اثرات مثبت مصرف بره‌موم در افراد چاق و مقاوم به انسولین

دیابت و پیش‌دیابت

دیابت شیرین که یک بیماری مزمن است و با افزایش میزان قند در خون بیماران شناخته می‌شود، یک بیماری همه‌گیر و از مهم‌ترین مشکلات حوزه‌ی بهداشت و درمان در سراسر جهان به حساب می‌آید. دیابت شیوع بالایی دارد، به‌طوری که بیش از 537 میلیون بزرگ‌سال در سال 2021 به این بیماری مبتلا بوده‌اند.
دیابت نوع 2 شایع‌ترین شکل این بیماری است و 80 تا 90 درصد از افراد مبتلا به این بیماری را تشکیل می‌دهد، این بیماری به‌ویژه در افراد بزرگ‌سال شیوع بالایی دارد. این بیماری منجر به اختلال در ترشح و عملکرد انسولین می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد چندین عامل در ایجاد ایت بیماری دخیل هستند. دیابت نوع 2 تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شود و اضافه وزن یا چاقی نقش عمده‌ای در بروز آن دارد.

مقاومت به انسولین شرایطی است که اگر درمان نشود می‌تواند به دیابت منجر شود. بررسی‌ها مشخص کرده است بره‌موم می‌تواند باعث افزایش حساسیت به انسولین بشود و از پیش‌روی مقاومت به انسولین و تبدیل آن به دیابت جلوگیری کند. در ادامه بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت و نتایج یک کارآزمایی بالینی را بررسی خواهیم کرد.

افزایش بافت چربی نقش مهمی در بروز این بیماری دارد، این امر موجب اختلال در حساسیت به انسولین (از جمله مقاومت به انسولین)، کاهش جذب گلوکز و افزایش تولید گلوکز در کبد می‌شود که در نهایت به افزایش قند خون ناشتا منجر می‌شود. در پاسخ به این اتفاق، پانکراس مجبور به تولید مقادیر بیشتری انسولین می‌شود که این مرحله فاز بدون علامت پیش‌دیابت است و منجر به ناهنجاری‌های متابولیک اولیه می‌شود.
مرحله‌ی پیش دیابت که بدون علامت است، از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا اگر پیش‌دیابت درمان نشود، شخص به احتمال 37 درصد در چند سال آینده به دیابت نوع 2 مبتلا خواهد شد در حالی‌که تغییر سبک زندگی می‌تواند این خطر را تا 20 درصد کاهش دهد.
مقاومت به انسولین در ماهیچه‌های اسکلتی، کبد، بافت چربی و قلب ایجاد می‌شود و بنابراین یک عامل خطر اصلی در ابتلای به بیماری‌های قلبی-عروقی است. این مرحله از بیماری، قوی‌ترین پیش‌بینی کننده‌ی ظهور دیابت در آینده است و می‌تواند یک هدف درمانی در مدیریت دیابت باشد.

تاثیر بره موم بر دیابت

شواهد علمی به‌دست آمده در طول 2 دهه‌ی گذشته، حاکی از نقش بالقوه‌ی بعضی از ترکیبات طبیعی در مدیریت دیابت نوع 2 یا سایر بیماری‌ها است. به‌طور خاص مشخص شده است بعضی از ریزمغذی‌ها می‌توانند باعث افزایش حساسیت به انسولین بشوند.
بسیاری از مواد غذایی غنی از پلی‌فنول‌ها همانند بره‌موم، به‌دلیل اثرات پیشگیرانه‌ی آن‌ها در ایجاد دیابت نوع 2، مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. بره‌موم ماده‌ای صمغی است که توسط زنبورها از مخلوط کردن رزین‌های برداشت شده از جوانه‌های گونه‌های مختلف گیاهی، موم زنبور عسل و ترشحات آنها تولید می‌شود.
بره‌موم معمولاً در پزشکی به دلیل خواص ضد میکروبی، ضد التهابی، ضد توموری و آنتی اکسیدانی و به‌دلیل فعالیت تعدیل‌کنندگی سیستم ایمنی آن استفاده می شود. به‌طور کلی، بره‌موم از 50 درصد رزین ، 30 درصد موم زنبور عسل، 10 درصد اسانس و روغن‌های معطر، 5 درصد گرده زنبور عسل و 5 درصد سایر مواد معدنی و آلی (قند، ویتامین، مواد معدنی و آنزیم‌ها) تشکیل شده است. ترکیب شیمیایی بره‌موم به منبع گیاهی آن بستگی دارد.
چندین مطالعه پیش‌بالینی حیوانی، اثرات مثبت بره‌موم را بر کنترل گلوکز، متابولیسم لیپید، انسولین و همچنین داشتن فعالیت آنتی‌اکسیدانی ثابت کرده‌اند. یک کارآزمایی بالینی پیشنهاد می‌کند استفاده از بره‌موم باعث کاهش قند خون و مقدار هموگلوبین‌های متصل به قند در افراد دیابتی می‌شود. از طرف دیگر، بره‌موم بدلیل دارا بودن خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی نقش مفیدی در مدیریت طولانی مدت دیابت نوع 2 ایفا می‌کند.
در مطالعه‌ی حاضر که یک کارآزمایی بالینی است به بررسی اثر مصرف پودر عصاره‌ی بره‌موم صنوبر بر متابولیسم گلوکز و شاخصه‌های مقاومت به انسولین در افراد غیر دیابتی ولی چاق که مقاومت به انسولین دارند، پرداخته می‌شود.

نتایج مطالعه

این مطالعه شامل دو گروه دارونما و بره‌موم بود. گروه دوم دوزی از بره‌موم که حاوی 6 میلی‌گرم پلی‌فنول به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن فرد باشد را دریافت کرد. با توجه به وزن شرکت‌کنندگان، 6 تا 9 کپسول به‌صورت روزانه و به مدت 3 ماه برای مصرف خوراکی تجویز شدند.
نتایج مطالعه‌ی حاضر حاکی از اثرات مثبت مصرف بره‌موم بر حساسیت به انسولین و میزان ترشح انسولین است.

همچنین بررسی‌های بیشتر نشان داد بره‌موم توانسته باعث کاهش قند خون در شرکت‌کنندگان نیز بشود.

با این‌حال بررسی‌ها نشان داد اختلاف معناداری در میزان هموگلوبین متصل به قند بین گروه دارونما و گروه مصرف‌کننده‌ی پودر عصاره‌ی بره‌موم صنوبر وجود ندارد. اما مطالعات دیگری نیز وجود دارند که نشان می‌دهند مصرف بره‌موم باعث کاهش قابل توجه مقدار هموگلوبین متصل به قند می‌شود.
به‌نظر می‌رسد سازوکار اصلی کاهش قند خون و افزایش ترشح انسولین از طریق مصرف بره‌موم، به‌دلیل فعالیت آنتی‌اکسیدانی ترکیبات فلاونوئیدی موجود در آن است. در واقع این فلاونوئیدها می‌توانند رادیکال‌های آزاد را از بین ببرند و از آسیب‌های سلولی قابل توجهی که بخاطر حضور آن‌ها ایجاد می‌شود جلوگیری کنند.
مکمل بره‌موم هیچگاه جایگزین یک رژیم غذایی سالم و متعادل نمی‌گردد، اما می‌تواند به عنوان یکی از روش‌های درمانی پایدار برای بیماری‌های مزمن مانند دیابت مطرح باشد. درواقع بره‌موم می‌تواند از از تبدیل مقاومت به انسولین به دیابت جلوگیری کند.

نتیجه‌گیری

بره‌موم بدلیل داشتن طیف متنوعی از ترکیبات فعال، اثرات زیستی فراوانی دارد و می‌تواند بواسطه‌ی داشتن خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی در درمان بسیاری از بیماری‌ها مفید واقع شود. بررسی‌ها ثابت کرده است بره‌موم می‌تواند در درمان بیماری‌های مزمن از جمله دیابت مورد استفاده قرار گیرد.
در این مطالعه مشخص شد بره‌موم می‌تواند از طریق کاهش قند خون، افزایش حساسیت به انسولین و افزایش ترشح انسولین از پیش‌روی شرایط پیش‌دیابت به دیابت جلوگیری کند. هرچند در این تحقیق اختلاف معناداری در میزان هموگلوبین متصل به قند بین دو گروه دریافت کننده‌ی بره‌موم و دارونما مشاهده نشد، اما علت این مسئله می‌تواند در نوع بره‌موم استفاده شده باشد (در این مقاله از بره‌موم صنوبر استفاده شد) و نتایج تعداد دیگری از مطالعات نشان‌دهنده‌ی تاثیر مثبت مصرف بره‌موم در کاهش این عامل مهم می‌باشد.

منبع

Poplar Propolis Improves Insulin Homeostasis in Non-Diabetic Insulin-Resistant Volunteers with Obesity: A Crossover Randomized Controlled Trial