جینسنگ چیست؟ [فواید، عوارض جانبی و تداخلات دارویی]

گیاه دارویی جینسنگ قرن‌هاست که در طب سنتی چینی برای مقاصد مختلف سلامتی مورد استفاده قرار گرفته است. امروزه جینسنگ یک “آداپتوژن” در نظر گرفته می‌شود؛ به این معنی که ماده‌ای است که به بدن کمک می‌کند تا با استرس روحی و جسمی بهتر مقابله کند.

جینسنگ یک گیاه محبوب است که فواید بیشماری برای سلامتی دارد. می‌توانید جینسنگ را به صورت قرص، پودر یا گیاه خشک تهیه و مصرف کنید. در این مقاله به بررسی گیاه جینسنگ، فواید، عوارض جانبی و تداخلات دارویی آن پرداخته‌ام. با من همراه باشید.

انواع جینسنگ موجود در بازار

نام “جینسنگ” هم به جینسنگ آمریکایی (Panax quinquefolius) و هم جینسنگ آسیایی یا کره‌ای (Panax ginseng) اشاره دارد که از مواد شیمیایی مشابهی ساخته شده‌اند. جینسنگ آسیایی و چینی و کره‌ای گیاهان مشابهی هستند، اما در مناطق مختلف رشد می‌کنند. جینسنگ آمریکایی یکی از بستگان همین گونه و بومی آمریکای شمالی است.

هم جینسنگ آسیایی و هم آمریکایی دارای جین سنوزیدها هستند، ساپونین‌هایی که مواد فعال جینسنگ به شمار می‌‌آیند. جینسنگ آمریکایی و آسیایی از نظر غلظت ترکیبات فعال و اثر آنها بر بدن متفاوت هستند. بر اساس برخی تحقیقات قدیمی، اعتقاد بر این است که جینسنگ آمریکایی به عنوان یک عامل آرامش بخش عمل می‌کند، در حالی که انواع آسیایی اثر نیرو بخش دارند.

مشخصات ظاهری جینسنگ

گیاه جینسنگ دارای برگ‌هایی است که به صورت دایره‌ای در اطراف یک ساقه مستقیم رشد می‌کنند. گل‌های سبز مایل به زرد و چتری شکل در مرکز برگ‌ها رشد کرده و توت قرمز تولید می‌کنند. جینسنگ ریشه‌ای دارد که کمی شبیه بدن انسان است، با ۲ “بازو” و ۲ “پا” ! چین و چروک‌های دور گردن ریشه نشان می‌دهد که گیاه چند ساله است. جینسنگ تا زمانی که حدود ۶ سال رشد نکند، آماده استفاده به عنوان دارو نیست.

فواید و کاربردهای جینسنگ 

جینسنگ از قرن‌ها پیش برای بهبود برخی بیماری‌ها و مشکلات سلامتی مورد استفاده بوده است. ۹ مورد از فواید جینسنگ برای سلامتی که در مطالعات متعدد ثابت شده‌اند عبارتند از:

1. حاوی آنتی اکسیدان‌هایی است که می‌توانند التهاب را کاهش دهند: مطالعات نشان داده‌اند که جینسنگ یک آنتی اکسیدان بوده و به کاهش نشانگرهای التهابی و محافظت از بدن در برابر استرس اکسیداتیو کمک می‌کند. آنتی اکسیدان‌ها به حفاظت از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد که موادی هستند که می‌توانند به DNA آسیب رسانده و موجب بیماری‌های متعددی شوند، کمک می‌کنند.
2. برای بهبود عملکرد مغز مفید است: جینسنگ حافظه را بهبود می‌بخشد و استرس را سرکوب می‌کند. همچنین ممکن است در برابر زوال شناختی، بیماری آلزایمر، افسردگی و اضطراب نیز مفید باشد.
3. موجب بهبود سلامت قلب می‌گردد: مطالعات اولیه نشان می‌دهد که جینسنگ آسیایی ممکن است علائم بیماری قلبی را در افراد بهبود بخشد. همچنین ممکن است سطح LDL (کلسترول بد) را کاهش داده و سطح HDL (کلسترول خوب) را افزایش دهد.
4. می‌تواند عملکرد جنسی را بهبود بخشد: جینسنگ ممکن است اختلال نعوظ را با کاهش استرس اکسیداتیو و افزایش جریان خون در عضلات آلت تناسلی بهبود بخشد. مطالعات متعددی نشان داده‌اند که جینسنگ می‌تواند موجب افزایش تعداد و تحرک اسپرم‌ها و افزایش میل جنسی نیز شود.
5. سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند: جینسنگ می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی را تقویت کند و ممکن است سطح سلول‌های ایمنی را افزایش دهد.
6. اثر محافظتی در برابر ابتلا به سرطان دارد: جینسنوزید‌های موجود در جینسنگ التهاب را تنظیم می‌کنند، محافظت آنتی اکسیدانی ارائه می‌دهند و سلامت سلول‌ها را حفظ می‌کنند، که می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان‌ها کمک کند.  برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف جینسنگ ممکن است ریسک ابتلا به سرطان ریه، کبد، پانکراس، تخمدان و معده را کاهش دهد‌.
7. موجب کاهش خستگی و افزایش سطح انرژی می‌گردد: جینسنگ می‌تواند با کاهش آسیب اکسیداتیو و افزایش تولید انرژی در سلول‌ها به مبارزه با خستگی و افزایش عملکرد فیزیکی کمک کند. همچنین موجب افزایش استقامت و قدرت بدنی می‌گردد.
8. می‌تواند قند خون را کاهش دهد: جینسنگ می‌تواند به افزایش تولید انسولین، افزایش جذب گلوکز توسط سلول‌ها و محافظت آنتی اکسیدانی کمک کند و در نتیجه باعث کاهش قند خون شود.
9. از ابتلا به آنفولانزا پیشگیری می‌کند: تحقیقات نشان می‌دهند که بین مصرف جینسنگ و پیشگیری و درمان آنفولانزا و سرماخوردگی ارتباط وجود دارد. از طرفی عصاره جینسنگ قرمز می‌تواند بقای سلول‌های اپیتلیال ریه انسان که به ویروس آنفولانزا آلوده شده‌اند را بهبود بخشد.

موارد احتیاط و عوارض جانبی جینسنگ

استفاده از گیاهان یک رویکرد قدیمی برای تقویت بدن و درمان بیماری‌هاست. با این حال، گیاهان می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند و با سایر گیاهان، مکمل‌ها یا داروها تداخل داشته باشند. به این دلایل، توصیه می‌کنم گیاهان دارویی را با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف کنید.

اگرچه مصرف جینسنگ به طور کلی بی‌خطر و ایمن است، اما برخی از مصرف کنندگان عوارض جانبی زیر را گزارش کرده‌اند:

• سردرد
• مشکلات خواب
• بیقراری و اضطراب
• مشکلات گوارشی مانند اسهال و تهوع
• نوسانات فشار خون
• تپش قلب
• افت قند خون
• تورم و درد پستان‌ها
• خونریزی واژینال

توجه به این چند نکته نیز ضروری است:

• توجه کنید که جینسنگ نباید به طور مداوم مصرف شود؛ اگر قصد مصرف طولانی مدت آن را دارید، حتما به صورت دوره‌ای مصرف آن را قطع کرده و در صورت لزوم دوباره از سر بگیرید.
• برای جلوگیری از هیپوگلیسمی یا افت قند توصیه میکنم جینسنگ را همراه با غذا مصرف کنید.
• افراد مبتلا به فشار خون بالا بهتر است جینسنگ را بدون نظارت پزشک مصرف نکنند. افرادی که فشار خون پایینی دارند نیز باید در استفاده از جینسنگ احتیاط کنند.
• افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نباید جینسنگ مصرف کنند زیرا ممکن است خطر ابتلا به شیدایی (مانیا) را افزایش دهد.
• افراد مبتلا به یک بیماری خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس یا بیماری کرون باید قبل از مصرف جینسنگ با پزشک خود مشورت کنند.
• مصرف جینسنگ در زنان باردار یا شیرده منع دارد.
• زنانی که سابقه سرطان پستان دارند نباید جینسنگ مصرف کنند.
• مصرف جینسنگ را حداقل ۷ روز قبل از عمل جراحی قطع کنید. جینسنگ می‌تواند خون را رقیق کرده و خطر خونریزی در حین یا بعد از عمل جراحی را افزایش دهد.

جینسنگ با چه داروهایی تداخل دارد؟

جینسنگ می‌تواند با داروهای دیگری که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشد. اگر در حال مصرف هر یک از داروهای زیر هستید، نباید بدون مشورت با پزشک خود از جینسنگ استفاده کنید. این داروها عبارتند از:

1. مهارکننده‌های ACE: جینسنگ ممکن است با مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) که برای کاهش فشار خون بالا استفاده می‌شود، تداخل داشته باشد. برخی از داروهای این دسته عبارتند از: کاپتوپریل، انالاپریل و لیزینوپریل
2. مسدود کننده‌های کانال کلسیم: جینسنگ ممکن است باعث شود برخی از داروهای قلب، از جمله مسدود کننده‌های کانال کلسیم، متفاوت از آنچه در نظر گرفته شده است، عمل کنند. این داروها عبارتند از: آملودیپین، دیلتیازم و نیفدیپین
3. داروهای رقیق کننده خون: جینسنگ ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد، به خصوص اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید. این داروها عبارتند از: آسپرین، وارفارین و کلوپیدوگرل (پلاویکس)
4. کافئین: جینسنگ ممکن است اثر کافئین را تقویت کند و باعث بیقراری، تعریق، بی‌خوابی یا ضربان قلب نامنظم شود.
5. داروهای دیابت: جینسنگ ممکن است سطح قند خون را کاهش دهد و خطر هیپوگلیسمی یا افت قند خون را افزایش دهد. این اثر، به خصوص هنگامی که به همراه داروهای کاهنده قند خون و یا انسولین مصرف شود محسوس‌تر است.
6. داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی: جینسنگ می‌تواند سیستم ایمنی را تقویت کند و ممکن است با داروهایی که برای درمان یک بیماری خودایمنی یا پس از پیوند عضو مصرف می‌شوند تداخل داشته باشد.
7. داروهای محرک: جینسنگ ممکن است اثر داروهای محرک و عوارض جانبی برخی از داروهای مصرفی برای اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) از جمله آمفتامین، دکستروآمفتامین  و متیل فنیدات (ریتالین) را افزایش دهد.
8. مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs): جینسنگ ممکن است خطر ابتلا به شیدایی را در صورت مصرف همزمان با MAOI (نوعی داروی ضد افسردگی) افزایش دهد.
9. مورفین: جینسنگ ممکن است اثرات ضد درد مورفین را مسدود و بی‌ تاثیر کند.

منابع:

What are the health benefits of ginseng?

What Is Ginseng?

Asian ginseng

7 Proven Health Benefits of Ginseng