دفع سنگ کلیه 4 تا 10 میلی‌متری

اگر به سنگ کلیه دچار شده‌اید و یا سابقه و ریسک بالای ابتلا به سنگ کلیه را دارید، این مقاله مخصوص شماست. سنگ کلیه اغلب به دلیل رسوب املاح در کلیه اتفاق می‌افتد. بنابر سایز سنگ تشکیل‌شده، نوع دفع یا خروج آن متفاوت است. عموما سنگ‌های زیر 4 میلی‌متری، خود به خود طی 1 الی 4 هفته دفع می‌شوند. سنگ‌های 4 الی 6 میلی‌متری نیز با رعایت یکسری نکات تغذیه‌ای و داروها، قابل دفع است. سنگ‌های بالای 6 میلی‌متر، درصورت ایجاد اختلال در دفع ادرار، ایجاد انسداد، عفونت و …، احتمالا علاوه بر رعایت نکات قبل، نیازمند جراحی خواهد بود. در ادامه به تفضیل به بررسی این نکات خواهم پرداخت.

سنگ کلیه چیست و چگونه درمان می‌شود؟

سنگ کلیه، به عنوان فرآیندی شناخته می‌شود که در آن، تجمع و رسوب کریستال‌هایی از انواع املاح در فضای کلیوی و مجاری ادراری رخ می‌دهد. فاکتورهای مختلفی مثل ژنتیک، عوامل متابولیک و محیطی در ایجاد سنگ کلیه نقش دارند.

درمان سنگ کلیه به تدریج از دسته‌ی بیماری‌های با شرایط حاد، به دسته‌ی بیماری‌های با شرایط مزمن تبدیل شده است. درواقع درمان و مدیریت سنگ کلیه می‌بایست براساس منشا شکل‌گیری آن انجام شود. درمان اغلب با تغییر سبک زندگی، استفاده از داروهای بازکننده‌ی مجاری و در موارد حاد جراحی می‌باشد. با رسیدن به سن 70 سالگی، 19.1 درصد از آقایان و 9.4 درصد از خانم‌ها گزارش ابتلا به سنگ کلیه را داده‌اند. همچنین چاقی و دیابت یکی دیگر از عوامل اثرگذار در افزایش احتمال ابتلا به سنگ کلیه می‌باشد.

علائم ابتلا به سنگ کلیه چیست؟

• احساس درد در پهلوها و کمر
• احساس دفع مکرر ادرار
• احساس درد هنگام ادرار
• دفع ادرار در حجم کم و عدم تخلیه‌ی کامل آن
• وجود خون در ادرار
• حالت تهوع و استفراغ

چقدر احتمال ابتلای مجدد به سنگ کلیه وجود دارد؟

ریسک ابتلای دوباره به سنگ کلیه اغلب بالاست و حدود 50 درصد در طی 5 الی 10 سال و حدود 75 درصد در طی 20 سال احتمال بازگشت و ابتلای مجدد دارد.

دفع سنگ کلیه چند مرحله دارد؟

دفع سنگ کلیه عموما 4 مرحله دارد:

• تشکیل سنگ در کلیه
• خروج سنگ از کلیه و ورود به حالب
• ورود سنگ به مثانه
• خروج سنگ از مثانه

خروج سنگ کلیه چقدر طول می‌کشد؟

براساس سایز و مکان، دفع سنگ کلیه از بدن زمان‌های متفاوتی دارد.

• سایز سنگ: اندازه‌ی سنگ کلیه، عامل مهمی در نحوه‌ی عبور سنگ و دفع آن از بدن می‌باشد. سنگ های زیر 4 میلی‌متر، با احتمال 80 درصد خودشان به شکل طبیعی از بدن دفع می‌شوند. این دفع ممکن است بین 1 الی 4 هفته طول بکشد. سنگ‌های بین 4 الی 6 میلی‌متر، با احتمال 60 درصد خودشان به طور طبیعی در طی 45 روز ممکن است دفع شوند و سنگ‌های بزرگتر، با احتمال 20 درصد ممکن است خودشان در زمان بسیار طولانی‌تری دفع شوند؛ نتیجتا ممکن است نیاز به اقدامات درمانی و جراحی داشته باشند.
• مکان سنگ: در حالیکه اندازه، عامل اصلی در نحوه و زمان دفع خود به خودی سنگ‌هاست، محل سنگ در حالب نیز بر آن اثرگذار است. سنگ‌هایی که در بین انتهای حالب و مثانه هستند، با احتمال 79 درصد خود به خود دفع می‌شوند و خروج آن‌ها آسان‌تر است؛ درحالیکه سنگ‌هایی که در بین حالب و انتهای کلیه هستند، 48 درصد احتمال دفع خود به خودی دارند.

آیا دفع سنگ‌های 4 الی 10 میلی‌متری به جراحی نیاز دارد؟ (دفع سنگ کلیه 4 تا 10 میلی‌متری)

عموما سنگ‌های 4 الی 6 میلی‌متری، با رعایت یکسری نکات و مصرف موادغذایی و مکمل‌هایی خاص، قابلیت دفع خود به خودی دارند.

اما، سنگ‌های بالای 6 میلی‌متری، به دلیل احتمال بالای دخالت در جریان ادرار و دارابودن سایز بزرگ، اغلب نیازمند جراحی هستند. ممکن است با مصرف برخی داروها نیز دفع آن‌ها آسان‌تر شود. خصوصا در صورت انسداد دفع ادرار، احتمال ایجاد عفونت و آسیب به کلیه بالا می‌رود و نیازمند انجام اقدامات اورژانسی است. پزشک شما، تغییرات علائم شما را تحت نظر قرار می‌دهند و خود شما نیز باید تغییرات جدید را گزارش دهید.

درواقع اگر در طول دوران انتظار برای دفع سنگ، همچنان رشد سنگ اتفاق افتاد، درد غیرقابل‌تحملی داشتید، حالت تهوع و استفراغ داشتید و یا علائم عفونت، مثل تب را تجربه کردید، به احتمال زیاد، برایتان جراحی توصیه خواهد شد.

چه اقداماتی برای دفع سریعتر سنگ کلیه مفید است؟

• مصرف آب و مایعات بدون قند به اندازه فراوان (8 الی 12 لیوان در روز)
• به حداقل‌رساندن مصرف نمک، پروتئین حیوانی و قندهای مصنوعی
• به حداقل‌رساندن مصرف اگزالات‌ها مثل آجیل‌ها، سویا، شکلات، غلات، اسفناج و …

همچنین مصرف موادغذایی حاوی سیتریک اسید، مثل پرتقال و لیمو، از تشکیل و رسوب سنگ جلوگیری می‌کنند.

آیا مکملی برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه و دفع آسان‌تر آن وجود دارد؟

بله، مکمل کالمگ حاوی پتاسیم- منیزیم در فرم سیترات، تنها مکملی است که می‌توان بدین منظور آن‌ را تهیه و مصرف کرد. مواد بکاررفته در کالمگ، برای جلوگیری از رسوب املاح و دفع آسان‌تر سنگ‌ها مفیدند. برای پیشگیری یا دفع سریعتر سنگ کلیه، می‌توانید روزانه 4 عدد کپسول کالمگ (هر 12 ساعت 2 کپسول) مصرف نمایید.

بدلیل احتمال بالای بازگشت سنگ کلیه، کالمگ به طرز قابل‌توجهی می‌تواند در جلوگیری از تشکیل مجدد یا پیشگیری آن اثرگذار باشد.

چه عوامل مربوط به سبک زندگی و سلامتی، در ایجاد سنگ کلیه موثرند؟

• مصرف مقادیر بالای پروتئین‌های حیوانی، نمک و اگزالات
• مصرف مقادیر بالای ویتامین D
• عدم مصرف کافی مایعات
• ابتلا به چاقی
• ابتلا به مشکلات متابولیک مثل دیابت
• ابتلا به اختلالات التهابی و نقرس
• کمبود کلسیم در بدن
• مصرف داروهای دیورتیک و بلاک‌کننده پتاسیم، ملین‌ها در مقادیر بالا، آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل آموکسی‌سیلین، سفتریاکسون و سیپروفلوکساسین

لیست داروهای بالابرنده‌ی ریسک ابتلا به سنگ کلیه

منابع

Acute Renal Colic – StatPearls – NCBI Bookshelf (nih.gov)

Nephrolithiasis – Endotext – NCBI Bookshelf (nih.gov)

Eating, Diet, & Nutrition for Kidney Stones – NIDDK (nih.gov)

Definition & Facts for Kidney Stones – NIDDK (nih.gov)