درمان دارویی سوء هاضمه

همان‌طور که در مقالات قبلی به آن اشاره شد، سوء هاضمه یک مشکل فراگیر است و متاسفانه مزمن بوده و درمان قطعی ندارد. انواع روش‌های درمانی، چه خانگی و روان‌شناختی و چه درمان‌های دارویی که قرار است در این مقاله درباره‌ی آن مطالبی ارائه شود، به کاهش علائم بیماری کمک می‌کنند و باعث رفع کامل علائم و ریشه‌کن شدن بیماری نمی‌شوند. حتما توجه کنید مصرف هرگونه دارویی حتما باید با تجویز پزشک باشد و مصرف خودسرانه‌ی هر نوع دارویی می‌تواند باعث بدتر شدن شرایط شود.

ابتلا به عفونت هلیکوباکتری و رفلاکس از جمله علل سوء هاضمه است. انواع مختلفی از داروها برای کمک به مدیریت علائم این بیماری در دسترس هستند. ضد اسیدها، آنتی‌بیوتیک‌ها، آنتاگونیست‌های گیرنده‌ی هیستامین نوع 2، مهارکننده‌های پمپ پروتون و پروکینتیک‌ها از جمله‌ی این دسته‌های دارویی هستند.

علل احتمالی و درمان‌ها

سوء هاضمه ممکن است در اثر خوردن یک نوع غذا یا به‌دلیل سایر شرایط مربوط سلامت فرد رخ دهد. همچنین سوء هاضمه می‌تواند یک مشکل مزمن در دستگاه گوارض فرد بوده و ناشی از مشکل سلامتی نباشد. سوء هاضمه ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:

• عفونت هلیکوباکتر پیلوری pylori))
• رفلاکس معده به مری (GER) که به عنوان رفلاکس اسید نیز شناخته می‌شود
• بیماری رفلاکس معده GERD))

درمان‌هایی که برای دو مورد مربوط به رفلاکس مورد استفاده قرار می‌گیرند معمولا با هدف جلوگیری از عوارض بیشتر و مشکلات سلامتی ناشی از رفلاکس تجویز می‌شوند. به‌طور کلی داروهایی که برای درمان سوء هاضمه مورد استفاده قرار می‌گیرند ممکن است اسید معده را کاهش دهند یا خنثی کنند و یا عفونت‎‌هایی مانند هلیکوباکتر پیلوری را درمان کنند. در ادامه بیشتر به این موارد خواهیم پرداخت.

1- ضد اسیدها

یکی از انواع درمان‌های دارویی که ممکن است توسط پزشک برای درمان سوء هاضمه تجویز شود، مصرف داروهای ضد اسید است. ضد اسیدها با خنثی کردن اسید معده کار خود را انجام می‌دهند. مواد فعال رایجی که در برخی ضد اسیدها استفاده می‌شوند عبارتند از کربنات کلسیم، سیمتیکون و بی‌کربنات سدیم. مصرف این نوع داروها ممکن است عوارض جانبی مانند یبوست، اسهال، گرفتگی معده (کرامپ) و استفراغ یا حالت تهوع در پی داشته باشد. بنابراین بهترین راه این است داروها حتما تحت نظر پزشک تجویز شوند.

2- آنتی‌بیوتیک‌ها

اگر علائم سوء هاضمه در فردی به‌دلیل عفونت هلیکوباکتر پیلوری باشد، در این‌صورت پزشک برای درمان وی آنتی‌بیوتیک را تجویز خواهد کرد. آنتی‌بیوتیک‌ها با از بین بردن باکتری‌های عامل عفونت عمل می‌کنند. آموکسی‌سیلین، کلاریترومایسین، مترونیدازول، تتراسایکلین و تینیدازول NIH از جمله‌ی آنتی‌بیوتیک‌هایی هستند که ممکن است برای درمان مورد استفاده قرار بگیرند. از جمله عوارض جانبی مصرف این آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توان به مواردی مانند راش پوستی، حالت تهوع، اسهال، عفونت‌های قارچی، واکنش‌های آلرژیک و ایجاد عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک اشاره کرد.

3- آنتاگونیست‌های گیرنده‌ی هیستامین نوع 2

آنتاگونیست‌های گیرنده‌ی هیستامین نوع 2 (مسدود‌کننده‌های H2) از طریق کاهش میزان اسید معده‌ی تولید شده، علائم سوء هاضمه را کاهش می‌دهند. سایمتیدین، فاموتیدین، رانیتیدین و نیزاتیدین از جمله‌ی داروهای مربوط به این گروه هستند. از جمله عوارض جانبی احتمالی مصرف این دسته از داروها عبارتند از اسهال، یبوست، خستگی، خواب‌آلودگی، سردرد و دردهای عضلانی.

4- مهارکننده‌های پمپ پروتون

این نوع داروها برای درمان سوء هاضمه در افرادی که سوزش سر دل دارند موثر است. این دسته ترشح اسید معده از سلول‌های جداره‌ی معده را مسدود می‌کنند. امپرازول و پنتوپرازول از این دسته هستند. بعضی از افراد ممکن است عوارض جانبی مانند سردرد، راش پوستی، سرگیچه، حالت تهوع، درد شکمی، نفخ، یبوست و اسهال را تجربه کنند. اخیرا نتایج تعدادی از مطالعات نشان داده است که استفاده‌ی طولانی‌مدت از این دسته از داروها عوارض جانبی شدیدتری از جمله اختلال در جذب موارد مغذی، بیماری‌های کلیوی و زوال عقل در پی خواهد داشت.

5- پروکینتیک‌ها

پزشکان ممکن است این دسته از داروها را برای افرادی که به‌دلیل گاستروپارزی، یک مشکل سلامت که بر حرکت غذا از معده به روده‌ی کوچک اثر می‌گذارد، سوء هاضمه دارند تجویز کنند. پروکینتیک‌ها به سیستم گوارشی کمک می‌کنند تا محتویات معده را با استفاده از انقباضات عضلانی حرکت دهد. بتانکول و متوکلوپرامید متعلق به این دسته هستند. توصیه می‌شود از این داروها به مدت کمتر از 3 ماه استفاده شود زیرا می‌‎تواند باعث لرزش‌های برگشت‌پذیر یا برگشت‌ناپذیر غیر قابل کنترل بشود.

درمان‌های جایگزین برای سوء هاضمه

رعایت نکات تغذیه‌ای از مهم‌ترین مواردی است که می‌تواند به کاهش شدن سوء هاضمه کمک کند. خودداری از مصرف موارد زیر نقش مهمی در کاهش شدت این شرایط ایفا می‌کند:

• الکل
• غذاهای تند یا چرب
• نوشابه‌های گازدار یا پرقند
• کافئین
• غذاهای اسیدی مانند مرکبات و گوجه فرنگی

اگر اضطراب یا افسردگی باعث علائم سوء هاضمه باشد، پزشک روش‌هایی مانند گفتار درمانی، مدیتیشن و تمرینات آرامش‌بخش را تجویز خواهد کرد.

همچنین رعایت نکات زیر نیز نقش مهمی در جلوگیری از بروز سوء هاضمه ایفا می‌کند:

• خودداری از ورزش کردن بلافاصله بعد از غذا خوردن
• جویدن غذا با دقت و کامل
• کاهش وزن
• نخوردن تنقلات آخر شب
• عدم مصرف زیاد داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
• ترک سیگار
• سعی کنید استرس را در زندگی خود کاهش دهید
• تا حدود 2 یا 3 ساعت بعد از میل کردن غذا دراز نکشید

سخن پایانی

انواع مختلفی از داروها برای کمک به کاهش علائم سوء هاضمه در دسترس هستند. نکته‌ی حائز اهمیت این است که تشخیص شرایط و تجویز دارو باید حتما توسط پزشک صورت گیرد و از مصرف خودسرانه‌ی دارو اجتناب کنید. رعایت نکات تغذیه‌ای، دوری از استرس و ورزش کردن و به‌طور کلی داشتن یک سبک زندگی سالم، نقش بسیار مهمی در جلوگیری از ابتلا به سوء هاضمه و یا در صورت ابتلا، کاهش علائم بیماری دارد.

منبع

Treatment of Indigestion

What to know about medication for indigestion