز همانند LDL درصورت افزایش با القای ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی همراه است. درصورت نداشتن روتین ورزشی و تغذیه‌ای منظم و مصرف بیش از حد الکل، میزان TG بالا می‌رود. میزان قابل قبول این فاکتور کمتر از 150 میلیگرم بر دسی لیتر می‌باشد.
اگر میزان فاکتورهای قیدشده در رده‌ی نرمال نباشد، ممکن است شما درمعرض ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، سکته‌ی مغزی و تصلب شرایین باشید. پزشک شما با توجه به سابقه‌ی خانوادگی شما، روتین تغذیه و ورزشی شما، میزان خطر را برای شما تعیین می‌کند. اگر نتایج آزمایش شما غیرعادی باشد، شاید برای شما آزمایش دیابت، تیروئید و قند خون نیز نوشته شود.
چه کسانی می‌بایست آزمایش چربی خون داشته باشند؟
- کسانی که سابقه‌ی خانوادگی کلسترول بالا یا بیماری‌های قلبی دارند
- افراد چاق یا دارای اضافه وزن
- افرادی که مکررا الکل مصرف می‌کنند
- افرادی که سیگاری هستند
- افرادی که در زندگی روزمره‌ی خود فعالیت فیزیکی زیادی ندارند
- افرادی که بیماری دیابت، بیماری‌های کلیوی، سندروم پلی کیستیک تخمدان و تیروئید کم‌کار دارند
مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها (CDC)، توصیه می‌کند هر 4 الی 6 سال آزمایش چربی خون از افراد گرفته شود. همچنین کودکان و بزرگسالان، یک بار در سنین 4 الی 6 سالگی و 17 تا 21 سالگی، می‌بایست از نظر میزان فاکتورهای چربی خون چک شوند.
چگونه می‌توان میزان چربی خون را کنترل کرد؟
درواقع می‌توان گفت با کاهش میزان کلسترول تام و LDL و افزایش میزان کلسترول HDL از لحاظ ریاضی، میزان کلسترول را کنترل کرد. در این راستا، به بررسی بعضی از مواردی که به کنترل میزان کلسترول کمک می‌کنند می‌پردازیم:
- مصرف فیبر بیشتر: براساس مطالعات انجام گرفته، مصرف فیبر با کاهش میزان خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی همراه است. برخی از موارد شامل لوبیای سیاه، جو دوسر، سیب و عدس هستند.
- از مصرف غذاهای ناسالم و حاوی چربی اشباع خودداری کنید: مواد غذایی که حاوی چربی‌های اشباع و ترانس هستند، مثل فست‌فودها، پفک‌ها، چیپس‌ها و … با سطوح بالاتری از کلسترول تام، LDL و سطوح کمتری از HDL همراه است. همچنین میزان مصرف گوشت قرمز، غذاهای شیرین و شکری و نمک را محدود نمایید.
- ورزش کردن: براساس توصیه‌ی موسسه‌ی قلب آمریکا، ورزش کردن به میزان 150 دقیقه در هفته با سطح LDL پایین تر و سطوح بالاتر HDL مرتبط است. این ورزش‌ها می‌تواند شامل پیادهروی، دوچرخه‌سواری و شنا باشد.
- سیگار را ترک کنید: طبق مطالعات انجام گرفته، مصرف سیگار با افزایش میزان LDL و کاهش میزان HDL همراه است.
- مکمل‌ها و داروهایی مصرف کنید که به کاهش چربی خون شما کمک می‌کنند: درموارد شدیدتر، تجویز برخی داروها ممکن است برای کنترل چربی خون شما لازم باشد. همچنین طبق توصیه‌ی سازمان بررسی مکمل‌های گیاهی آمریکا، برخی مکمل‌ها مثل مکمل‌های حاوی عصاره‌ی برگ کنگرفرنگی (لیپومان)، می‌تواند به طرز قابل توجهی میزان LDL خون شما را کاهش دهد. همچنین مکمل‌های حاوی امگا-3 و نیاسین نیز می‌تواند به کنترل چربی خون کمک کند.
افزایش چربی خون شما چه ریسک‌هایی را به دنبال دارد؟
درصورت افزایش میزان LDL و TG خون شما و کاهش میزان HDL خون، ممکن است شما در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، سکته‌های قلبی، ایجاد ریتم غیرطبیعی در قلب، افزایش فشارخون، کبدچرب غیرالکلی و پانکراتیت حاد باشید.
جمع‌بندی
در یک کلام می‌توان گفت میزان چربی خون شما با اندازه‌گیری سه فاکتور LDL، HDL و تری‌گلیسرید بدست می‌آید. درصورت بالابودن میزان چربی خون، می‌توانید با رعایت برخی نکات تغذیه‌ای و استفاده از مکمل‌های موثر برکاهش کلسترول مثل مکمل‌های حاوی عصاره‌ی برگ کنگرفرنگی، آن را کنترل نمایید. شایان توجه است درصورت داشتن چربی خون حاد، درکنار استفاده از مکمل‌های ذکرشده و رعایت روتین تغذیه‌ای و ورزشی، از داروهای اصلی کنترل کننده‌ی چربی خون نیز طبق تجویز پزشکتان استفاده نمایید.
منابع:
High Triglycerides and Low HDL: Risks, Causes, and Treatment (healthline.com)
Is Cholesterol a Lipid? (healthline.com)
Normal Lipid Panel: What’s Healthy and What Needs Follow-Up (healthline.com)
مطالب زیر را حتما بخوانید:
دارچین: نقش بالقوه در پیشگیری از مقاومت به انسولین، سندرم متابولیک و دیابت نوع ۲
توسط دکتر فاطمه موسوی
قوانین ارسال دیدگاه در سایت.