ام اس پیش‌رونده چیست؟ [علت، علائم، تشخیص و درمان]

مولتیپل اسکلروزیس (MS) شایع‌ترین بیماری سیستم عصبی مرکزی است. همان‌طور که در مقالات قبلی به آن اشاره شد، این بیماری ناشی از پاسخ سیستم ایمنی علیه غلاف میلین اطراف سلول‌های عصبی و از بین رفتن آن است. ام‌اس پیش‌رونده یا ام‌اس پیش‌رونده‌ی اولیه (PPMS) یکی از 4 نوع ام‌اس شناخته شده است. سه نوع دیگر ام اس عبارتند از:

• سندرم بالینی جداشده (CIS)
• ام اس عودکننده- فروکش‌کننده (RRMS)
• ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS)

ام‌اس پیش‌رونده‌ی اولیه یا PPMS یکی از شایع‌ترین انواع این بیماری است که حدود 10 درصد از همه‌ی افراد مبتلا به ام‌اس را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این مقاله اطلاعات بیشتری در رابطه با ام‌اس پیش‌رونده در اختیار شما قرار خواهد گرفت.

ام اس پیش رونده چیست؟ ام‌اس پیش‌رونده یا ام‌اس پیش‌رونده‌ی اولیه (PPMS) یکی از 4 نوع ام‌اس شناخته شده است. این نوع از بیماری حدود 10 درصد از همه‌ی افراد مبتلا به ام‌اس را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اسپاسم عضلات، خستگی، بی‌حسی/گزگز، مشکلات بینایی، مشکلات مربوط به توانایی‌های شناختی، سرگیجه، مشکلات مثانه و روده و افسردگی از جمله علائم این بیماری می‌باشند.

ام‌اس پیش‌رونده چه تفاوتی با سایر انواع ام اس دارد؟

اکثر افراد مبتلا به ام اس حملات حاد همراه با علائم خاصی را تجربه می‌کنند که عود نامیده می‌شود و سپس دوره‌هایی چند ماهه یا چند ساله با علائم کم یا بدون علائم که دوره‌ی بهبودی نامیده می‌شود را تجربه می‌کنند. اما نوع PPMS متفاوت است. این بیماری زمانی پیشرفت می‌کند که علائم شروع به ظاهر شدن کنند، از این رو آن را پیش‌رونده اولیه می‌نامند. ممکن است دوره‌هایی از پیشرفت فعال و سپس دوره‌هایی از پیشرفت غیرفعال علائم و ناتوانی در این بیماری وجود داشته باشد.

یک تفاوت عمده بین PPMS و نوع عود‌کننده این است که هرچند پیشرفت فعال ممکن است به‌طور موقت متوقف شود، اما علائم برطرف نمی‌شوند. در نوع عودکننده، علائم ممکن است در واقع بهبود یابند یا نزدیک به جایی‌که قبل از آخرین عود بودند، بازگردند. تفاوت دیگر این است که در PPMS در مقایسه با نوع عودکننده، التهاب زیادی وجود ندارد. به‌همین دلیل، بسیاری از داروهایی که در نوع عودکننده پاسخ می‌دهند، برای PPMS یا SPMS جواب‌گو نیستند. پیشرفت علائم می‌تواند طی چند ماه یا چند سال بدتر شود.

PPMS اغلب در افراد 40 و 50 ساله تشخیص داده می‌شود. از طرف دیگر، RRMS معمولاً در افراد 20 و 30 ساله ظاهر می‌شود. PPMS همچنین هر دو جنس را به‌طور مساوی تحت تأثیر قرار می‌دهد، در حالی که RRMS زنان را دو تا سه برابر بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می‌دهد.

چه چیزی باعث ایجاد ام‌اس پیش‌رونده می‌شود؟

PPMS ناشی از آسیب آهسته‌ی عصبی است که اعصاب را از ارسال سیگنال به یکدیگر باز می‌دارد. هر چهار نوع ام اس شامل آسیب به پوشش محافظ (میلین) سیستم عصبی مرکزی که دمیلینه شدن نامیده می‌شود و همچنین آسیب به عصب می‌شود.

علائم ام‌اس پیش‌رونده چیست؟

علائم ام‌اس پیش‌رونده‌ی اولیه مشابه با علائم ام‌اس پیش‌رونده‌ی ثانویه است. البته آن‌چه که یک فرد تجربه می‌کند با دیگری متفاوت خواهد بود. علائم PPMS ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1- اسپاسم عضلات

انقباض مداوم برخی از عضلات ممکن است باعث سختی و سفتی شود که می‌تواند بر توانایی حرکت نیز تأثیر بگذارد. این مسئله می‌تواند راه رفتن و استفاده از پله را دشوار کند و به‌طور کلی بر سطح فعالیت افراد اثر بگذارد.

2- خستگی

حدود 80 درصد از مبتلایان به PPMS دچار خستگی می‌شوند. این موضوع می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر زندگی روزمره تأثیر بگذارد و کارها و انجام فعالیت‌های روتین زندگی را دشوار کند. کسانی‌که مبتلا به PPMS تشخیص داده شده‌اند ممکن است از انجام فعالیت‌های ساده بسیار خسته شوند. به‌عنوان مثال، پختن شام می‌تواند آن‌ها را خسته کند و نیاز باشد استراحت کنند.

3- بی‌حسی/گزگز

یکی دیگر از علائم اولیه PPMS بی‌حسی یا گزگز در قسمت‌های مختلف بدن مانند صورت، دست‌ها و پاها است. این احساس ممکن است به یک ناحیه از بدن شخص محدود شود یا به قسمت‌های دیگر نیز سرایت پیدا کند.

4- مشکلات بینایی

این مورد می‌تواند شامل دوبینی، تاری دید، ناتوانی در تشخیص رنگ‌ها و تضادها و درد در هنگام حرکت چشم باشد.

5- مشکلات مربوط به توانایی‌های شناختی

در حالی‌که PPMS به‌طور معمول بر توانایی تحرک تأثیر می‌گذارد، برخی از افراد ممکن است کاهش توانایی شناختی را نیز تجربه کنند. این مسئله می‌تواند به‌طور قابل توجهی به به خاطر سپردن و پردازش اطلاعات، حل مشکلات، تمرکز و یادگیری هر چیز جدید آسیب برساند.

6- سرگیجه

افراد مبتلا به PPMS ممکن است تجربه‌ی دوره‌هایی از سرگیجه و سبکی سر را داشته باشند. برخی دیگر ممکن است نوع خاصی از سرگیجه را تجربه کنند، حالتی که در حال چرخش هستند و تعادل خود را از دست می‌دهند.

7- مشکلات مثانه و روده

مشکلات مثانه و روده می‌تواند شامل مواردی مانند بی اختیاری، نیاز مداوم به اجابت مزاج و یبوست باشد. این مورد همچنین می‌تواند منجر به مشکلات جنسی مانند کاهش میل جنسی، مشکل در حفظ نعوظ و احساس کمتر در اندام تناسلی شود.

8- افسردگی

حدود نیمی از افراد مبتلا به ام‌اس حداقل با یک دوره افسردگی مواجه خواهند شد. اگرچه ناراحتی یا عصبانیت از افزایش ناتوانی موضوعی معمول است، اما این تغییرات خلقی معمولاً با گذشت زمان از بین می‌روند. اما نکته‌ی حائز اهمیت این است که افسردگی بالینی فروکش نمی‌کند و نیاز به درمان دارد.

ام‌اس پیش‌رونده چگونه تشخیص داده می‌شود؟

PPMS علائمی مشابه انواع دیگر ام‌اس و همچنین سایر اختلالات سیستم عصبی دارد. در نتیجه، ممکن است تا  بیش از سه سال بعد از تشخیص RRMS طول بکشد تا تشخیص PPMS تایید شود. برای تایید تشخیص PPMS  باید:

• طی یک سال عملکرد عصبی فرد به تدریج بدتر شود.
• یک ضایعه‌ی مربوط به ام‌اس در مغز یافت شود یا دو یا چند ضایعه در نخاع دیده شود
• وجود پروتئین‌هایی به‌نام ایمونوگلوبولین تایید شود.

پزشک معاینات لازم را انجام خواهد داد و سوابق پزشکی و خانوادگی فرد را بررسی خواهد کرد. سپس پزشک احتمالاً یک معاینه فیزیکی کامل، به ویژه اعصاب و ماهیچه‌های فرد را بررسی خواهد کرد. پزشک برای بررسی ضایعات در مغز و نخاع، اسکن MRI را تجویز می‌کند. آن‌ها همچنین ممکن است یک آزمایش پتانسیل برانگیخته EP) ) را برای بررسی فعالیت الکتریکی در مغز درخواست کنند.

گزینه‌های درمانی

هیچ درمانی برای PPMS وجود ندارد. استفاده از داروی ocrelizumab (Ocrevus)، برای PPMS و همچنین اشکال عودکننده‌ی ام اس تایید شده است. با این‌حال داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی معمولا در نوع عود‌کننده‌ی ام‌اس مورد استفاده قرار می‌گیرند زیرا این نوع داروها التهاب را کاهش می‌دهند و در PPMS التهاب زیادی اتفاق نمی‌افتد. تحقیقات در جهت یافتن درمان‌های موثر ادامه دارد.

سخن پایانی و چشم‌انداز این بیماری

در حالی‌که هیچ درمانی برای PPMS وجود ندارد، افراد مبتلا به این بیماری نباید امید خود را از دست بدهند. با کمک پزشکان، متخصصان فیزیوتراپی، آسیب‌شناسان گفتاری و متخصصان سلامت روان، راه‌هایی برای مدیریت این بیماری وجود دارد. همچنین استفاده از داروهایی که به تسکین علائم کمک می‌کنند مانند شل کننده‌های عضلانی برای کمک به بهبود اسپاسم عضلانی و علاوه‌ بر آن داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش و خواب کافی گزینه‌های مهمی برای مدیریت علائم بیماری هستند و کمک شایانی برای این منظور می‌کنند.

منبع

Primary Progressive Multiple Sclerosis (PPMS)

Primary-Progressive MS (PPMS): Symptoms and Diagnosis