عوارض تزریق سلول‌های بنیادی در زانو چیست؟

بر اساس آخرین داده‌ها، تقریباً نیمی از افراد در طول زندگی خود به نوعی از آرتروز زانو مبتلا می‌شوند. درد زانو می‌تواند ناتوان‌کننده باشد و زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد. یافتن تسکین نیز می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و برای برخی افراد، گزینه‌های درمانی اصلی مانند داروها، فیزیوتراپی و جراحی ممکن است همیشه نتایج مطلوب را ارائه ندهند.

در سال‌های اخیر، تزریق سلول‌های بنیادی به عنوان یک روش نوین در درمان آرتروز زانو مورد توجه قرار گرفته است. این روش با هدف ترمیم غضروف آسیب‌دیده و کاهش درد ارائه می‌شود، اما مانند هر درمان دیگری، با عوارض جانبی بالقوه‌ای همراه است. شناخت این عوارض به بیماران کمک می‌کند تا با آگاهی کامل تصمیم‌گیری کنند. با من همراه باشید تا در این مقاله، به بررسی عوارض تزریق سلول‌های بنیادی در زانو، پاسخ به سوالات متداول و تجربیات بیماران بپردازیم.

سلول‌های بنیادی و درمان با سلول‌های بنیادی  

سلول‌های بنیادی، سلول‌های تمایز نیافته‌ای هستند که توانایی تبدیل به انواع مختلف سلول‌ها را دارند. پتانسیل تمایز آنها بسته به نوع خاصشان متفاوت است. به عنوان مثال، سلول‌های بنیادی جنینی پتانسیل نامحدودی برای تمایز دارند و می‌توانند به هر نوع سلولی در بدن تبدیل شوند، در حالی که سلول‌های بنیادی بالغ معمولاً محدودتر هستند و فقط می‌توانند به انواع سلول‌های بافت خاص خود تبدیل شوند. تقریباً تمام بافت‌های بدن، ذخیره‌ای از سلول‌های بنیادی دارند که به ترمیم بدن و جایگزینی سلول‌های از دست رفته پس از آسیب یا در دوره‌های رشد کمک می‌کنند.

درمان با سلول‌های بنیادی برای آرتروز زانو  

با افزایش سن، ذخایر سلول‌های بنیادی کاهش می‌یابد و ترمیم بدن دشوارتر می‌شود. این یکی از دلایل اصلی ابتلا به شرایطی مانند آرتروز در سنین بالاتر است.

این روش شامل تزریق سلول‌های بنیادی (مشتق شده از مغز استخوان، خون یا چربی بیمار) به زانو برای درمان آرتروز زانو است و هنوز در حال بررسی به عنوان یک گزینه درمانی جایگزین برای جراحی زانو است.

آرتروز زانو باعث از بین رفتن غضروف می‌شود که منجر به درد، اصطکاک و حتی پارگی تاندون‌ها، رباط‌ها یا شکستگی‌ها می‌شود. درمان با سلول‌های بنیادی ممکن است بتواند این آسیب را کاهش دهد، التهاب را کم کند و از پیشرفت استئوآرتریت جلوگیری کند.

 فرآیند درمان معمولاً شامل مراحل زیر است:

۱. گرفتن مقدار کمی خون (معمولاً از بازو)

۲. تغلیظ سلول‌های بنیادی

۳. تزریق سلول‌ها به زانو

فواید درمان زانو با سلول‌های بنیادی چیست؟

• غیر تهاجمی: این روش کم‌تهاجمی است و نیاز به برش یا بیهوشی عمومی ندارد.
• ترمیم طبیعی: استفاده از سلول‌های بنیادی خود بیمار باعث ترمیم طبیعی بافت آسیب‌دیده می‌شود.
• کاهش التهابات موضع: سلول‌های بنیادی می‌توانند التهاب را به طور چشمگیری کاهش دهند.
• تسکین سریع درد: بسیاری از بیماران طی ۶ ماه اول پس از درمان کاهش قابل توجه درد را تجربه می‌کنند.
• نتایج بلندمدت: سلول‌های بنیادی می‌توانند برای سال‌ها به ترمیم بافت ادامه دهند.

سایر شرایط قابل درمان با سلول‌های بنیادی

• آرتریت روماتوئید
• پارگی مینیسک
• آسیب‌های رباط
• تاندونیت
• بورسیت
• آسیب غضروف

عوارض جانبی و خطرات تزریق سلول‌های بنیادی در زانو

عوارض خفیف تا متوسط

این عوارض معمولاً موقت و خودمحدودشونده هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:

• درد و تورم در محل تزریق: شایع‌ترین عارضه گزارش‌شده که معمولاً طی چند روز بهبود می‌یابد.
• التهاب مفصل (سینوویت): در برخی بیماران، افزایش مایع مفصلی و التهاب مشاهده شده است.
• تب یا لرز خفیف: به‌ندرت گزارش شده و معمولاً نیازی به درمان ندارد.

عوارض مرتبط با روش برداشت سلول‌ها

بسته به منبع سلول‌های بنیادی (مغز استخوان، چربی، یا خون محیطی)، عوارض زیر ممکن است رخ دهد:

• درد یا کبودی در محل برداشت: به‌ویژه در روش‌های تهیه سلول از مغز استخوان یا بافت چربی.
• خطر عفونت: در صورت عدم رعایت شرایط استریل حین برداشت یا تزریق.

عوارض جدی (نادر اما بالقوه خطرناک)  

• واکنش‌های ایمنی: در مورد سلول‌های آلوژنیک (اهداکننده)، هرچند مطالعات فعلی خطر رد ایمنی را کم ارزیابی کرده‌اند.
• عفونت مفصلی (سپتیک آرتریت): در صورت آلودگی سلول‌ها یا تکنیک‌های غیراستریل.
• تشکیل تومور یا رشد غیرطبیعی بافت: اگرچه هیچ مورد قطعی در مطالعات انسانی گزارش نشده، اما نظریه‌پردازی‌هایی درباره احتمال تمایز نامناسب سلول‌ها وجود دارد.

تفاوت عوارض بر اساس نوع سلول‌های بنیادی

• سلول‌های اتولوگ (Autologous): عوارض معمولاً مرتبط با روش برداشت (مثل درد محل آسپیراسیون مغز استخوان) هستند.
• سلول‌های آلوژنیک (Allogeneic): اگرچه نیازی به برداشت از بیمار ندارند، اما نگرانی‌هایی درباره واکنش‌های ایمنی یا انتقال بیماری‌های عفونی وجود دارد.

هزینه درمان با تزریق سلول‌های بنیادی در زانو  چقدر است؟

هزینه درمان زانو با سلول‌های بنیادی بین ۳۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ دلار متغیر است و معمولاً تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد.

گزینه‌های جایگزین در درمان  استئوآرتریت زانو  

سازمان‌های معتبر مانند American College of Rheumatology و(ACR/AF) Arthritis Foundation  فعلاً این درمان را برای استئوآرتریت زانو توصیه نمی‌کنند، زیرا:

• روش استانداردی برای آماده‌سازی تزریق وجود ندارد.
• شواهد کافی برای اثبات ایمنی یا کارایی آن در دسترس نیست.
• FDA این درمان را در مرحله تحقیقاتی می‌داند و هزینه آن معمولاً تحت پوشش بیمه نیست.

در صورت ابتلا به استئوآرتریت زانو، ACR/AF این گزینه‌ها را پیشنهاد می‌کند:

• ورزش و حرکات کششی
• مدیریت وزن
• استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی با تجویز پزشک
• تزریق استروئید به مفصل
• استفاده از کمپرس گرم و سرد
• استفاده از روش‌های جایگزین مانند طب سوزنی یا یوگا

اگر روش‌های فوق مؤثر نباشند، جراحی تعویض مفصل زانو (با موفقیت‌بالا در بهبود تحرک و کیفیت زندگی) گزینه نهایی است.

سوالات متداول  

تجربه بیماران

مریم، ۵۲ ساله: “پس از تزریق، زانوهایم یک هفته متورم بود، اما بعد از دو ماه دردم ۷۰ درصد کاهش یافت. الان می‌توانم بدون درد پیاده‌روی کنم و حالم بهتر است.”

علی، ۶۰ ساله: “جلسه اول تزریق تأثیر نداشت، ولی پس از تزریق دوم، خشکی زانویم کم شد. فقط موقع هوا سرد شدن کمی درد دارم که از پد گرم‌کن استفاده می‌کنم.”

نازنین، ۴۵ ساله: “در درمان درد زانو به من گفتند از سلول‌های چربی خودم استفاده کنم. محل برداشت چربی از شکمم یک ماه درد داشت، ولی زانویم واقعاً بهتر شده است و انعطاف‌پذیری زانوهایم افزایش پیدا کرده است.”

جمع‌ بندی

تزریق سلول‌های بنیادی برای آرتروز زانو می‌تواند یک گزینه امیدوارکننده برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل باشد، اما با عوارضی مانند سفتی زانو   تورم موقت، درد محل تزریق، و در موارد نادر عفونت یا واکنش ایمنی همراه است. تجربیات بیماران نشان می‌دهد که پاسخ به درمان بسیار متغیر است و به عوامل مختلفی مانند سن، شدت بیماری، و نوع سلول‌های استفاده شده بستگی دارد. درحالی که برخی بیماران نتایج چشمگیری گزارش می‌کنند، دیگران ممکن است بهبودی محدودی تجربه کنند. تصمیم‌گیری برای استفاده از این روش باید پس از مشورت با پزشک متخصص و با در نظر گرفتن ریسک‌ها و مزایای آن انجام شود. تحقیقات بلندمدت هنوز برای ارزیابی ایمنی و اثربخشی این درمان در حال انجام است. اگر قصد امتحان این روش را دارید، حتماً با یک مرکز معتبر مشورت کنید و ترجیحاً درمان را در چارچوب مطالعات بالینی ساختاریافته انجام دهید.

منابع

KNEE STEM CELL THERAPY: WHAT YOU NEED TO KNOW | Mya Care

?Can Stem Cell Therapy Repair Damaged Knees

Stem cell injections for osteoarthritis of the knee