مکمل تقویت باروری در آقایان

باروری به توانایی شما برای تولید مثل بدون کمک پزشکی اشاره دارد. ناباروری مردانه زمانی است که شریک زندگی شما قادر به بارداری پس از یک سال فعالیت جنسی مداوم نباشد. گاهی اوقات ناباروری مردان با عملکرد جنسی مرتبط است در حالی که گاهی اوقات می‌تواند موارد دیگر مرتبط باشد. برخی از نمونه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کاهش تعداد، تحرک یا کیفیت اسپرم
• کاهش میل جنسی
• سطوح پایین هورمون‌هایی مانند تستوسترون و پرولاکتین
• مصرف برخی داروها مانند استروئیدها

در حالی که ناباروری همیشه قابل درمان نیست، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای افزایش شانس بارداروری انجام دهید: فعال ماندن، به حداقل رساندن استرس و ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی شما ممکن است به بهبود باروری کمک کند. برخی از مکمل‌ها نیز ممکن است برای افزایش تعداد اسپرم مفید باشند. در این مقاله به بررسی عواملی مثل سبک زندگی، غذاهای مصرفی، مواد مغذی و مکمل‌های موثر برای کمک به افزایش باروری مردان اشاره می‌کنم.

1- گیاهان دارویی موثر در ناباروری آقایان

چندین گیاه دارویی با اثرات ضد باروری یا تقویت کننده باروری به طور سنتی برای کاهش یا افزایش باروری مردان در سراسر جهان استفاده می‌شود. فلاونوئیدها و ترکیبات فنلی در برخی گیاهان به عنوان آنتی‌اکسیدان قوی در برابر رادیکال‌های آزاد اکسیژن‌دار عمل می‌کنند و کیفیت اسپرم و پارامترهای باروری را بهبود می‌بخشند. نتایج مطالعات علمی بر روی برخی گیاهان موثر در بهبود باروری شامل موارد زیر است:

جینسنگ

جینسنگ با ترویج بیان فاکتور نوروتروفیک مشتق از سلول گلیال (GDNF) باعث افزایش اسپرماتوژنز می‌شود. GDNF یک فاکتور رشد است که در ارتباط بین سلول‌های سرتولی و اسپرماتوگونی نقش دارد. جینسینگ همچنین می‌تواند متابولیسم هورمون استروئید را تنظیم کند و در نتیجه باعث ایجاد اثرات ضد پیری در بیضه‌های موش‌های پیر شود. سمانیک جینسینگ فرآورده‌ای به شکل دارویی پودر است که به عنوان تقویت کننده و نیروبخش کاربرد دارد. سمانیک جینسینگ حاوی 300 میلی‌گرم عصاره ریشه جینسنگ قرمز کره‌ای است و به افزایش انرژی، رفع خستگی و ضعف و تقویت عملکرد جنسی کمک می‌کند. Samanik ginseng اثرات آنتی‌اکسیدانی دارد و در کمک به تقویت سیستم ایمنی نیز قابل استفاده است. پودر جینسینگ با برند سمانیک در جعبه مقوایی حاوی 25 ساشه 3 گرمی، توسط شرکت سمانیک سلامت گستر در ایران تولید می‌شود.

آشواگاندا (جینسینگ هندی)

بسیاری از مطالعات در مورد استفاده از گیاهان دارویی برای درمان ناباروری مردان بر روی آشواگاندا (جنسینگ هندی) Withania somnifera متمرکز شده است. درمان با آشواگاندا  برای بازگرداندن سطوح LH، FSH و پرولاکتین مشخص شد. علاوه بر این عصاره آبی این گیاه ترشح گنادوتروپین را تقویت کرد و رشد بیضه و اسپرم‌زایی را از طریق اثرات مستقیم آن بر لوله‌های اسپرم ساز تحریک کرد. یک مطالعه در سال 2013 شامل مردان با تعداد سلول‌های اسپرم کم نشان داد که مصرف 675 میلی‌گرم عصاره ریشه آشواگاندا در روز به مدت 3 ماه به طور قابل توجهی باروری را بهبود می‌بخشد. یک بررسی تحقیقاتی در سال 2022 که انجمن اورولوژی آمریکا (AUA) انجام داد نشان داد که آشواگاندا در سه  مطالعه کوچک به افزایش سطح تستوسترون به طور متوسط ​​14٪ در مقایسه با مصرف دارونما کمک کرد.

ریشه ماکا

ریشه ماکا یا همان جینسینگ پرویی گیاهی متعلق به کشور پرو است. نام علمی ماکا Lepidium meyenii است و در سه رنگ مختلف قرمز، زرد و سیاه کشت می‌شود. نوع فراوان‌تر ماکا نوع زرد آن است. بخش اصلی و خوراکی گیاه ماکا در واقع ریشه این گیاه است. ریشه ماکا یک آداپتوژن است. این گیاه سرشار از ویتامین‌ها، چربی‌های مفید، مواد معدنی، استرول‌های گیاهی و آمینو‌اسید‌های مختلف است. به طور سنتی، به دلیل توانایی آن در افزایش میل جنسی و باروری استفاده می‌شده است. یک مطالعه در سال 2015 نشان داد که مصرف 1.75 گرم پودر ریشه ماکا هر روز به مدت 3 ماه به افزایش تعداد و تحرک اسپرم در مردان سالم کمک می‌کند. به طور مشابه یک بررسی تحقیقاتی در سال 2019 نشان داد که برخی از مطالعات حیوانی اثرات مثبت مصرف ریشه ماکا را بر کیفیت و کمیت اسپرم، میل جنسی و اختلالات تناسلی نشان داده است.

 خارخسک (Tribulus terrestris)

تریبولوس یا خارخسک (Tribulus Terrestris) نام علمی یک گیاه دارویی است که در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری رشد می‌کند و معمولاً برای افزایش سطح انرژی، تقویت عملکرد جنسی و بهبود سلامت عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه گاهی برای کمک به افزایش باروری مردان استفاده می‌شود. یک مطالعه آزمایشگاهی در سال 2016 با شرکت 40 مرد نشان داد که افزودن 40 و 50 میکروگرم در میلی‌لیتر عصاره خارخاسک به اسپرم به افزایش تحرک و باروری کمک می‌کند.

مکمل‌های شنبلیله

شنبلیله (Trigonella foenum-graecum) یک گیاه محبوب آشپزی و دارویی است. یک بررسی تحقیقاتی در سال 2020 منبع معتبر نشان داد که مکمل شنبلیله به طور قابل توجهی به بهبود سطح تستوسترون مردانه کمک کرد. مطالعه دیگری درسال 2016 که شامل 120 مرد بود، یافته‌های مشابهی را نشان داد. این مقاله نشان داد که مصرف روزانه 600 میلی‌گرم تستوفن به مدت 3 ماه (مکملی که از عصاره دانه شنبلیله و مواد معدنی ساخته شده است) باعث بهبود عملکرد و دفعات فعالیت جنسی و همچنین سطح تستوسترون می‌شود. به خاطر داشته باشید که این مطالعات عصاره شنبلیله را بررسی نموده‌اند و بعید است که شنبلیله کامل که در پخت و پز و چای گیاهی استفاده می‌شود، موثر باشد.

برخی مطالعات نقش بالقوه‌ی ریز عناصر جدا شده از گرده خرما، به عنوان مثال استروژن و استرول‌ها، را در افزایش باروری مردان و بهبود تحرک و زنده ماندن اسپرم، واکنش آکروزوم و پراکسیداسیون لیپیدی را برجسته کرد‌ه‌اند. علاوه بر این، زعفران با تقویت سیستم ایمنی نه تنها استرس‌های اکسیداتیو را کاهش می‌دهد، بلکه طول عمر اسپرم‌ها و تعداد اسپرم‌های زنده را افزایش می‌دهد. ترکیبات موجود در زعفران هورمون‌های FSH، LH و تستوسترون را تحریک و در نتیجه تکثیر سلول‌های اپیتلیال را در لوله‌های منی‌ساز تقویت می‌کنند، فعالیت سلول‌های لیدیگ را افزایش می‌دهند، تعداد اسپرماتوسیت‌ها را افزایش می‌دهند و در نهایت باعث افزایش اسپرم‌زایی می‌شوند. اثرات مفید سیاهدانه روی اسپرم و پارامترهای تولید مثلی نیز در مطالعات مختلف ثبت شده است.

2- مکمل‌های اسید ‌دی‌آسپارتیک (D-aspartic acid) مصرف کنید

اسید دی‌آسپارتیک (D-AA) شکلی از اسید آسپارتیک است، نوعی اسید آمینه که به عنوان مکمل غذایی فروخته می‌شود. برخی از مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که مصرف مکمل‌های D-AA ممکن است به افزایش سطح تستوسترون که هورمون جنسی مردانه است و نقش اساسی در باروری مردان دارد،کمک کند. به طور مثال یک مطالعه در سال 2012 بر روی مردان مبتلا به ناباروری نشان داد که مصرف 2.66 گرم از D-AA به مدت 3 ماه باعث افزایش سطح تستوسترون تا 60٪ و تعداد و تحرک اسپرم تا 100٪ شد. تعداد حاملگی‌ها نیز در بین همسران این افراد افزایش یافته است.

در مقابل نتایج یک مطالعه در سال 2015 که شامل مردانی با سطوح تستوسترون نرمال تا بالا بود و تمرینات مقاومتی انجام دادند، نشان داد که D-AA سطح تستوسترون آنها را بیشتر افزایش نداد و حتی در دوزهای بالا آن را کاهش داد. قبل از مصرف مکمل‌های D-AA مهم است که با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید. تحقیقات انسانی بیشتری برای حمایت کامل از استفاده از اسید دی‌آسپارتیک در بهبود باروری مردان مورد نیاز است.

3- به طور منظم ورزش کنید

تحقیقات نشان می‌دهد که فعالیت بدنی منظم ممکن است به افزایش سطح تستوسترون و بهبود کیفیت باروری کمک کند. با این حال تحقیقات در مورد بهترین سطوح، شدت و مدت زمان فعالیت بدنی برای افزایش باروری مردان ترکیبی است. یک بررسی تحقیقاتی در سال 2017 نشان داد که ورزش با شدت بالا ممکن است تأثیر بیشتری بر کیفیت باروری مردان داشته باشد. در مقابل یک بررسی در سال 2023 نشان داد که ورزش بیش از حد ممکن است بر باروری مردان تأثیر منفی بگذارد. اگر می‌خواهید باروری خود را  با ورزش کردن بهبود ببخشید، برای دریافت یک برنامه فعالیت بدنی مانند یک رژیم ورزشی که برای شما مناسب است با متخصص صحبت کنید.

4- ویتامین C کافی دریافت کنید

استرس اکسیداتیو زمانی رخ می‌دهد که سطح گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) بدن به سطوح مضر برسد. این مشکل ممکن است به دلیل بیماری، سن بالاتر، آلاینده‌های محیطی یا پیروی نکردن از سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت رخ دهد.

تحقیقات نشان می‌دهد که استرس اکسیداتیو ممکن است بر کیفیت و کمیت اسپرم تأثیر بگذارد و منجر به ناباروری مردان شود. برخی شواهد نشان می‌دهد که مصرف مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی ممکن است به بهبود باروری مردانه کمک کند. به طور خاص، مکمل های ویتامین C ممکن است به بهبود باروری و میزان بارداری شریک زندگی کمک کند. توجه داشته باشید که مصرف مقادیر بیشتر از 1000 میلیگرم در روز ویتامین C در افزایش ریسک ایجاد سنگ کلیه نقش دارد.

5- آرامش داشته باشید و استرستان را به حداقل برسانید

زمانی که استرس دارید، حفظ روحیه سخت است، اما ممکن است عدم تعادل روحی چیزی بیشتر از عدم تمایل به رابطه جنسی باشد. یک مطالعه سال 2020 نشان داد که استرس و فرسودگی شغلی با کاهش رضایت جنسی و همچنین کاهش کیفیت اسپرم مرتبط است. علت این مشکل ممکن است به دلیل کورتیزول باشد که اغلب به عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود. استرس طولانی‌مدت سطح کورتیزول را افزایش می‌دهد که ممکن است بر سطح تستوسترون تأثیر منفی بگذارد. برخی از راه‌های کمک به کاهش سطح استرس ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• قدم زدن
• مدیتیشن
• ورزش کردن
• نوشتن احساسات
• صحبت کردن با یک دوست، یکی از اعضای خانواده یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی

6- ویتامین D به اندازه کافی دریافت کنید

برخی تحقیقات ارتباط بین سطوح پایین ویتامین D و سطوح پایین تستوسترون را نشان می‌دهد که می‌تواند بر باروری مردان تأثیر بگذارد. با این حال محققان طی یک بررسی در سال 2020 دریافتند که در حالی که ویتامین D در عملکرد بیضه و پروستات نقش دارد، هیچ مزیت بالینی قابل توجهی از مکمل ویتامین D برای افزایش سطح تستوسترون وجود ندارد. قبل از مصرف ویتامین D برای افزایش سطح تستوسترون خود با یک متخصص صحبت کنید. آنها ممکن است جایگزین بهتری برای شما پیشنهاد کنند.

7- زینک مصرف کنید

روی یا زینک، یک ماده معدنی ضروری است که به مقدار زیاد در غذاهای حیوانی مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ و صدف وجود دارد. دریافت روی کافی یکی از ارکان باروری مردان است. مطالعات مشاهده‌ای نشان می‌دهد که وضعیت یا کمبود روی با سطح پایین تستوسترون، کیفیت پایین اسپرم و افزایش خطر ناباروری مردان مرتبط است. همچنین، برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف مکمل‌های روی ممکن است به افزایش سطح تستوسترون و تعداد اسپرم‌ها در صورت داشتن سطوح پایین روی کمک کند.

سوالات متداول

چگونه به طور طبیعی تعداد اسپرم خود را افزایش دهیم؟

برخی از راه‌های کمک به افزایش تعداد اسپرم ممکن است شامل فعالیت بدنی، حفظ وزن مناسب، مصرف برخی مکمل‌ها و ترک سیگار در صورت سیگار کشیدن باشد.

چه چیزی باعث افزایش سریع اسپرم می‌شود؟

هیچ فرمول جادویی برای بهبود سریع مقدار اسپرم وجود ندارد. اگر ناباروری را تجربه می‌کنید با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند به ایجاد یک برنامه برای شما کمک کنند.

چه غذاهایی اسپرم بیشتری می‌سازند؟

تحقیقات نشان می‌دهد که چندین گروه غذایی ممکن است به بهبود کیفیت اسپرم کمک کنند از جمله برخی سبزیجات و میوه‌ها، آجیل، پروتئین‌های حیوانی بدون چربی مانند ماهی و مرغ و غذاهای لبنی کم‌چرب.

سخن پایانی

از آنجایی که باروری مردان تا حد زیادی به تعداد، کیفیت، تحرک و مورفولوژی اسپرم بستگی دارد، نقص در هر یک از این عوامل می تواند منجر به ناباروری شود. بسیاری از عوامل می‌توانند به افزایش باروری کمک کنند اما آنچه برای شما مفید است به علت مشکلات باروری شما بستگی دارد.

برخی از نکات برای کمک به افزایش باروری مردان شامل حفظ وزن مناسب، داشتن یک رژیم غذایی مغذی و متعادل، فعالیت بدنی منظم مانند ورزش کردن، ترک سیگار کشیدن، محدود کردن مصرف الکل،کاهش استفاده از وسایل الکترونیکی و مصرف مکمل‌های مناسب با مشورت پزشک است. اگر تغییر سبک زندگی به بهبود باروری شما کمک نمی‌کند با یک متخصص صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند به ایجاد یک برنامه برای شما کمک کنند.

منابع

A Systematic Review on Use of Medicinal Plants for Male Infertility Treatment

Utility of Antioxidants in the Treatment of Male Infertility: Clinical Guidelines Based on a Systematic Review and Analysis of Evidence

The role of red ginseng in men’s reproductive health: a literature review