حساسیت فصلی چیست و چگونه درمان می‌شود؟ [علت و علائم]

حساسیت فصلی چیست؟

آلرژی فصلی، مانند سایر انواع آلرژی، زمانی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی بدن نسبت به چیزی در محیط واکنش بیش از حد نشان دهد. این نوع آلرژی (رینیت آلرژیک) که در یک فصل خاص رخ می‌دهد، بیشتر به عنوان تب یونجه شناخته می‌شود.

آلرژن ماده ایست که باعث ایجاد واکنش آلرژیک می‌شود. شایع‌ترین آلرژن‌ها گرده‌های گیاهانی است که توسط باد گرده افشانی می‌کنند؛ مانند درختان، علف‌ها و علف‌های هرز. گرده‌های گیاهانی که توسط حشرات گرده افشانی می‌کنند به اندازه‌ای سنگین هستند که نمی‌توانند برای مدت طولانی در هوا باقی بمانند، و کمتر احتمال دارد که واکنش آلرژیک ایجاد کنند.

آلرژی های فصلی معمولاً در بهار، تابستان یا پاییز که گیاهان خاصی گرده افشانی می‌کنند، ایجاد می‌شود و در طول زمستان کمتر رایج است، اما ممکن است برخی افراد در تمام طول سال رینیت آلرژیک را تجربه کنند. گیاهان مختلف گرده‌های خود را در زمان‌های مختلف سال منتشر می‌کنند. بسته به محرک‌های آلرژی و محل زندگی شما، ممکن است در بیش از یک فصل علائم را تجربه کنید. همچنین ممکن است به مواد آلرژی‌زا مانند کپک یا شوره حیوانات خانگی نیز واکنش نشان دهید.

آلرژی فصلی چه علائمی دارد؟

علائم آلرژی فصلی از خفیف تا شدید متغیر است. رایج ترین علائم عبارتند از:

• عطسه
• آبریزش یا گرفتگی بینی
• اشک ریزش و خارش چشم‌ها
• خارش گلو یا گوش
• گرفتگی گوش
• خلط پشت حلق

علائم کمتر رایج عبارتند از:

• سردرد
• تنگی نفس
• خس خس سینه
• سرفه

لازم به ذکر است که بسیاری از افراد مبتلا به آلرژی فصلی ممکن است به آسم نیز مبتلا باشند. اگر هم آلرژی فصلی و هم آسم دارید، آلرژن‌های فصلی شما ممکن است باعث شروع حمله آسم نیز شوند.

علت ایجاد آلرژی فصلی

آلرژی فصلی زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن شما یک ماده معلق در هوا را که معمولاً بی‌ضرر است به عنوان یک ماده خطرناک تشخیص دهد. در این صورت با ترشح هیستامین و سایر مواد شیمیایی در جریان خون شما به آن ماده یا آلرژن پاسخ می‌دهد. این مواد شیمیایی علائم یک واکنش آلرژیک را ایجاد می‌کنند. محرک‌های رایج آلرژی فصلی از فصلی به فصل دیگر متفاوت است.

1- بهار

درختان مسئول اکثر آلرژی‌های فصلی در فصل بهار هستند. برخی از درختان آلرژی زا در نیم‌کره شمالی عبارتند از توس، سدر، توسکا، شاه بلوط، بید و صنوبر.

2- تابستان

تب یونجه نام خود را از فصل یونجه زنی گرفته است که از دیرباز در فصل تابستان انجام می‌شود. اما علت اصلی آلرژی‌های فصلی در تابستان، علف‌هایی مانند چچم و علف تیموتی و همچنین علف‌های هرز خاص هستند. به گفته بنیاد آسم و آلرژی آمریکا، علف‌ها شایع‌ترین محرک برای افراد مبتلا به تب یونجه هستند.

3- پاییز

پاییز فصل راگوید یا پیرگیاه است. نام علمی این گیاه Ambrosia است و شامل بیش از ۴۰ گونه در سراسر جهان است. بیشتر آنها در مناطق معتدل آمریکای شمالی و جنوبی رشد می‌کنند. گرده این گیاه یک آلرژن بسیار رایج است و علائم آلرژی به آن می‌تواند شدید باشد. سایر گیاهانی که گرده خود را در پاییز می‌ریزند عبارتند از: گزنه، خاراگوش، ترشک، سلمه تره و پلانتین.

4- زمستان

در زمستان به طور محسوسی از میزان آلرژن‌های موجود در فضای باز کاسته می‌شود. در نتیجه، هوای سرد باعث تسکین علائم بسیاری از افراد مبتلا به تب یونجه می شود. از طرفی افراد زمان بیشتری را در داخل خانه می‌گذرانند؛ بنابراین اگر مستعد ابتلا به آلرژی‌های فصلی هستید، ممکن است به آلرژن‌های داخلی مانند کپک، شوره حیوانات خانگی، کنه، گرد و غبار یا سوسک ها نیز واکنش نشان دهید.

درمان آلرژی فصلی

بهترین درمان برای تب یونجه و رینیت آلرژیک در تمام طول سال اجتناب از مواد آلرژی زاست که علائم را برای شما ایجاد می‌کنند. داروهایی نیز برای درمان علائم این بیماری در دسترس هستند. برخی از افراد نیز درمان‌های مکمل را امتحان می‌کنند.

1- دوری از ماده آلرژن

برای جلوگیری از آلرژن‌های فصلی اقدامات لازم را انجام دهید. به عنوان مثال، به جای پنکه‌های سقفی، از یک کولر با تهویه مطبوع و فیلتر HEPA برای خنک کردن خانه خود در تابستان استفاده کنید. سعی کنید زمانی که تعداد گرده‌ها زیاد است در داخل خانه بمانید. در مواقعی از سال که آلرژی فصلی شما فعال است:

• پنجره‌های خود را بسته نگه دارید.
• مدت زمان بودن در خارج از منزل را محدود کنید.
• استفاده از ماسک را زمانی که بیرون هستید، مخصوصاً در روزهایی که باد میوزد در نظر داشته باشید.
• همچنین اجتناب از دود سیگار، که می‌تواند علائم را تشدید کند، مهم است.

حذف آلرژن‌های داخلی اغلب راحت‌تر از گرده‌های محیط بیرون است. در اینجا چند نکته برای خلاص شدن از شر آلرژن های رایج در خانه آورده شده است:

• ملحفه و روتختی خود را حداقل هفته‌ای یکبار در آب بسیار داغ بشویید.
• ملحفه و بالش خود را با روکش‌های ضد حساسیت بپوشانید.
• از شر فرش و اثاثیه قدیمی خلاص شوید.
• نشت آب را برطرف کنید و آسیب لوله‌های آب را که می‌تواند به رشد کپک‌ها و آفات کمک کند برطرف کنید.
• سطوح کپک زده و هر مکان که ممکن است کپک ایجاد شود از جمله کولر و یخچال را تمیز کنید.
• برای کاهش رطوبت اضافی از رطوبت‌گیر استفاده کنید.

2- مصرف دارو

هنگامی که نمی‌توانید از آلرژن‌ها اجتناب کنید، درمان‌های دیگری نیز در دسترس هستند، از جمله:

• داروهای ضد احتقان و آنتی هیستامین‌ها مانند سیتریزین و داروهای ترکیبی حاوی استامینوفن، دیفن هیدرامین و فنیل افرین
• اسپری‌های بینی استروئیدی

در موارد شدید، پزشک ممکن است واکسن‌های آلرژی را توصیه کند. آنها نوعی ایمونوتراپی هستند که می‌توانند به حساسیت زدایی سیستم ایمنی بدن شما نسبت به آلرژن‌ها کمک کنند.

برخی از داروهای آلرژی ممکن است عوارض جانبی ناخواسته‌ای مانند خواب آلودگی، سرگیجه و گیجی داشته باشند.

3- درمان‌های تکمیلی

مطالعات کمی در مورد درمان‌های تکمیلی برای آلرژی فصلی انجام شده است. برخی افراد بر این باورند که موارد زیر ممکن است علائم را تسکین دهند:

• کورستین؛ فلاونوئیدی که به میوه‌ها و سبزیجات رنگ می‌دهد.
• لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس؛ باکتری مفید موجود در ماست
• اسپیرولینا؛ نوعی جلبک سبز آبی
• ویتامین C؛ دارای برخی خواص آنتی هیستامین است.

تحقیقات بیشتری لازم است تا مطمئن شویم که این درمان‌های تکمیلی موثر هستند یا خیر.

نتیجه‌گیری

علائم آلرژی فصلی می‌تواند آزاردهنده باشد. اگر مشکوک به آلرژی فصلی هستید، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک می‌تواند به تشخیص علت علائم شما و تجویز یک برنامه درمانی مناسب کمک کند. توجه داشته باشید که دوری از ماده حساسیت زا، قدم اول برای بهبود آلرژی است.