روش‌ های درمان تیروئید پرکار

پرکاری تیروئید یک اختلال شایع غدد درون‌ریز است که با تولید بیش ‌از حد هورمون‌های تیروئیدی همراه است. این اختلال نیز به مانند کم‌ کاری تیروئید، افراد زیادی را درگیر خود کرده است. علائم پرکاری تیروئید شامل: کاهش وزن بی‌دلیل، افزایش ضربان قلب، آریتمی، شکنندگی موها، عرق‌کردن، لرزش دست، تغییر در چرخه‌ی پریودی و … است.

روش‌ های درمان تیروئید پرکار، اغلب به شکل دارو درمانی، در مواردی ید درمانی و موارد کمتری جراحی می‌باشد. در این مقاله به بررسی تشخیص بیماری و روش‌های درمانی در این زمینه می‌پردازم. با من همراه باشید.

پرکاری تیروئید چگونه تشخیص داده می‌شود؟

 پرکاری تیروئید با سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. بسته به نتایج آزمایش خون، ممکن است به آزمایش‌های دیگری نیز نیاز داشته باشید. پزشک بروز علائم زیر را در شما بررسی می‌کند:

• لرزش خفیف در انگشتان و دستان شما
• رفلکس‌های بیش فعال
• نبض سریع یا نامنظم
• تغییر چشم
• پوست گرم و مرطوب
• بررسی غده تیروئید شما (بزرگتر از حد معمول، ناهموار یا حساس)

آزمایشات خون

آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های T4، T3 و هورمون محرک تیروئید (TSH)، یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای تشخیص پرکاری تیروئید است. در بیشتر افراد مبتلا به این بیماری، سطح T4 بالا و سطح TSH پایین است. انجام این آزمایش برای افراد مسن اهمیت ویژه‌ای دارد، چرا که ممکن است علائم معمول پرکاری تیروئید را به وضوح نشان ندهند.

نکته‌ای که نباید فراموش کرد، تأثیر برخی مکمل‌ها بر نتیجه آزمایش است. بیوتین، که در بسیاری از مکمل‌های ویتامین B و حتی در بهترین مولتی ویتامین‌های خارجی یافت می‌شود، ممکن است باعث اختلال در نتیجه آزمایش تیروئید شود. اگر از مولتی‌ویتامین یا مکملی استفاده می‌کنید که حاوی بیوتین است، حتماً قبل از انجام آزمایش پزشک خود را مطلع کنید. در بسیاری از موارد، توصیه می‌شود مصرف بیوتین ۳ تا ۵ روز پیش از آزمایش متوقف شود تا نتایج دقیق‌تری به‌دست آید.

اگر نتایج آزمایش خون نشان‌دهنده پرکاری تیروئید باشد، پزشک ممکن است برای بررسی علت زمینه‌ای این مشکل، آزمایش‌های تکمیلی مانند اسکن تیروئید یا تست جذب ید را توصیه کند.

اسکن ید رادیواکتیو و تست جذب

رای این آزمایش، دوز کوچکی از ید رادیواکتیو مصرف می‌کنید تا ببینید چه مقدار از آن در غده تیروئید شما و کدام قسمت جمع می‌شود. اگر غده تیروئید شما مقدار زیادی ید رادیواکتیو دریافت کند، به این معنی است که غده تیروئید، هورمون تیروئید بیش از حد تولید می‌کند. محتمل‌ترین علت، بیماری گریوز یا ندول‌های تیروئید بیش‌فعال است. اگر غده تیروئید شما مقدار کمی ید رادیواکتیو دریافت کند، به این معنی است که هورمون‌های ذخیره شده در غده تیروئید به جریان خون نشت می‌کنند. در این صورت، به احتمال زیاد تیروئیدیت دارید.

سونوگرافی تیروئید

در این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تهیه تصاویری از تیروئید استفاده می‌شود. سونوگرافی ممکن است در یافتن ندول‌های تیروئید بهتر از سایر آزمایش‌ها باشد. در این آزمایش در معرض اشعه قرار نمی‌گیرید، بنابراین در صورتی که باردار یا شیرده هستید یا نمی توانید ید رادیواکتیو مصرف کنید، می‌توانید از این روش استفاده کنید.

روش‌های درمان تیروئید پرکار چیست؟

درمان‌های مختلفی برای پرکاری تیروئید وجود دارد. بهترین روش برای شما بستگی به سن و سلامت شما دارد. علت اصلی پرکاری تیروئید و شدت آن نیز تفاوت‌هایی را ایجاد می کند. ترجیحات شخصی شما نیز باید در نظر گرفته شود، زیرا شما و پزشکتان در مورد برنامه درمانی تصمیم می‌گیرید. درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

استفاده از داروی ضد تیروئید

این داروها به آرامی علائم پرکاری تیروئید را با جلوگیری از تولید هورمون‌های بیش از حد غده تیروئید کاهش می‌دهند. داروهای ضد تیروئید شامل متیمازول و پروپیل تیوراسیل است. علائم معمولاً در عرض چند هفته تا چند ماه شروع به بهبود می‌کنند.

درمان با داروهای ضد تیروئید معمولاً 12 تا 18 ماه طول می‌کشد. پس از آن، اگر علائم از بین رفت و نتایج آزمایش خون نشان داد که سطح هورمون تیروئید به محدوده استاندارد بازگشته است، ممکن است دوز مصرفی به آرامی کاهش یا متوقف شود. برای برخی از افراد، داروهای ضد تیروئید، پرکاری تیروئید را در طولانی‌مدت بهبود می‌دهد، اما در  افراد دیگر ممکن است پرکاری تیروئید پس از این درمان عود ‌کند.

اگرچه نادر است، اما آسیب جدی به کبد ممکن است با هر دو داروی ضد تیروئید رخ دهد، اما از آنجایی که پروپیل تیوراسیل موارد بیشتری از آسیب کبدی ایجاد کرده است، معمولاً تنها زمانی استفاده می‌شود که شما نمی‌توانید متی‌مازول مصرف کنید. تعداد کمی از افرادی که به این داروها حساسیت دارند ممکن است دچار بثورات پوستی، کهیر، تب یا درد مفاصل شوند. این داروها می‌توانند خطر عفونت را  نیز افزایش دهند.

داروهای مسدود‌کننده‌ی بتا

این داروها بر سطح هورمون تیروئید تأثیری ندارند، اما می‌توانند علائم پرکاری تیروئید مانند لرزش، ضربان قلب سریع و تپش قلب را کاهش دهند. گاهی اوقات، پزشکان این داروها را برای کاهش علائم تجویز می‌کنند تا زمانی که هورمون‌های تیروئید به سطح استاندارد نزدیک شوند. این داروها به طور کلی برای افرادی که آسم دارند توصیه نمی‌شود. عوارض جانبی نیز ممکن است شامل خستگی و مشکلات جنسی باشد.

درمان با ید رادیواکتیو

غده تیروئید ید رادیویی را جذب می‌کند. این درمان باعث کوچک شدن غده می‌شود. این دارو به صورت خوراکی مصرف می‌شود. با این درمان، علائم معمولاً طی چند ماه کاهش می‌یابد. این درمان معمولاً باعث می‌شود که فعالیت تیروئید به اندازه کافی کند شود تا غده تیروئید کم‌کار شود (کم‌کاری تیروئید). به همین دلیل با گذشت زمان، ممکن است نیاز به مصرف دارو برای جایگزینی هورمون‌های تیروئید داشته باشید.

تیروئیدکتومی

این جراحی برای برداشتن بخشی از غده تیروئید یا تمام آن است. اغلب برای درمان پرکاری تیروئید استفاده نمی‌شود، اما ممکن است برای افرادی که باردار هستند و همچنین کسانی که نمی‌توانند داروهای ضد تیروئید مصرف کنند و نمی‌خواهند یا نمی‌توانند درمان با ید رادیواکتیو مصرف کنند، انتخاب شود.

خطرات این جراحی شامل آسیب به تارهای صوتی و غدد پاراتیروئید است. غدد پاراتیروئید چهار غده ریز در پشت تیروئید هستند که به کنترل سطح کلسیم در خون کمک می‌کنند.

افرادی که تیروئیدکتومی یا درمان با ید رادیویی انجام می‌دهند به درمان مادام‌العمر با داروی لووتیروکسین (لووکسیل، سینتروید، و غیره) نیاز دارند. اگر غدد پاراتیروئید در حین جراحی برداشته شوند، برای حفظ کلسیم خون در محدوده سالم نیز دارو مورد نیاز است.

بیماری چشمی تیروئید

اگر بیماری چشمی تیروئید دارید، ممکن است بتوانید علائم خفیف را با مراحل مراقبت از خود مانند قطره‌های اشک مصنوعی یا ژل روان‌کننده‌ی چشمی کنترل کنید. سعی کنید از برخورد نور زیاد و شدید با چشم‌هایتان نیز دوری کنید.

درمان دارویی بیماری چشمی تیروئید: علائم شدیدتر ممکن است نیاز به درمان با داروهایی به نام کورتیکواستروئیدها مانند متیل پردنیزولون یا پردنیزون داشته باشد. این داروها می‌توانند تورم پشت کره چشم را کاهش دهند. داروی تپروتوموماب (Tepezza) نیز ممکن است برای کنترل علائم متوسط ​​تا شدید استفاده شود.

اگر این داروها علائم را کاهش ندادند، گاهی اوقات از داروهای دیگر برای درمان بیماری چشم تیروئید استفاده می‌شود. این دسته عبارتند از توسیلیزوماب (Actemra)، ریتوکسیماب (Rituxan) و مایکوفنولات موفتیل (Cellcept).

در برخی موارد، ممکن است برای درمان بیماری چشم تیروئید به جراحی نیاز باشد، از جمله:

• جراحی رفع فشار اربیتال: در این جراحی استخوان بین حدقه چشم و سینوس‌ها برداشته می‌شود. این جراحی می‌تواند بینایی را بهبود بخشد. همچنین به چشم‌ها فضای بیشتری می‌دهد، بنابراین می‌توانند به موقعیت معمول خود برگردند. از جمله خطر برخی از عوارض در این جراحی این است که اگر قبل از جراحی، دوبینی داشته باشید، ممکن است بعد از عمل از بین نرود. برخی از افراد نیز پس از جراحی دچار دوبینی می شوند.
• جراحی عضلات چشم: گاهی اوقات بافت اسکار ناشی از بیماری چشم تیروئید می‌تواند باعث کوتاهی بیش از حد یک یا چند ماهیچه چشم شود. این کار چشم‌ها را از هم ترازی خارج می‌کند و باعث دوبینی می‌شود. جراحی عضله چشم می‌تواند دید دوگانه را با بریدن عضله از کره چشم و اتصال مجدد آن به عقب‌تر اصلاح کند.

اگر به دنبال تسریع بهبودیتان هستید، سبک زندگیتان را تغییر دهید!

پس از شروع درمان، احتمالاً علائم پرکاری تیروئید بهتر می‌شود. همراه با درمان، من به شما پیشنهاد می‌کنم که مصرف ید را در رژیم غذایی خود کاهش دهید. غذاهای دریایی حاوی مقادیر زیادی ید هستند. همچنین برخی مولتی‌ویتامین‌ها و شربت‌های ضد سرفه نیز مقادیر مشخصی از ید را دارند.

اگر در شما پرکاری تیروئید تشخیص داده شد، سعی کنید به شکل منظم با پزشکتان در ارتباط باشید. پزشک شما با بررسی روند درمان شما، تغییراتی را در روتین درمان ایجاد خواهد کرد.

سغی کنید همیشه در طول روز ورزش کنید تا قلب و ریه‌هایتان سالم بماند. همچنین تکنیک‌های ریلکسیشن را بیاموزید و از لحاظ فیزیکی و روانی خود را متعادل کنید.

بیماری گریوز چیست؟

بیماری گریوز، یک اختلال خود ایمنی است که باعث تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی می‌شود. اگر بیماری گریوز دارید که باعث مشکلات چشمی یا پوستی می‌شود، انجام اقدامات زیر ممکن است به کاهش علائم کمک کند:

• سیگار نکشید: سیگار کشیدن با ایجاد بیماری چشمی تیروئید مرتبط است. همچنین می‌تواند وضعیت را بدتر کند و باعث عود علائم پس از درمان شود.
• چشمان خود را چرب نگه دارید. قطره‌های چشم ممکن است به از بین بردن خشکی و خراش کمک کند. یک کمپرس خنک نیز می‌تواند رطوبت را تامین کند. اگر چشمان شما به طور کامل بسته نمی‌شود، یک ژل روان‌کننده قبل از خواب ممکن است به جلوگیری از خشک شدن قرنیه کمک کند.
• برای کمک به محافظت از چشمان خود در برابر آفتاب و باد از عینک آفتابی استفاده کنید.
• سرتان را بالا بگیرید: بالا بردن بالای تخت می‌تواند تورم و فشار روی چشم را کاهش دهد.
• از کرم‌های مخصوص پوست‌های متورم استفاده کنید. کرم‌های حاوی هیدروکورتیزون که می‌توانید بدون نسخه بخرید، می‌تواند به کاهش تورم پوست در ساق و بالای پا کمک کند. برای کمک در یافتن این کرم‌ها، از یک داروساز سوال کنید.

تجربه بیماران

زینب، 28 ساله (درمان با دارو):  بعد از تشخیص پرکاری تیروئید، پزشک برایم متی‌مازول تجویز کرد. طی ۳ ماه تپش قلب و تعرق زیادم کمتر شد، اما گاهی دچار خارش پوست شدم. با تنظیم دوز دارو، حال بهتری دارم و نیازی به جراحی نداشتم.

سیروس، ۴۵ ساله (ید رادیواکتیو): ید درمانی انجام دادم و بعد از ۶ هفته، علائمم تقریباً از بین رفت، اما الان کم‌کاری تیروئید دارم و روزانه لووتیروکسین مصرف می‌کنم. از نتیجه راضیم چون زندگی عادی دارم.

مریم، ۳۵ ساله (جراحی تیروئید): به دلیل گواتر بزرگ، جراحی کردم. ترس از جای زخم داشتم، اما الآن پس از ۴ ماه فقط یک خط کوچک روی گردنم مانده. مشکل اصلی تنظیم دوز هورمونم است، ولی انرژی‌ام برگشته و پرشدن موهایم را حس می‌کنم.

رضا، 51 ساله (ترکیب درمان‌ها): در ابتدا دارو مصرف کردم، اما بیماری عود کرد. سپس ید رادیواکتیو مصرف کردم که موثر نبود. نهایتاً جراحی شدم و الان با مصرف منظم قرص‌ها، کیفیت زندگیم مثل قبل شده است.

سوالات متداول

جمع‌بندی

پرکاری تیروئید یک بیماری پیچیده است که با علائمی مانند تپش قلب، کاهش وزن ناگهانی، تعریق زیاد و اضطراب بروز می‌کند. خوشبختانه با پیشرفت پزشکی، روش‌های درمانی مؤثری مانند دارودرمانی، ید رادیواکتیو و جراحی تیروئیدکتومی در دسترس هستند.

انتخاب روش درمانی باید بر اساس شرایط فردی بیمار، سن، شدت بیماری و ترجیحات شخصی شما باشد. مهم‌تر از همه، پیگیری منظم و ارتباط مستمر با پزشک متخصص، کلید کنترل موفق این بیماری و بازگشت به زندگی طبیعی است. با وجود چالش‌های هر روش، اکثر افراد می‌توانند با مدیریت صحیح، سلامت و کیفیت زندگی خود را بازیابند.

 اگر شما یا اطرافیانتان با پرکاری تیروئید دست و پنجه نرم می‌کنید، نگران نباشید. با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، این بیماری کاملاً قابل کنترل است. هرگز درمان را خودسرانه قطع نکنید و در هر مرحله، با پزشک خود در ارتباط باشید.

 منابع

Hyperthyroidism – Diagnosis and treatment – Mayo Clinic