علت نفخ شکم چیست و چه علائمی دارد؟
نفخ شکم در اثر تجمع گاز در معده یا نقاط دیگر دستگاه گوارش شما اتفاق می‌افتد. این اتفاق در اثر ابتلای شما به یک اختلال خاص گوارشی مثل IBS، مصرف برخی ترکیبات غذایی به اصطلاح نفاخ، سیگارکشیدن، آدامس جویدن و … ممکن است برایتان اتفاق بیفتد. در این هنگام تشخیص علت ایجاد نفخ و علائم آن برای شما اهمیت دارد.
بیشتر افراد نفخ را به‌صورت احساس پر بودن، سفتی یا تورم در شکم توصیف می‌کنند. شکم شما در هنگام نفخ، ممکن است متورم، سفت و دردناک باشد. همچنین ممکن است دچار صداهای غرغر در شکمتان شوید.
نفخ شکم می‌تواند در توانایی شما برای کار کردن، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و حتی تفریحات اختلال ایجاد کند. این وضعیت هم در بزرگسالان و هم در کودکان شایع است.
نفخ شکم اغلب با علائم زیر همراه است:
- درد
- گاز زیاد (نفخ)
- آروغ یا باد شکم مکرر
- صداهای غرغر یا قاروقور در شکم
چرا دچار نفخ می‌شوید؟
شما به دلایل مختلفی، ممکن است دچار نفخ در شکمتان شوید. از جمله‌ی این موارد عبارتند از:
1- تجمع گاز و هوا
گاز شایع‌ترین علت نفخ، به‌ویژه پس از غذا خوردن است. گاز زمانی در دستگاه گوارش تجمع می‌کند که غذای هضم نشده تجزیه می‌شود یا زمانی که هوا بلعیده می‌شود. همه افراد هنگام خوردن یا نوشیدن، مقداری هوا می‌بلعند، اما برخی افراد بیشتر از دیگران هوا می‌بلعند، به‌ویژه اگر:
– خیلی سریع غذا بخورند یا بنوشند
– آدامس بجوند
– سیگار بکشند
– دندان مصنوعی شل داشته باشند
آروغ و نفخ شکم دو راه برای دفع هوای بلعیده شده از بدن شما هستند. تخلیه‌ی کند معده به همراه تجمع گاز می‌تواند باعث نفخ و برآمدگی شکم شود.
2- اختلالاتی که منجر به تجمع گاز می‌شوند
دلایل دیگر نفخ ممکن است به شرایط پزشکی مرتبط باشند که عبارت‌اند از:
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
- بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون
- سایر اختلالات عملکردی دستگاه گوارش (FGIDs)
- سوزش معده
- عدم تحمل غذایی
- افزایش وزن
- نوسانات هورمونی (به‌ویژه در زنان)
- ژیاردیازیس (عفونت انگلی روده)
- اختلالات تغذیه‌ای مانند بی‌اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی
- عوامل سلامت روانی مانند استرس، اضطراب، افسردگی و موارد دیگر
- برخی داروها
این شرایط می‌توانند عواملی را ایجاد کنند که منجر به تولید گاز و نفخ شوند، از جمله:
- رشد بیش از حد یا کمبود باکتری در دستگاه گوارش
- تجمع گاز
- تغییر در حرکات روده
- اختلال در حرکت گاز
- رفلکس‌های غیرطبیعی شکمی
- حساسیت احشایی (احساس نفخ حتی با تغییرات کوچک یا طبیعی بدن)
- عدم جذب غذاها و کربوهیدرات‌ها
- یبوست
عوامل ذکر شده در بالا، می‌توانند در بروز نفخ شکم نقش مؤثری داشته باشند و شدت علائم را افزایش دهند.
علل خطرناک نفخ شکم چیست؟
نفخ شکم می‌تواند نشانه‌ای از ابتلای شما به چندین بیماری خطرناک باشد که شامل موارد زیر است:
- تجمع غیرطبیعی مایعات در حفره شکم (آسیت) به دلیل شرایطی مانند سرطان (مانند سرطان تخمدان)، بیماری کبد، نارسایی کلیه یا نارسایی احتقانی قلب
- بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن غیرسلیاکی
- نارسایی پانکراس که در آن هضم غذا به دلیل تولید ناکافی آنزیم‌های گوارشی توسط پانکراس مختل می‌شود
این شرایط ممکن است خطرناک باشند و در صورت مشاهده علائم مداوم یا شدید، نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند.
چگونه باد معده را از بین ببریم؟
در بسیاری از موارد، می‌توان با ایجاد چند تغییر ساده در سبک زندگی، علائم نفخ شکم را کاهش داده یا حتی از آن پیشگیری کرد. یکی از این تغییرات کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن است.
برای کاهش بلع بیش از حد هوا می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- از جویدن آدامس خودداری کنید. جویدن آدامس می‌تواند باعث بلع هوای اضافی و در نتیجه منجر به نفخ شود.
- مصرف نوشیدنی‌های گازدار را محدود کنید.
- از خوردن غذاهایی که باعث تولید گاز می‌شوند، مانند سبزیجات خانواده کلم، لوبیای خشک و عدس، پرهیز کنید.
- آهسته غذا بخورید و از نی برای نوشیدن استفاده نکنید.
- در صورت عدم تحمل لاکتوز، از محصولات لبنی بدون لاکتوز استفاده کنید.
پروبیوتیک‌ها نیز ممکن است با بازسازی باکتری‌های سالم روده به کاهش نفخ کمک کنند. می‌توانید پروبیوتیک‌ها را در موادی مانند کفیر و ماست یونانی پیدا کنید.
برای نفخ شکم چه بخوریم؟
نوع تغذیه‌ی شما، تاثیر مستقیمی بر نفخ و سایر اختلالات گوارشی شما دارد. بهترین مواد غذایی برا کاهش نفخ در شما، می‌تواند ترکیبی از موارد ذیل باشد:
- آووکادو
- خیار
- کرفس
- ماست پروبیوتیک
- انواع توت‌ها
- زردچوبه
- رازیانه
- موز
- کیوی.
شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که چگونه باد معده را از بین ببریم؟ نوشیدن آب گرم، استفاده از دمنوش‌های نعنافلفلی، بادیان، بابونه و زنجبیل، از جمله راهکارهای آسان برای رفع سریع باد معده می‌باشند. ماساژ شکمی و داشتن فعالیت فیزیکی نیز کاهش علائم موثرند.
مکمل گیاهی لیپومان، حاوی عصاره برگ کنگرفرنگی، در کاهش نفخ شما در طی مدت حداقل 3 ماه، نقش موثری دارد. شما می‌توانید با مشورت پزشک یا داروسازتان، از این مکمل استفاده نمایید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
در صورتی که نفخ شکم شما با هر یک از علائم زیر همراه است، حتماً با پزشک خود مشورت کنید:
- درد شدید یا طولانی‌مدت شکم
- وجود خون در مدفوع یا مدفوع تیره و قیری‌شکل
- تب بالا
- اسهال
- بدتر شدن سوزش معده
- استفراغ
- کاهش وزن بدون دلیل
سوالات متداول
چرا شکم من صبح صاف است اما شب نفخ دارد؟
صبح‌ها شکم ممکن است صاف‌تر به‌نظر برسد زیرا بدن شما طی شب زمان کافی برای هضم غذا داشته و گاز و ضایعات کمتری در دستگاه گوارش وجود دارد. با گذشت روز و مصرف وعده‌های غذایی، گاز در معده و روده‌ها تجمع پیدا کرده و باعث نفخ در شب می‌شود. مصرف وعده‌های بزرگ، غذاهای خاص یا بلع هوا هنگام خوردن و نوشیدن می‌تواند این نفخ را تشدید کند.
چگونه می‌توان نفخ بعد از غذا خوردن را کاهش داد؟
برای کاهش نفخ بعد از غذا، وعده‌های کوچک‌تر با تعداد بیشتر بخورید تا از پرخوری جلوگیری و هضم بهتر را تقویت کنید. از غذاهای نفاخ مانند لوبیا، کلم، پیاز و نوشیدنی‌های گازدار پرهیز کنید. همچنین، خوب جویدن غذا، خودداری از نوشیدن با نی و آهسته غذا خوردن می‌تواند بلع هوا در هنگام غذا خوردن را کاهش دهد.
برای کاهش نفخ شکم طی روز چه کار کنم؟
برای کاهش نفخ، آب زیادی در طول روز بنوشید تا به هضم غذا و جلوگیری از یبوست که یکی از علل نفخ است، کمک کنید. دمنوش‌های گیاهی مانند نعناع یا زنجبیل می‌توانند دستگاه گوارش شما را آرام کرده و نفخ را کاهش دهند. انجام ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی یا یوگا نیز می‌تواند هضم را بهبود بخشد و با حرکت دادن گاز در دستگاه گوارش، نفخ را کاهش دهد.
جمع‌بندی
نفخ شکم می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله بلع هوا، مصرف غذاهای تولیدکننده گاز یا بیماری‌های پزشکی رخ دهد. علائم آن شامل احساس پر بودن، درد شکم، آروغ و نفخ است. با تغییر سبک زندگی مانند آهسته غذا خوردن، اجتناب از نوشیدنی‌های گازدار و مصرف پروبیوتیک‌ها می‌توان این مشکل را کاهش داد. در صورت عدم بهبود علائم با این روش‌ها، ممکن است نیاز به درمان‌های دارویی باشد. همچنین، در صورت همراهی نفخ با علائمی مانند درد شدید، خون در مدفوع یا کاهش وزن غیرقابل‌توجیه، مراجعه به پزشک ضروری است.
منابع
Gas and gas pains – Symptoms and causes – Mayo Clinic
قوانین ارسال دیدگاه در سایت.