اتنساف®: داروی گیاهی برای کنترل و درمان بیش فعالی

اتنساف^® به عنوان یک داروی گیاهی مشابه اثرگذاری ریتالین، برای درمان عوارض ADHD در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان تهیه و تولید گشته است.

سندروم کمبود توجه- بیش فعالی (ADHD) چیست؟

سندروم کمبود توجه- بیش فعالی (ADHD) از شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان می‌باشد که  3 تا 7 درصد افراد از این ناهنجاری رنج می‌برند. حدود 60 درصد از کودکانی که مبتلا به ADHD هستند، علائم آن را تا بزرگسالی به همراه دارند. ADHD هم بر کودکان و هم بر بزرگسالان اثرات منفی دارد.

عدم درمان ADHD می‌تواند باعث نقص در مهارت‌های اجتماعی، عزت نفس پایین، کاهش پیشرفت تحصیلی (مشکل در تمرکز، مهارت‌های مدیریت زمان ضعیف، تکانشگری و بی‌قراری) و مشکل در مقابله با استرس و اضطراب شود. افراد مبتلا به ADHD نیز در معرض خطر بالاتر تصادفات وسایل نقلیه موتوری و سوء مصرف مواد هستند و ممکن است به افسردگی نیز مبتلا شوند.

داروی ریتالین و عوارض جانبی

ریتالین (متیل فنیدات) یکی از کارآمدترین داروهای برای درمان ADHD است. یکی از مزایای آن اثر سریع در افزایش تمرکز فرد مبتلا به این سندرم است، اما متاسفانه این اثر نامحدود نیست و بیمار مجبور به استفاده روزانه آن در طی زندگی خود می‌باشد.

در حالی که ریتالین کیفیت زندگی را در بسیاری از افراد افزایش داده است، اما با عوارض جانبی ناخواسته مانند اختلالات خواب، از دست دادن اشتها، وابستگی و آریتمی قلبی همراه است. علیرغم اینکه ریتالین اعتیاد جسمانی ندارد، ولی به گفته پزشکان موجب اعتیاد روحی و روانی می‌شود. از طرف دیگر نگرانی‌هایی پیرامون جلوگیری از رشد قدی و وزنی کوکان مصرف کننده ریتالین در مجلات معتبر خارجی گزارش شده است.

همچنین با افزایش دوز مصرفی ریتالین، اثرات جانبی آن نیز مانند سردرد و تهوع، افزایش دمای بدن، بی نظمی ضربان قلب (آریتمی قلبی) و خشکی دهان افزایش می‌یابد. در ضمن نزدیک به 30 درصد از مبتلایان به ADHD به ریتالین پاسخ نمی‌دهند و یا تحمل عوارض جانبی آن را ندارند.

توجه: اثربخشی اتنساف توسط کارآزمایی بالینی در مقایسه با ریتالین بررسی و تایید شده است ولی برای هرگونه جایگزینی، باید با نظر پزشک متخصص اقدام شود.

داروی گیاهی مشابه ریتالین

گیاهان داروئی موضوع مطالعات زیادی برای بررسی اثربخشی در کنترل و درمان سندرم بیش فعالی و کمبود توجه بوده اند و از جمله عصاره زعفران برای این موضوع مورد بررسی و تحقیق واقع شده است.

به تازگی یک فرمولاسیون جدید دارویی بر پایه عصاره خشک گیاه زعفران با نام تجاری اتنساف^® در دانشگاه علوم پزشکی تهران تهیه شده که مطالعات کارآزمایی بالینی آن اثربخشی مناسب و قابل مقایسه با ریتالین در درمان ADHD  را تایید نموده است. نتایج تحقیقاتی مرتبط با این محصول تحت سرپرستی پروفسور شاهین آخوندزاده در ژورنال‌های معتبر خارجی چاپ شده است.

این فرمولاسیون علاوه بر خاصیت درمانی معادل با مصرف ریتالین، عوارض ناچیز و خفیف‌تری نشان می‌دهد. اتنساف^® محصولی است به شکل کپسول که کودکان کمتر از 30 کیلوگرم روزانه 2 عدد (قبل از صبحانه و شام) و کودکان بالای 30 کیلوگرم روزانه 3 عدد (قبل از صبحانه، ناهار و شام) می‌توانند مصرف نمایند. همچنین می‌توان این محصول را نیز در کنار ریتالین برای کاهش دوزمصرفی ریتالین و عوارض جانبی آن در افرادی که دوز بسیار بالای ریتالین را مصرف می‌کنند استفاده نمود و به مرور زمان و تحت نظر پزشک، دوز ریتالین را کاهش داد.

مکانیسم عمل اتنساف^®

اخیراً تحقیقات انجام شده در مورد استفاده از زعفران برای درمان مشکلات متعدد سلامت روان مانند اضطراب، افسردگی و حتی بیماری آلزایمر افزایش یافته است. تصور می‌شود که مکانیسم اثر زعفران شامل افزایش سطح نوراپی‌نفرین و دوپامین و GABA در مغز باشد که انتقال‌دهنده عصبی بازدارنده اصلی در مغز است. زعفران دارای یک اثر ضد افسردگی است که بر روی تغییر مواد شیمیایی و گیرنده‌های مختلف در مغز اثر می‌گذارد. همچنین زعفران برگیرنده‌های NMDA نیز اثرگذارند. این گیرنده‌ها بر شکل‌پذیری سیناپس و اساس شکل‌گیری حافظه و یادگیری موثر هستند.

در اصل، مصرف اتنساف^® جذب مجدد دوپامین و نوراپی نفرین را در مغز مهار می‌کند و موجب افزایش آنها در مغز می‌شود که به مبارزه با علائم ADHD کمک می‌کند. تحقیقات گذشته سطوح پایین‌تر دوپامین و نوراپی نفرین را در افراد مبتلا به ADHD نشان داده است که می‌تواند موجب بروز علائم ADHD در بسیاری از افراد باشد.

داروهایی مانند محرک‌ها (ریتالین و آدرال) نیز با تعدیل سطح دوپامین و نوراپی نفرین در مغز عمل می‌کنند. زعفران همچنین باعث افزایش GABA در مغز می‌شود. گابا باعث آرامش می‌شود، تنش عضلانی را تسکین می‌دهد و اثرات ضد اضطرابی دارد.

نتایج مطالعات بالینی اتنساف^®

24 کودک از 25 کودک شرکت کننده در این تحقیق که کپسول اتنساف^® دریافت کردند، حداقل 50 درصد بهبود را در مقیاس رتبه بندی ADHD والدین تجربه کردند، در حالی که 21 نفر از کودکانی که از ریتالین استفاده کردند، همین اثر را تجربه کردند. این نشان دهنده موثرتر بودن اثر اتنساف^® نسبت به ریتالین است.

دکتر گِرگ دبلیو ماتینگلی از دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس، تحت تأثیر نتایج قرار گرفت. دکتر ماتینگلی می‌گوید: “این واقعیت که این پیشرفت‌ها در علائم ADHD هم توسط والدین و هم توسط معلمان مشاهده شد، بسیار دلگرم‌کننده بود”.

ماتینگلی افزود: “دنیایی را تصور کنید که در آن غذاهایی که ما می‌خوریم با داشتن ترکیبات طبیعی می‌تواند زندگی بیمارانی را که با انواع سلامت روانی و شرایط شناختی دست و پنجه نرم می کنند، بهبود بخشد”.

فواید زعفران برای سلامت روان

زعفران حاوی انواع آنتی‌اکسیدان‌های قوی مانند کروسین، کروستین، سافرانال و کامفرول است. مطالعات نشان می‌دهد که این ترکیبات ممکن است خواص ضد افسردگی داشته باشند، از سلول‌های مغز در برابر آسیب‌های پیشرونده محافظت کنند و التهاب را کاهش دهند.

براساس مطالعات علمی انجام شده محققان دریافتند که مکمل‌های زعفران در درمان علائم افسردگی خفیف تا متوسط ​​مؤثرتر از دارونماها هستند. مطالعات دیگر نشان می‌دهد که مصرف روزانه 30 میلی‌گرم مکمل زعفران می‌تواند افسردگی را به همان اندازه درمان‌های معمولی مانند فلوکستین و سیتالوپرام بدون عوارض جانبی درمان کند.

زعفران بیشتری را به رژیم غذایی خود اضافه کنید یا از مکمل‌های این گیاه قدرتمند برای بهبود سلامت روان خود استفاده کنید.

همچنین زعفران دارای خواص ضد استرس نیز هست که در بهبود اختلالات اضطرابی، وسواس اجباری و … نیز مفید است. بنابراین درصورتی که شما علاوه بر مشکلات تمرکز و حافظه، دچار اختلالات روحی، افسردگی، استرس و اضطراب نیز باشید، اتنساف دارویی است که نجات‌دهنده‌ی شما خواهد بود.

عوارض ناخواسته مکمل زعفران

به طور کلی مصرف زعفران عوارض ناخواسته کمی دارد. پخت و پز با زعفران راهی عالی برای افزودن آن به رژیم غذایی بدون خطر مصرف بیش از حد این ادویه است.

مصرف بیش از 1500 میلی‌گرم زعفران در روز به طور کلی بی خطر است، اما خوردن بیش از حد آن می تواند سمی باشد. محققان مصرف 5000 میلی‌گرم زعفران را یک دوز سمّی می‌دانند.

با توجه به اینکه هر کپسول اتنساف^® با داشتن تنها 10 میلی‌گرم عصاره خشک استادارد زعفران، در دوز مصرفی پیشنهادی عوارض ناخواسته مهمی ندارد.

جمع‌بندی

با توجه به مضرات و محدودیت‌های گفته شده پیرامون تهیه و مصرف ریتالین، می‌توان از مکمل طبیعی اتنساف^® برای کاهش عوارض ADHD استفاده نمود. اتنساف^® بر پایه عصاره خشک زعفران است که تاثیرات درمانی مشابه ریتالین، اما با عوارض جانبی بسیار کمتر و ناچیز می‌باشد. این داروی گیاهی علاوه بر افزایش تمرکز و حافظه، منجر به کاهش استرس، افسردگی و افزایش کیفیت خواب نیز می‌شود. شما می‌توانید در روز تا 30 میلیگرم عصاره زعفران اتنساف را مصرف نمایید. اتنساف قابل تجویز به تنهایی و یا در کنار داروی ریتالین می‌باشد و از 3 سالگی قابل تجویز است.

منابع

Efficacy and safety of saffron as adjunctive therapy in adults with attention-deficit/hyperactivity disorder: A randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial – ScienceDirect

Effectivity of Saffron Extract (Saffr’Activ) on Treatment for Children and Adolescents with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD): A Clinical Effectivity Study – PMC

The Effects of Crocus sativus (Saffron) on ADHD: A Systematic Review – Sepideh Seyedi-Sahebari, Sara Farhang, Mostafa Araj-Khodaei, Shahin Akhondzadeh, Amirreza Naseri, Sarvin Sanaie, Negin Frounchi, 2024