پرکاری تیروئید چیست و چه علائمی دارد؟

شاید اصطلاح پرکاری تیروئید کمتر به گوش شما خورده باشد. پرکاری تیروئید نیز همانند کم‌ کاری تیروئید، در اثر ایجاد اختلال در عملکرد غده‌ی تیروئید شروع می‌شود. علائم ابتلا به پرکاری تیروئید تقریبا برعکس علائم کم‌کاری تیروئید است.

پرکاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید کند. این وضعیت تیروئید بیش‌فعال نیز نامیده می‌شود. پرکاری تیروئید باعث افزایش سرعت متابولیسم بدن می‌شود و می‌تواند علائم بسیاری مانند کاهش وزن، لرزش دست و ضربان قلب سریع یا نامنظم ایجاد کند.

چندین روش درمانی برای پرکاری تیروئید موجود است. داروهای ضد تیروئید و ید رادیواکتیو را می‌توان برای کاهش میزان هورمون‌هایی که غده تیروئید می‌سازد استفاده کرد. گاهی اوقات، درمان پرکاری تیروئید شامل جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از غده تیروئید است. در برخی موارد نیز، بسته به علت ایجاد آن، پرکاری تیروئید ممکن است بدون دارو یا درمان دیگر بهبود یابد.

در ادامه با من همراه باشید تا اطلاعات جامع‌تری را با یکدیگر در مورد پرکاری تیروئید کسب کنیم.

علائم پرکاری تیروئید چیست؟

علائم پرکاری تیروئید گاهی اوقات مشابه سایر مشکلات سلامتی به نظر می‌رسد که می‌تواند تشخیص را سخت کند. این علائم عبارتند از:

1. کاهش وزن بدون تلاش
2. افزایش ضربان قلب (تاکی‌کاردی)
3. ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
4. تپش قلب
5. نازک شدن پوست
6. ظریف و شکننده‌شدن موها
7. افزایش گرسنگی
8. عصبی بودن، اضطراب و تحریک‌پذیری
9. لرزش (معمولاً یک لرزش کوچک در دست‌ها و انگشتان)
10. عرق کردن
11. تغییرات در چرخه‌‌ی قاعدگی
12. افزایش حساسیت به گرما
13. تغییر در الگوی روده بخصوص حرکات مکرر روده
14. بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)
15. خستگی
16. ضعف عضلانی
17. مشکلات خواب
18. پوست گرم و مرطوب

در افراد مسن بیشتر احتمال دارد که علائمی داشته باشند که تشخیص را سخت کند. این علائم ممکن است شامل ضربان قلب نامنظم، کاهش وزن، افسردگی و احساس ضعف یا خستگی در طول فعالیت‌های معمولی باشد.

علت پرکاری تیروئید چیست؟

پرکاری تیروئید می‌تواند ناشی از چندین بیماری باشد که بر غده تیروئید تأثیر می‌گذارد. تیروئید یک غده کوچک پروانه‌ای شکل در قاعده گردن است و تاثیر زیادی روی بدن دارد. هر قسمت از متابولیسم توسط هورمون‌هایی که غده تیروئید می‌سازد کنترل می‌شود.

غده تیروئید دو هورمون اصلی تولید می‌کند: تیروکسین (T-4) و تری یدوتیرونین (T-3). این هورمون‌ها روی هر سلول بدن تاثیر می‌گذارند. از میزان استفاده بدن از چربی‌ها و کربوهیدرات ها حمایت می‌کنند. به کنترل دمای بدن کمک می‌کنند. روی ضربان قلب تاثیر دارند و به کنترل میزان پروتئین بدن کمک می‌کنند.

پرکاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید مقدار زیادی از این هورمون های تیروئید را وارد جریان خون کند. شرایطی که می‌تواند منجر به پرکاری تیروئید شود عبارتند از:

• بیماری گریوز: بیماری گریوز یک اختلال خود ایمنی است که باعث می‌شود سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله کند و تیروئید بیش از حد، هورمون تیروئید تولید کند. بیماری گریوز شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است.
• ندول‌های تیروئید بیش فعال: این وضعیت آدنوم سمی، گواتر چند ندولار سمی و بیماری پلامر نیز نامیده می‌شود. این شکل از پرکاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که آدنوم تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید کند. آدنوم بخشی از غده است که از بقیه غده جدا شده است و توده‌های غیر‌سرطانی را تشکیل می‌دهد که می‌تواند تیروئید را بزرگتر از حد معمول کند.
• تیروئیدیت: این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید ملتهب می‌شود و در برخی موارد، به دلیل یک اختلال خود‌ایمنی است. در برخی دیگر، دلیل آن نامشخص است. این التهاب می‌تواند باعث شود هورمون تیروئید اضافی ذخیره شده در غده تیروئید به جریان خون نشت کند و علائم پرکاری تیروئید را ایجاد کند.

چه عواملی ریسک ابتلا به پرکاری تیروئید را بالا می‌برند؟

این عوامل عبارتند از:

• سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری تیروئید، به ویژه بیماری گریوز
• سابقه شخصی ابتلا به برخی از بیماری‌های مزمن، مثل کم‌خونی شدید و نارسایی اولیه آدرنال
• بارداری خطر ابتلا به تیروئیدیت را افزایش می‌دهد و می‌تواند منجر به پرکاری تیروئید شود.

عوارض پرکاری تیروئید در زنان و مردان چیست؟

پرکاری تیروئید می‌تواند منجر به عوارض زیر در هر دو جنس زنان و مردان شود:

مشکلات قلبی

برخی از جدی‌ترین عوارض پرکاری تیروئید شامل قلب می‌شود، از جمله:

• اختلال ریتم قلب به نام فیبریلاسیون دهلیزی که خطر سکته را افزایش می‌دهد.
• نارسایی احتقانی قلب، وضعیتی که در آن قلب نمی‌تواند خون کافی برای رفع نیازهای بدن را به گردش درآورد.

استخوان های شکننده

پرکاری تیروئید درمان نشده می‌تواند منجر به استخوان‌های ضعیف و شکننده شود. به این حالت پوکی استخوان می‌گویند. استحکام استخوان‌ها تا حدی به مقدار کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در آنها بستگی دارد. هورمون تیروئید بیش از حد باعث می‌شود بدن نتواند کلسیم را به استخوان‌ها برساند.

مشکلات بینایی

برخی از افراد مبتلا به پرکاری تیروئید دچار مشکلی به نام بیماری چشمی تیروئید می‌شوند. این مشکل در افرادی که سیگار می‌کشند بیشتر دیده می‌شود. این اختلال بر عضلات و سایر بافت‌های اطراف چشم تاثیر می‌گذارد.

علائم بیماری چشمی تیروئید عبارتند از:

• چشم‌های برآمده
• احساس شن در چشم
• فشار یا درد در چشم
• پلک‌های پف کرده یا جمع شده
• چشم‌های قرمز یا ملتهب
• حساسیت به نور
• دوبینی

مشکلات چشمی که درمان نمی‌شوند ممکن است باعث کاهش بینایی شوند.

رنگ‌ پریدگی و تورم در پوست

در موارد نادر، افراد مبتلا به بیماری گریوز دچار درموپاتی گریوز می‌شوند. در این حالت پوست تغییر رنگ می‌دهد و اغلب روی ساق پا و بالای پاها متورم می‌شود.

بحران تیروتوکسیک

این وضعیت نادر طوفان تیروئید نیز نامیده می‌شود. پرکاری تیروئید خطر بحران تیروتوکسیک را افزایش می‌دهد. این علائم شدید، گاهی اوقات تهدید‌کننده سلامت و زندگی می‌باشد و نیاز به مراقبت‌های پزشکی اورژانسی دارد.

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب
• ضربان قلب سریع
• حالت تهوع
• استفراغ کردن
• اسهال
• کم‌آبی بدن
• گیجی
• هذیان

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر بدون تلاش وزن کم می‌کنید یا اگر متوجه ضربان قلب سریع، تعریق غیرعادی، تورم در انتهای گردن یا سایر علائم پرکاری تیروئید شدید، با پزشک متخصص ملاقات کنید و تمام علائمی را که متوجه شده‌اید، حتی اگر جزئی باشند، به پزشک خود بگویید. در صورت تشخیص پرکاری تیروئید، برای نظارت بر وضعیت نیاز به ویزیت‌های پیگیری منظم با پزشک خود دارید.

تجربه بیماران

علی، ۴۵ ساله (تپش قلب بالا): “تپش قلبم آنقدر شدید بود که فکر می‌کردم سکته می‌کنم! آزمایش خون نشان داد TSH من صفر است. حالا با ید رادیواکتیو تحت درمانم.”

سارا، ۲۸ ساله (استرس و بی‌خوابی): “اضطراب و بی‌خوابی‌ام را به استرس کاری ربط می‌دادم، تا اینکه پزشک تشخیص داد تیروئید پرکار دارم. با مصرف داروها حال روحی‌ام هم بهبود یافت.”

امیر، 40 ساله (کاهش وزن ناگهانی): “بی‌دلیل وزن کم کردم و ضعف عضلاتم اذیتم می‌کرد. با مصرف پروپرانولول برای کنترل تپش قلب و پرهیز از کافئین علائم من بهبود یافت. همچنین، تحت نظر پزشک رژیم پرکالری و پروتئین گرفتم که در نتیجه حالم بهتر و وزنم تثبیت شد”.

رضا، ۵۰ ساله (خستگی ممتد با وجود درمان): “با وجود درمان پرکاری تیروئید، همیشه خسته بودم. با انجام آزمایش مشخص شد، پس از درمان با ید رادیواکتیو، دچار کم‌کاری ثانویه تیروئید شده بودم که با تجویز پزشک و شروع مصرف لووتیروکسین و آزمایش‌های دوره‌ای (هر ۳ ماه یکبار) سطح انرژی‌ام به حالت عادی بازگشت”.

فاطمه،۶۰ ساله (پوکی استخوان ناشی از پرکاری تیروئید): دچار پوکی استخوان شدید ناشی از پرکاری تیروئید طولانی‌مدت شدم که با مراجعه به پزشک و مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D همراه با داروهای تقویت استخوان، تراکم استخوان پس از ۲ سال بهبود یافت.

سوالات متداول

جمع‌بندی

پرکاری تیروئید زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید هورمون‌های T3 و T4 را بیش از حد تولید کند. این وضعیت می‌تواند باعث افزایش سوخت‌وساز بدن، کاهش وزن ناگهانی، تپش قلب، تعریق زیاد، اضطراب، لرزش دست‌ها و خستگی شود. شایع‌ترین علت آن بیماری گریوز (یک اختلال خودایمنی) یا ندول‌های تیروئیدی است. درمان شامل داروهای ضد تیروئید، ید رادیواکتیو یا جراحی است. اگر علائم پرکاری تیروئید را تجربه می‌کنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

منابع

Hyperthyroidism – Symptoms and causes – Mayo Clinic