علت جوش‌های قرینه صورت: بررسی جامع نقش هورمون‌ها و راهکارهای درمانی

آکنه یا جوش صورت یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی است که بسیاری از افراد، به‌ویژه در سنین بلوغ و جوانی، با آن مواجه می‌شوند. با این حال، برخی از انواع آکنه مانند جوش‌های قرینه در ناحیه چانه، فک و گونه‌ها ارتباط مستقیمی با تغییرات هورمونی دارند. این نوع آکنه که اغلب در زنان دیده می‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از عدم تعادل هورمونی باشد و معمولاً به درمان‌های رایج آکنه پاسخ مناسبی نمی‌دهد.

جوش‌های قرینه صورت معمولاً به صورت جفت‌جفت در دو طرف صورت ظاهر می‌شوند و اغلب دردناک، عمیق و التهابی هستند. علت جوش‌های قرینه صورت می‌تواند نشان‌دهنده تأثیر هورمون‌هایی مانند آندروژن‌ها، استروژن و پروژسترون باشد. علاوه بر این، شرایطی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک  (PCOS)، استرس مزمن و مقاومت به انسولین نیز می‌توانند در بروز این نوع آکنه نقش داشته باشند.

با من همراه باشید تا در این مقاله علل هورمونی ایجاد جوش‌های قرینه صورت، نقش هورمون‌های مختلف در تشدید یا بهبود آکنه، روش‌های تشخیصی و در نهایت گزینه‌های درمانی مؤثر را بررسی کنیم.

تفاوت آکنه معمولی و آکنه هورمونی

آکنه معمولی اغلب در نوجوانی به‌دلیل تغییرات هورمونی بلوغ ایجاد می‌شود و معمولاً در ناحیه پیشانی، بینی و چانه (منطقه T صورت ظاهر می‌شود. اما آکنه هورمونی بیشتر در زنان بالای ۲۵ سال دیده می‌شود و معمولاً به‌صورت جوش‌های التهابی عمیق در ناحیه پایین صورت (چانه، فک و گردن) ظاهر می‌شود. این جوش‌ها اغلب قبل از قاعدگی تشدید می‌شوند و ممکن است به درمان‌های موضعی معمول مقاوم باشند.

چرا آکنه هورمونی بیشتر در زنان دیده می‌شود؟  

در زنان، نوسانات هورمونی در طول چرخه قاعدگی، بارداری، یائسگی یا حتی در شرایطی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) می‌تواند باعث افزایش سطح آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) شود. این هورمون‌ها غدد چربی پوست را تحریک می‌کنند و باعث تولید بیش‌ازحد سبوم (چربی پوست) می‌شوند. تجمع سبوم و سلول‌های مرده پوست در منافذ، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کند که نهایتاً منجر به التهاب و ایجاد جوش می‌شود.

نقش هورمون‌های مختلف در ایجاد آکنه

• آندروژن‌ها : تستوسترون و دی هیدرو تستوسترون (DHT) این هورمون‌ها اصلی‌ترین محرک‌های تولید سبوم هستند.
• استروژن و پروژسترون: نوسانات این هورمون‌ها قبل از قاعدگی می‌تواند باعث تشدید جوش‌ها شود.
• سطح بالای انسولین و IGF-1 (شبه انسولین) و مقاومت به انسولین که در PCOS شایع است می‌تواند تولید آندروژن را افزایش دهد.
• کورتیزول (هورمون استرس): استرس مزمن می‌تواند با افزایش التهاب، آکنه را بدتر کند.

نقش مکمل‌های تغذیه‌ای در کنترل آکنه هورمونی

در کنار درمان‌های دارویی و تغییر سبک زندگی، استفاده از مکمل‌های تغذیه‌ای تخصصی نیز می‌تواند نقش مؤثری در بهبود آکنه هورمونی ایفا کند. محصول سلناک پلاس که بهترین کپسول برای درمان کبد و حفظ سلامت پوست می باشد با ترکیبی از عناصر کلیدی مانند سلنیوم، روی، ویتامین‌های B6، A و E به تعادل هورمونی، کاهش التهاب‌های پوستی و بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. این مکمل با پشتیبانی از متابولیسم صحیح هورمون‌ها و کاهش استرس اکسیداتیو، می‌تواند برای افرادی که دچار جوش‌های مزمن و هورمونی هستند، گزینه‌ای مؤثر و ایمن در کنار درمان‌های پزشکی باشد. مشورت با پزشک یا داروساز پیش از مصرف توصیه می‌شود.

تشخیص آکنه هورمونی

• • علائم بالینی آکنه هورمونی
    • جوش‌های عمیق، دردناک و کیستی در ناحیه پایین صورت
    • تشدید جوش‌ها قبل از قاعدگی
    • مقاومت به درمان‌های معمول آکنه
    • همراهی با علائم دیگر هایپرآندروژنیسم مانند رشد موهای زائد (هیرسوتیسم) یا ریزش موی زنانه
  • آزمایش‌های لازم برای تشخیص
  • آزمایش خون: اندازه‌گیری سطح تستوسترون آزاد، DHEA-S، پروژسترون، LH/FSH و انسولین

• سونوگرافی تخمدان‌ها: برای بررسی کیست‌های تخمدانی در موارد مشکوک به PCOS
• بررسی سطح SHBG :کاهش این پروتئین باعث افزایش آندروژن‌های فعال می‌شود.
• درمان آکنه هورمونی

1. درمان‌های دارویی

• داروهای ضدآندروژن
• اسپیرونولاکتون : این دارو با مسدود کردن گیرنده‌های آندروژن، تولید سبوم را کاهش می‌دهد. دوز معمول ۵۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم در روز است.
• سیپروترون استات: در ترکیب با استروژن در برخی قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌شود و برای زنان مبتلا به PCOS مفید است.
• قرص‌های ضدبارداری ترکیبی (COCs)  
• قرص‌های حاوی استروژن و پروژستین‌های ضدآندروژن (مانند دروسپیرنون، دیانوژست) می‌توانند سطح آندروژن را کاهش دهند.
• معمولاً پس از ۳ تا ۶ ماه استفاده، بهبود قابل‌ملاحظه‌ای در آکنه دیده می‌شود.
• متفورمین
  • برای زنان مبتلا به مقاومت به انسولین یا PCOS تجویز می‌شود.
  • با کاهش سطح انسولین، تولید آندروژن نیز کاهش می‌یابد.

2. درمان‌های موضعی

• رتینوئیدهای موضعی (مانند تازاروتن، آداپالن): به کاهش التهاب و بازسازی پوست کمک می‌کنند.
• بنزوئیل پراکسید و آنتی‌بیوتیک‌های موضعی: برای کنترل باکتری‌های عامل آکنه مفیدند.

3. تغییرات سبک زندگی

• رژیم غذایی کم‌قند و کم‌لبنیات: شیر و غذاهای با شاخص گلیسمی بالا می‌توانند آکنه را تشدید کنند.
• مدیریت استرس: تکنیک‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن می‌توانند به کاهش سطح کورتیزول کمک کنند.
• پرهیز از محصولات آرایشی کومدوژنیک: استفاده از محصولات غیرچرب و فاقد روغن برای پوست‌های مستعد آکنه ضروری است.

سوالات متداول  

 تجربه بیماران

مریم، ۲۸ ساله:

1.مشکل: جوش‌های دردناک در چانه و فک قبل از قاعدگی.

2.درمان:استفاده از قرص ضدبارداری به مدت ۴ ماه.

3.نتیجه: کاهش ۷۰٪ جوش‌ها پس از ۳ ماه.

ندا، ۳۲ ساله:

1.مشکل: آکنه مقاوم به درمان همراه با PCOS

2.درمان: اسپیرونولاکتون ۱۰۰ میلی‌گرم و رژیم کم‌قند

3.نتیجه: بهبود قابل‌توجه پس از ۵ ماه

افشین، ۲۵ ساله:  

1.مشکل: جوش‌های قرینه صورت به‌دلیل استرس کاری

2.درمان: ترکیب آداپالن و مدیتیشن روزانه

3.نتیجه: کاهش التهاب پس از ۲ ماه

جمع‌بندی

جوش‌های قرینه صورت، به‌ویژه در ناحیه چانه و فک، اغلب ریشه هورمونی دارند و به درمان‌های معمول آکنه پاسخ خوبی نمی‌دهند. تشخیص دقیق این نوع آکنه و بررسی سطح هورمون‌ها می‌تواند به انتخاب بهترین روش درمانی کمک کند. گزینه‌های درمانی شامل داروهای ضدآندروژن، قرص‌های ضدبارداری ترکیبی، متفورمین و درمان‌های موضعی هستند. همچنین، تغییرات سبک زندگی مانند رژیم غذایی مناسب و مدیریت استرس می‌توانند نقش مهمی در کنترل آکنه هورمونی داشته باشند.  اگر شما هم از جوش‌های مقاوم صورت رنج می‌برید، بهتر است با یک متخصص پوست یا غدد مشورت کنید تا با انجام آزمایش‌های لازم، بهترین برنامه درمانی برای شما تجویز شود.

منبع

Hormonal treatment of acne vulgaris: an update – PMC