آرتروز کمر و ستون فقرات چیست؟ [علت، علائم و درمان]

آرتروز کمر و ستون فقرات، یکی از انواع رایج آرتروز می‌باشد که منجر به آسیب به غضروف بین استخوان‌های ستون فقرات و درمواردی افزایش فشار به اعصاب نخاعی و ایجاد ضعف و بی‌حسی در پاها و بازوها می‌شود. همانند سایر آرتروزها، برای این نوع از آرتروز نیز درمانی وجود ندارد و با تغییر سبک زندگی (استفاده رورمزه از مکمل‌های کالمگ، آرترومان و …، کنترل وزن و ورزش‌کردن) و استفاده از داروهای مسکن و ضدالتهاب تحت نظر پزشک و داروساز قابل‌کنترل است.

آرتروز به چه اختلالی گفته می‌شود؟

همانطور که در مقالات قبلی اشاره کردم، آرتروز شرایطیست که در آن غضروف محافظ استخوان‌ها فرسوده یا تخریب می‌شوند. در این شرایط، تورم ودرد به وجود می‌آید و ممکن است خارهای استخوانی نیز تشکیل شوند.

آرتروز کمر و ستون فقرات چیست؟

استئوآرتریت ستون فقرات شامل از بین‌رفتن یا به اصطلاح شکستگی غضروف مفاصل و دیسک‌های گردن و کمر است. گاهی اوقات با ایجاد این نوع از آرتروز، خارهای استخوانی پیرامون ستون تشکیل خواهند شد که منجر به ایجاد فشار برروی اعصاب خروجی ستون فقرات می‌شوند. این فشار می‌تواند منجر به احساس ضعف و درد در بازوها یا پاها شود.

علائم ابتلا به آرتروز کمر و ستون فقرات چه می‌باشد؟

شایع‌ترین علامت شروع آرتروز کمر و ستون فقرات، کمردرد می‌باشد. درد اغلب در قسمت پایین کمر شروع می‌شود. در مراحل اولیه، ممکن است صبح‌ها به علت ساعت‌ها عدم تحرک، درد داشته باشید. از آن‌جایی که این بیماری پیشرونده است، اغلب با گذر زمان بدتر می‌شود. سایر علائم عبارتند از:

• حساسیت مفاصل
• سفتی مفاصل
• محدودشدن حرکت مفاصل
• ضعف یا بی‌حسی در پاها، بازوها یا احساس سوزن‌ سوزن شدن پاها

کمر درد ناشی از آرتروز، اغلب با نشستن یا ایستادن بدتر می‌شود؛ اما با درازکشیدن بهبود می‌یابد. همچنین برخی افراد هیچ علامتی نشان نمی‌دهند.

علت ابتلا به آرتروز کمر و ستون فقرات چیست؟

آرتروز کمر و ستون فقرات در اثر زوال آهسته‌ی غضروف اطراف مفاصل در قسمت پایین کمر ایجاد می‌شود.  علت دقیق شروع آن ناشناخته است اما بعضی از شما ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به آن باشید. خصوصا اگر شما تجربه‌ی ضربه به ستون فقرات را داشته باشید. اگر شما در سنین کمتری این ضربه را تجربه کرده باشید، غضروف‌های شما خیلی سریعتر نسبت به سایرین در معرض آسیب خواهد بود. چاقی نیز در ابتلا به همه‌ی انواع آرتروزها نقش دارد وفشار برروی مفاصل افزایش می‌یابد. اگر شما فاکتورهای زیر را دارید بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز هستید:

• سن شما بالا باشد.
• شما خانم هستید (خانم‌ها بیشتر از آقایان در معرض ابتلا به آرتروز می‌باشند)..
• سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به آرتروز در خانواده داشته باشید.
• شغل شما با استرس و فشار فیزیکی زیادی همراه باشد.
• مفاصل شما از بدو تولد معیوب باشد.

آرتروز کمر و ستون فقرات چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک شما قبل از اینکه آرتروز را تشخیص دهد، از شما در رابطه با سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به آرتروز را خواهد پرسید و شما را به شکل فیزیکی معاینه خواهد کرد تا درد، محدودیت حرکت در کمر شما را تشخیص دهد. در رابطه با علائمی که تجربه می‌کنید با پزشک خود صحبت کنید. مثل احساس بی‌حسی و ضعف.

انوع عکس‌برداری نیز برای تشخیص آرتروز ممکن است برای شما تجویز شود. این عکسبرداری‌ها، برای مشاهده‌ی میزان آسیب، ایجاد خارهای استخوانی و از بین‌رفتن غضروف مفاصل قابل استفاده می‌باشد. پزشک شما ممکن است عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس یا MRI برای شما تجویز کند و تصویر دقیقی از استخوان‌ها بگیرد.

برخی دیگر از پزشکان، تجزیه و تحلیل مایع مفصلی را تجویز می‌کنند و در طی آن یک سوزن را در مفصل آسیب‌دیده وارد می‌کنند و مایع را جمع‌آوری می‌کنند. این عمل برای تشخیص علت آرتروز در اثر نقرس یا عفونت است.

نکته: هیچگاه سعی نکنید تا از علائم آرتروز خود غفلت کنید. آرتروز یک بیماری پیشرونده است که با گذر زمان بدخیم‌تر خواهد شد. حتی اگر علائم ملایمی از آرتروز را دارید، اگر از درمان آن غقلت کنید منجر به ایجاد اختلال در فعالیت‌های روزانه‌ی شما و ناتوانی خواهد شد.

آرتروز کمر و ستون فقرات چگونه درمان می‌شود؟

همانطور که در مطاب گذشته هم اشاره کردم، متاسفانه درمانی برای آرتروز وجود ندارد. هدف از تشخیص و مراجعه به پزشک، کنترل علائم آن است تا مفاصل شما بهتر حرکت کنند و درد کمتر شود.

درمان دارویی (بدون نسخه‌) آرتروز کمر و ستون فقرات چیست؟

موارد ملایم ابتلا به آرتروز، با داروهای غیرنسخه‌ای مثل استامینوفن نیز کنترل می‌شوند. میزان مصرف آن را تحت نظر داروساز برای جلوگیری از آسیب به کبد استفاده کنید. همچنین استفاده از ایبوپروفن منجر به کاهش درد و التهاب می‌شود. عوارض آن شامل دردهای گوارشی، خون‌ریزی و آسیب به اندام‌هاست که باید تحت نظر پزشک یا داروساز مصرف شود.

یکی از اقدامات بی‌خطر و پرفایده برای کنترل علائم آرتروز کمر و ستون فقرات، استفاده از مکمل‌های حاوی پتاسیم و منیزیم سیترات (کالمگ) است. فرم سیترات درواقع منجر به افزایش جذب این عناصر می‌شود و در بیماران با اختلالات کلیوی قابل‌تجویز است.

البته مکمل‌های دیگری که حاوی پنجه‌شیطان (آرترومان)، زردچوبه، گلوکوزامین و آووکادو و سویا نیز در بهبود دردهای آرتروز و کمر موثرند.

اگر موارد قبل اثرگذار نبودند، چه اقداماتی لازم است؟

در صورتی که به موارد قبل پاسخ ندادید، پزشک شما مصرف خوراکی داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) یا تزریق داخل مفصلی کورتیکواستروئیدها را تجویز خواهد کرد.

جراحی منجر به درمان آرتروز کمر و ستون فقرات نمی‌شود؛ اما در موارد بدخیم، برای جایگذاری دیسک‌های تخریب‌شده و کاهش درد ممکن است توصیه شود.

اقدامات خانگی برای بهبود آرتروز کمر و ستون فقرات چیست؟

• ورزش ملایم ( مثل یوگا و تای چی) منجر به کاهش درد و بهبود حرکت مفاصل باقی‌مانده می‌شود.
• استفاده از کمپرس سرد یا گرم
• درمان‌های فیزیکال مثل فیزیوتراپی

تغییر سبک زندگی برای افراد مبتلا به آرتروز کمر و ستون فقرات شامل چه مواردی می‌باشد؟

شما می‌باست یک تغییر سبک زندگی سالم را برای خود به وجود آورید تا آسان‌تر با آرتروز کنار بیایید. شما باید از مواد غذایی سالم استفاده نمایید و ون خود را کنترل کنید. حداقل 30 دقیقه در روز و به مدت 3 روز در هفته ورزش کنید. ورزش منجر به تقویت مفاصل و بهبود دامنه‌ی حرکت آن‌ها می‌شود. ورزش به تنهایی منجر به بهبود سلامت روان شما، تقویت قلب و افزایش جریان خون می‌شود. هرچه بیشتر ورزش کنید، بهتر می‌توانید کارهای روزمره را بدون درد انجام دهید. این ورزشها شامل پیاده‌روی، شنا، ورزش‌های هوازی، یوگا و تای‌چی می‌باشد.

آیا کمردرد فقط نشان‌دهنده‌ی ابتلا به آرتروز است؟

خیر، در شرایط دیگری نیز ممکن است شما دچار کمردرد شوید. این شرایط شامل: ابتلا به آرتریت روماتوئید، فیبرومیالژیا، شکستگی‌ها، دررفنگی‌ها، پوکی استخوان، تومورهای متاستاتیک، فلج مغزی، مننژیت و … می‌باشد.

چشم‌انداز ما برای آرتروز کمر و ستون فقرات چیست؟

همانطور که اشاره کردم، آرتروز درمانی ندارد، اما با رعایت بسیاری از موارد مربوط به تغییر سبک زندگی، منجر به کاهش سرعت پیشرفت بیماری و افزایش کیفیت بدون تجربه‌ی درد خواهد شد.

این بیماری غیرقابل پیش‌بینی است. بسیاری از شما ممکن است همین الان علائم ملایم آرتروز کمر و ستون فقرات را داشته باشید ولی از آن بی‌اطلاع باشید. برای اینکه بتوانید آن را کنترل کنید، درصورت داشتن هرگونه علائم مشابه، به پزشک مراجعه کنید. مهم‌ترین علائم عبارتند از: احساس درد، بی‌حسی، ضعف و تورم در کمر یا هرنقطه‌ی دیگری از بدن شما.

جمع‌بندی

در یک کلام، آرتروز کمر و ستون فقرات به مانند سایر انواع آرتروزها، منجر به ساییدگی و از بین‌رفتن غضروف بین مفاصل می‌شود. آرتروز کمر و ستون فقرات می‌تواند به اعصاب نخاعی فشار بیاورد و منجر به احساس بی‌حسی و ضعف در بازو و پاهای شما شود. مهمترین عامل برای کنترل علائم این اختلال، تغییر سبک زندگی در راستای افزایش سلامتی می‌باشد. همچنین در موارد بدخیم، استفاده از داروهای مسکن، تزریق داخل مفصلی کورتون‌ها و جراحی می‌تواند در بهبود علائم شما موثر باشد.

منابع

Spinal Osteoarthritis – StatPearls – NCBI Bookshelf (nih.gov)