حساسیت غذایی چیست و چه علائمی دارد؟

آلرژی غذایی در واقع واکنش بیش از اندازه سیستم ایمنی است که بلافاصله پس از خوردن یک غذای خاص رخ می‌دهد. حتی مقدار کمی از مواد غذایی آلرژی‌زا نیز می تواند علائمی مانند مشکلات گوارشی، کهیر یا تورم راه‌های هوایی را ایجاد کند. در برخی افراد، آلرژی غذایی می‌تواند باعث علائم شدید یا حتی یک واکنش تهدید کننده زندگی به نام آنافیلاکسی شود. در این مقاله علت ، علائم و درمان حساسیت غذایی را مورد بررسی قرار داده‌ام. با من همراه باشید.

آلرژی غذایی حدود ۸ درصد از کودکان زیر ۵ سال و حدود ۴ درصد از بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در حالی که هیچ درمانی برای آن وجود ندارد، اما برخی از کودکان با افزایش سن، به مرور بهبود می‌یابند.

ممکن است آلرژی غذایی، با واکنش بسیار رایج تری که به نام عدم تحمل غذایی شناخته می‌شود، اشتباه گرفته شود. لازم است بگویم که عدم تحمل غذایی در حالی که آزاردهنده است، نسبت به آلرژی غذایی کمتر جدی بوده و سیستم ایمنی را درگیر نمی‌کند.

حساسیت غذایی چه علائمی دارد؟

برای برخی افراد، واکنش آلرژیک به یک غذای خاص ممکن است اذیت کننده باشد اما شدید نباشد. برای سایر افراد، یک واکنش غذایی آلرژیک می‌تواند به شدت خطرناک و حتی تهدید کننده زندگی باشد. علائم آلرژی غذایی معمولاً در عرض چند دقیقه تا دو ساعت پس از خوردن غذای آلرژی‌ زا ایجاد می‌شود. به ندرت، علائم ممکن است چند ساعت به تعویق بیفتد.

شایع‌ترین علائم آلرژی غذایی عبارتند از:

1. سوزن سوزن شدن یا خارش در دهان
2. کهیر، خارش یا اگزما
3. تورم لب‌ها، صورت، زبان و گلو یا سایر قسمت‌های بدن
4. خس خس سینه، گرفتگی بینی یا مشکل در تنفس
5. درد شکم، اسهال، تهوع یا استفراغ
6. سرگیجه، سبکی سر یا غش

در برخی از افراد، آلرژی غذایی می‌تواند باعث ایجاد یک واکنش آلرژیک شدید به نام آنافیلاکسی شود. آنافیلاکسی می‌تواند باعث علائم تهدید کننده زندگی شود، از جمله:

1. انقباض و تنگ شدن راه‌های هوایی
2. تورم گلو یا احساس توده‌ای در گلو که نفس کشیدن را سخت می‌کند
3. شوک و افت شدید فشار خون
4. نبض سریع
5. سرگیجه، سبکی سر یا از دست دادن هوشیاری

درمان اورژانسی برای آنافیلاکسی حیاتی است. آنافیلاکسی بدون درمان می‌تواند باعث کما یا حتی مرگ فرد شود.

حساسیت غذایی به چه دلیل ایجاد می‌شود؟

هنگامی که شما یک آلرژی غذایی دارید، سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه یک غذای خاص یا یک ماده در غذا را به عنوان عاملی مضر تشخیص می‌دهد. در پاسخ، سیستم ایمنی بدن شما سلول‌های ایمنی را تحریک می‌کند تا آنتی‌بادی به نام ایمونوگلوبولین E یا IgE آزاد کنند تا مواد غذایی ایجاد کننده آلرژی را که آلرژن نامیده می‌شوند خنثی کنند.

دفعه بعد که حتی کمترین مقدار از آن غذا را می‌خورید، آنتی بادی‌های IgE آن را شناسایی می‌کنند. سپس به سیستم ایمنی بدن شما سیگنال می‌دهند که یک ماده شیمیایی به نام هیستامین و همچنین سایر مواد شیمیایی را در جریان خون شما آزاد کند. این مواد شیمیایی باعث ایجاد علائم آلرژی می‌شوند.

اکثر آلرژی‌های غذایی توسط پروتئین‌های خاص در مواد غذایی زیر ایجاد می‌شوند:

1. صدف، میگو و خرچنگ
2. بادام زمینی
3. آجیل درختی مانند گردو
4. ماهی
5. تخم مرغ
6. شیر گاو
7. گندم
8. سویا

حساسیت غذایی چگونه درمان می‌شود؟

تنها راه برای جلوگیری از واکنش آلرژیک، پرهیز از مصرف غذاهایی است که به‌ آن‌ها آلرژی دارید. با این حال، علی‌رغم تلاش‌های شما، ممکن است با مواد غذایی آلرژی زا تماس پیدا کنید و دچار علائم آلرژی شوید.

1- درمان آلرژی خفیف

برای یک واکنش آلرژیک جزئی و خفیف، آنتی هیستامین‌ها می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. این داروها را می توان پس از قرار گرفتن در معرض مواد غذایی آلرژی زا مصرف کرد تا به بهبود خارش یا کهیر کمک کند. با این حال، آنتی هیستامین‌ها نمی‌توانند یک واکنش آلرژیک شدید را درمان کنند.

2- درمان آنافیلاکسی

برای یک واکنش آلرژیک شدید، ممکن است نیاز به تزریق اورژانسی اپی نفرین و مراجعه به اورژانس داشته باشید. بسیاری از افراد مبتلا به آلرژی یک دستگاه خودکار تزریق کننده اپی نفرین (اپی پن) به همراه دارند. این دستگاه یک سرنگ و سوزن مخفی ترکیبی است که با فشار دادن به ران، یک دوز دارو را تزریق می‌کند.

اگر پزشک برای شما اپی پن تجویز کرده است لازم است به نکات زیر دقت کنید:

• مطمئن شوید که نحوه استفاده از اپی پن را می‌دانید. همچنین، مطمئن شوید که افراد خانواده و نزدیکان نیز نحوه استفاده از آن را یاد بگیرند؛ اگر در شرایط اضطراری دچار آنافیلاکسی شوید، این مسئله می‌تواند جان شما را نجات دهد.
• اپی پن را همیشه همراه خود داشته باشید. ممکن است ایده خوبی باشد که یک اپی پن اضافی در ماشین یا روی میز کار خود داشته باشید.
• همیشه مطمئن شوید که اپی پن را قبل از تاریخ انقضا جایگزین کنید وگرنه ممکن است به درستی عمل نکند.

3- درمان‌های در دست تحقیق

در حالی که تحقیقات مداومی برای یافتن درمان‌های بهتر برای کاهش علائم آلرژی غذایی و جلوگیری از حملات آلرژی وجود دارد، هیچ درمان اثبات‌شده‌ای وجود ندارد که بتواند از علائم پیشگیری کرده یا آنها به طور کامل بهبود دهد.

یکی از درمان‌هایی که در حال حاضر به عنوان درمان آلرژی غذایی در حال مطالعه است، ایمونوتراپی خوراکی است. در این درمان، دوزهای کمی از غذایی که به آن حساسیت دارید بلعیده می‌شود یا زیر زبان شما قرار می‌گیرد. دوز غذای حساسیت زا به تدریج و به مرور افزایش می‌یابد. به این ترتیب به مرور نسبت به آن ماده غذایی آلرژی زا، حساسیت زدایی انجام می‌شود.

4- درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی

یکی از روش‌های اصلی پیشگیری از واکنش آلرژیک، اجتناب کامل از غذاهایی است که باعث ایجاد علائم آلرژی در شما می‌شوند. لازم است به نکات زیر توجه کنید:

• همیشه برچسب مواد غذایی را بخوانید تا مطمئن شوید که حاوی موادی نیستند که به آن‌ها حساسیت دارید. حتی اگر فکر می‌کنید که می‌دانید چه چیزی در یک غذا وجود دارد، باز هم برچسب آن را بررسی کنید. گاهی اوقات مواد تشکیل دهنده و ترکیبات یک ماده غذایی تغییر می‌کند. برچسب‌های مواد غذایی باید به وضوح فهرست کنند که آیا آن محصول، حاوی آلرژن‌های غذایی رایج هستند یا خیر. برچسب‌های مواد غذایی را به دقت بخوانید تا از مصرف رایج‌ترین منابع آلرژی زا مانند شیر، تخم مرغ، بادام زمینی، آجیل درختی، ماهی، صدف، سویا و گندم جلوگیری کنید.
• در رستوران‌ها و مهمانی‌ها همیشه این خطر را وجود دارد که غذایی که به آن حساسیت دارید را به اشتباه بخورید. بسیاری از مردم جدیت یک واکنش غذایی آلرژیک را درک نمی‌کنند و ممکن است متوجه نباشند که مقدار کمی از یک غذا نیز می‌تواند باعث واکنش شدید در برخی افراد شود. اگر حتی شک دارید که یک غذا ممکن است حاوی چیزی باشد که به آن حساسیت دارید، آن را نخورید.
• اگر کودک شما حساسیت غذایی دارد، از بستگان، پرستاران کودک، معلمان و سایر مراقبان کمک بگیرید. اطمینان حاصل کنید که آنها درک می‌کنند که چقدر برای کودک شما مهم است که از مواد غذایی آلرژی زا پرهیز کند و همچنین به آنها آموزش دهید که در مواقع اضطراری چه کاری انجام دهند.

جمع بندی

اگر مشکوک به آلرژی غذایی هستید، در درجه اول از قرار گرفتن در معرض مواد غذایی آلرژی زا خودداری کنید. اگر دچار آلرژی غذایی خفیف به صورت خارش، قرمزی پوست، کهیر و … شدید آنتی هیستامین‌ها ممکن است به تسکین علائم کمک کنند. اگر واکنش شدیدتر و علائم آنافیلاکسی دارید، هر چه سریع تر به اورژانس مراجعه کنید.

1. تعریف پاسخ بیش از اندازه سیستم ایمنی به پروتئین غذایی خاص
2. آلرژن‌های شایع بادام زمینی، آجیل درختی، شیر، تخم مرغ، گندم، سویا، ماهی، صدف
3. علائم می تواند از خفیف (خارش، کهیر) تا شدید (آنافیلاکسی) متغیر باشد
4. شروع ممکن است مدت کوتاهی پس از خوردن ماده حساسیت زا تا حدود ۲ ساعت بعد رخ دهد.
5. تشخیص آزمایش های پوستی، آزمایش خون و رژیم‌های حذفی روش‌های رایج هستند.
6. درمان اجتناب از آلرژن، و در موارد شدید، حمل خودکار تزریق کننده اپی نفرین.

منابع

Food allergy

Food allergy