برای کولیت روده چی بخوریم؟

رایج‎‌ترین نوع کولیت درگیرکننده روده، IBD است. IBDخود دربرگیرنده اختلالاتیست که خود به دو دسته کرون و کولیت اولسراتیو تقسیم‌بندی می‌شود. هر دو این بیماری‌ها، باعث التهاب در روده می‌شوند. در کولیت روده بخش داخلی روده بزرگ و همچنین رکتوم دچار زخم و التهابات شدید می‌گردند. در این مقاله پیشنهاداتی برای مصرف غذاهایی ارائه می‌کنیم که ممکن است به فرد در کاهش التهاب روده یا روده بزرگ کمک کند.

هرچند، رژیم غذایی یکسان برای همه شما ممکن است کارساز نباشد؛ با این حال برخی از غذاها ممکن است بیشتر از سایرین به کاهش التهابات شما کمک کنند. در نهایت، یک شما باید با پزشک خود مشورت کنید تا مشخص شود چه ترکیباتی برای کاهش التهابات و کنترل علائم شما مفید هستند. همچنین خودتان نیز در طی مدت بیماری، متوجه خواهید شد که چه ترکیباتی علائمتان را بدتر می‌کنند.

پاسخ به این سؤال که برای کولیت روده چی بخوریم؟ کاملاً فردی است. اما یک چارچوب کلی قابل توصیه وجود دارد. در دوره‌ی فعال بیماری، بهتر است از غذاهایی با فیبر پایین، چربی اشباع‌شده کم، و فرآوری حداقلی استفاده شود. همچنین مصرف مایعات فراوان و پروتئین باکیفیت مانند تخم‌مرغ، مرغ و ماهی می‌تواند به بهبود وضعیت بیماران کمک کند. اگر به دنبال راهنمای کامل‌تری هستید، پیشنهاد می‌کنم مقاله‌ی تغذیه مناسب برای کولیت روده را مطالعه کنید.

دکتر محمدعلی ابیضی فوق تخصص گوارش و کبد

برای کولیت روده چه بخوریم؟ (چه مواد غذایی به کاهش التهابات کولیت روده کمک می‌کند؟)

شما می‌توانید برای کنترل علائم خود، اقدامات زیر را امتحان کنید:

1- فیبر کمتری بخورید

درواقع مقصود آن است که از مصرف ترکیباتی که فیبرهای بیش از اندازه و هضم سختی دارند، پرهیز نمایید. شما باید نان سفید و برنج را به جای غلات کامل انتخاب کند. طبق نتایج تحقیقات غذاهایی با کمتر از 2 گرم فیبر در هر وعده مناسب‌ترین هستند. این به این دلیل است که غذاهایی با محتوای فیبر کم ممکن است نسبت به غذاهایی که محتوای فیبر بالایی دارند برای دستگاه گوارش کمتر تحریک کننده باشند و هضم آنها راحت‌تر باشد.

2- سبزیجات بخورید

شما باید سبزیجات خود را خوب بپزید. همچنین می‌توانید از سبزیجات تازه یا منجمد استفاده کنید، از جمله: پوره سیب‌زمینی بدون پوست، لوبیا سبز، مارچوبه، هویج و پوره کدو حلوایی.

3- میوه بخورید

شما می‌توانید میوه‌های کنسرو شده یا نرم مانند طالبی، موز رسیده، سیب های پوست کنده، هندوانه مصرف کنید. پوست کندن میوه‌ها و سبزیجات در صورت امکان به کاهش محتوای فیبر آنها کمک می‌کند. در بررسی سال 2018 از مطالعات منبع معتبر، محققان دریافتند که پیروی از رژیم‌های غذایی غنی از میوه‌ها و سبزیجات به کاهش نشانگرهای زیستی التهابی کمک می‌کند.

4- پروتئین بخورید

شما باید در زمان عود بیماری، پروتئین کافی مصرف کنید. این به این دلیل است که پروتئین به روند بهبودی کمک می‌کند و بنابراین بدن شما باید در زمانی که کولیت روده شما فعال است، از پروتئین بیشتر استفاده کند.

منابع پروتئین عبارتند از: گوشت‌های نرم و خوب پخته شده مانند: طیور، ماهی سالمون یا ماهی‌های دیگر، گوشت گاو بدون چربی و گوشت‌های اغذیه فروشی کم‌سدیم و کم‌چرب، تخم مرغ خوب پخته شده، کره‌های آجیل و دانه های روغنی از جمله: بادام زمینی، بادام، تخمه آفتاب گردان.

5- مایعات بنوشید

هنگامی که علائم شما بدتر می‌شود، باید 8 فنجان مایعات در روز بنوشید. با این حال، شما باید از مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار، نوشیدنی‌های حاوی شیرین‌کننده مصنوعی و شیرین اجتناب نماید. نوشیدن مایعات زیاد به جلوگیری از کم آبی بدن خصوصا در صورت ابتلا به اسهال، کمک می‌کند.

6- چربی‌های اشباع مصرف نکنید.

فرد هنگام آشپزی باید روغن‌های مایع را به جای چربی‌های جامد انتخاب کند. مصرف آنها باید کمتر از 8 قاشق غذاخوری در روز باشد. استفاده از روغن زیتون به جای سایر روغن‌ها یا چربی‌ها ممکن است به التهاب کمک کند. یک مطالعه در سال 2019 گزارش می‌دهد که روغن زیتون فوق بکر ممکن است به کاهش استرس اکسیداتیو، التهاب و پاسخ ایمنی در افراد مبتلا به کولیت روده کمک کند.

چه غذاهایی برای بهبود علائم، پس از شعله‌ورشدن بیماری مفیدند؟

نتایج تحقیقات بیان می‌کنند که فرد مبتلا باید پس از شعله‌ور شدن التهاب، به آرامی مصرف غذاها را دوباره شروع کند. برای این کار می‌توانید هر چند روز یک یا دو مورد غذای جدید به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

اگر غذایی شروع به ایجاد علائم کرد، باید از مصرف آن اجتناب کنید.

غذاهای زیر ممکن است برای بهبود علائم شما درصورتی که به تازگی تشدید علائم کولیت روده را تجربه کرده‌اید، مناسب باشند:

• آب میوه‌های رقیق‌شده
• میوه‌های کنسروی
• بلغور جو دوسر
• مرغ ساده، بوقلمون یا ماهی
• تخم مرغ پخته یا جایگزین آن
• پوره سیب زمینی، برنج سفید، یا رشته فرنگی
• خمیر مایه یا نان سفید

اگر علائم شما پس از تشدید، بهبود یافته است، می‌توانید غذاهای زیر را برای کمک به کاهش التهاب مصرف کنید:

1- فیبر

زمانی که علائم گوارشی بهبود یافته و احتمال بدتر شدن علائم کمتر است، فرد می‌تواند شروع به خوردن غذاهایی با فیبر بالاتر کند. بر اساس یک مطالعه در سال 2017، پرهیز از مصرف فیبر در طولانی مدت، ممکن است منجر به افزایش خطر عود علائم در افراد مبتلا به بیماری کرون شود. بنابراین، یک فرد باید اطمینان حاصل کند که به آرامی فیبر را به رژیم غذایی خود در فواصل بین تشدید علائم، وارد می‌کند. فیبر غذایی می‌تواند به شکل غلات کامل مانند نان قهوه ای یا برنج قهوه‌ای باشد.

2- اسیدهای چرب امگا 3

اسیدهای چرب امگا 3 که در غذاهایی مانند ماهی قزل آلا وجود دارد می‌تواند به کاهش التهابات کمک کند. یک بررسی قدیمی‌تر در سال 2016 از مطالعات منبع معتبر بیان می‌کند که اگرچه استفاده از اسیدهای چرب امگا 3 درمانی برای IBD نیست، اما قطعا به کاهش التهاب کمک می‌کند. یک بررسی در سال 2018 نیز گزارش می دهد که اسیدهای چرب امگا 3 ممکن است برای افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو به جای افراد مبتلا به بیماری کرون مفید باشد. این مطالعه در ادامه نشان می دهد که اسیدهای چرب امگا 3 ممکن است به فرد مبتلا به کولیت اولسراتیو که بین شعله ور شدند فاصله تشدید بیماری است نیز کمک کند. منابع رایج اسیدهای چرب امگا 3 عبارتند از: آجیل، سبزیجات، ساردین، سالمون، شاه ماهی، ماهی خال مخالی و دیگر ماهی‌های روغنی

3- غذاهای طبیعی

فرد باید غذاهایی را انتخاب کند که کمترین فرآوری را داشته باشند. هرچه یک محصول حاوی مواد کمتری باشد بهتر است. این به این دلیل است که برخی از مواد افزودنی موجود در غذا، مانند مالتودکسترین و آسپارتام، ممکن است در التهاب نقش داشته باشند.

4- لبنیات و محصولات حاوی لاکتوز

شما می‌توانید شروع به استفاده مجدد از محصولات لبنی کنید به شرطی که علائمتان بدتر نشود. اگر شما به لاکتوز حساسیت دارید، باید از مصرف لبنیات خودداری کنید؛ هرچند شاید بتوانید محصولات با لاکتوز کم را استفاده کنید.

5- مایعات کافی بنوشید

شما باید در طول روز به اندازه مایعات بنوشید. نوشیدن آب به جای آب میوه، نوشابه، الکل و نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه یا چای توصیه می‌شود.

عادات غذایی برای کولیت روده

علت دقیق شروع التهاب روده به پزشک کمک می‌کند تا بهترین درمان‌ها و تغییرات سبک زندگی را که فرد می‌تواند برای کاهش التهاب روده اتخاذ کند، تعیین کند.

بنیاد کرون و کولیت اشاره می‌کند که برخی از تغییرات دیگر که فرد می‌تواند ایجاد کند عبارتند از:

• آهسته نوشیدن و اجتناب از استفاده از نی
• خوردن وعده‌های غذایی کوچکتر و به دفعات بیشتر در طول روز
• هیدراته ماندن
• جداسازی ترکیبات غذایی که علائم شما را بدتر می‌کند.
• پخت و پز غذا با استفاده از روش‌های ساده مانند کباب کردن، بخارپز کردن و آب‌پز کردن.

درمان پزشکی برای کولیت روده

برای بهبود علائم کولیت روده، بسته به نوع کولیتی که شما را درگیر خود کرده است، پزشکتان ممکن است داروهایی از دسته آمینوسالیسیلات‌ها مثل سولفاسالازین، داروهای بیولوژیک، داروهای کورتونی، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، داروهای ضد اسهال و در موارد خاص جراحی را برای شما توصیه کند.

سؤالات متداول درباره رژیم غذایی در کولیت روده

تجربه بیماران مبتلا به کولیت روده

زهرا، ۲۹ ساله: “بعد از چند ماه رنج از دل‌دردهای شدید، پزشکم تشخیص کولیت اولسراتیو داد. با تغییر رژیم غذایی و حذف غذاهای سرخ‌شده و لبنیات، علائمم تا حد زیادی کنترل شد. الان بیشتر از سوپ سبزیجات، برنج سفید و پروتئین‌های پخته شده استفاده می‌کنم.”

امیر، ۳۴ ساله: “ابتدا نمی‌دانستم کدام غذاها باعث بدتر شدن علائمم می‌شوند. اما کم‌کم متوجه شدم که مصرف نان قهوه‌ای و سبزیجات خام علائمم را بدتر می‌کند. حالا از رژیم کم فیبر استفاده می‌کنم و وضعیت گوارشم خیلی بهتر شده.”

الهام، ۴۲ ساله: “یکی از نکاتی که خیلی به من کمک کرد، نوشیدن آب کافی در طول روز بود. قبل‌تر فقط وقتی تشنه می‌شدم آب می‌خوردم، اما الان حداقل ۸ لیوان آب در روز می‌نوشم و خیلی تأثیر مثبتی دیده‌ام.”

سخن پایانی

رایج‌ترین نوع کولیت روده، IBD می‌باشد. IBD خود به دو دسته کولیت السراتیو و کرون تقسیم‌بندی می‌شود. مواد غذایی مختلفی می‌توانند به کاهش التهاب روده در حین، بعد و فواصل تشدید بیماری کمک کنند. تغییر در سبک زندگی و عادات غذایی در پیشگیری و کاهش التهاب موثر است. برخی از شما ممکن است با افزودن غذاهای خاص مانند میوه‌های نرم به رژیم غذایی خود بتوانید علائم خود را مدیریت کرده و التهابات روده بزرگ را کاهش دهید. پرهیز از غذاهای حاوی فیبر زیاد یا چربی‌های اشباع نیز ممکن است التهاب روده بزرگ را کاهش دهد. شما باید با پزشک همکاری کنید تا علت اصلی کولیت روده‌تان را تعیین کند و برای کمک به پیشگیری از عوارض احتمالی به دنبال درمان باشد.

منابع

Effects of fruit and vegetable consumption on inflammatory biomarkers and immune cell populations: a systematic literature review and meta-analysis – PubMed (nih.gov)

I have inflammatory bowel disease (IBD). What should I eat? – Harvard Health

Dietary Guidance From the International Organization for the Study of Inflammatory Bowel Diseases – Clinical Gastroenterology and Hepatology (cghjournal.org)