تفاوت منیزیم سیترات و منیزیم اکسید چیست؟

منیزیم سیترات با منیزیم اکسید چه فرقی دارد؟ نتایج مطالعات علمی نشان می‌دهد مکمل منیزیم سیترات جذب بیشتری از منیزیم اکسید دارد. در این مقاله به بررسی یکی از تحقیقات صورت گرفته می‌پردازیم.

منیزیم (Mg) یک الکترولیت ضروری است و نقش مهمی در عملکردهای مختلف سلولی ایفا می‌کند. در طول 30 تا 40 سال گذشته، دریافت منیزیم از رژیم غذایی در بسیاری از کشورهای صنعتی به دلیل تغییر در تهیه غذا و رفتار تغذیه‌ای کاهش یافته است. مطالعات نشان می‌دهد که بخش وسیعی از جمعیت در معرض خطر ابتلا به کمبود مزمن و بدون علامت منیزیم هستند.

دریافت کمتر از حد مطلوب منیزیم در رژیم غذایی در ایجاد چندین اختلال، مانند بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و پوکی استخوان نقش دارد که بر اهمیت مصرف کافی منیزیم تاکید می‌کند. در حال حاضر چندین فرآورده خوراکی به عنوان مکمل جهت دریافت منیزیم غذایی در بازار موجود است که در نوع دوز یا نوع ترکیب منیزیم مورد استفاده متفاوت هستند، نوع ترکیب می‌تواند معدنی (به عنوان مثال منیزیم اکسید) یا آلی (به عنوان مثال منیزیم سیترات) باشد.

مطالعات انسانی سعی کرده‌اند با تعیین و مقایسه میزان جذب ، بررسی کنند که کدام ترکیبات منیزیم برای مکمل منیزیم مناسب هستند. نتایج مطالعات آن‌ها نشان می‌دهد که مکمل با ترکیبات آلی منیزیم مانند منیزیم سیترات ممکن است کارآمدتر از منیزیم اکسید معدنی باشد. با این‌حال، به دلیل تفاوت‌ها در طراحی مطالعه و تجزیه و تحلیل پارامترها، مقایسه این نتایج دشوار است.

اندازه‌گیری جذب منیزیم به دلیل این واقعیت پیچیده است که منیزیم از نظر فیزیولوژیکی در چندین بخش از بدن انسان وجود دارد و غلظت سرمی منیزیم، اگرچه به راحتی قابل اندازه‌گیری است، به طور فوق العاده‌ای به دقت تنظیم می‌شود، و تغییر مقادیر آن در طول زمان، کار را برای اندازه‌گیری میزان جذب آن دشوار می‌کند.

مقدار منیزیم دفع شده از طریق کلیه در افراد دارای مقادیر بالای منیزیم پس از یک‌بار مصرف منیزیم خوراکی، به عنوان معیار بالینی مرتبط برای جذب منیزیم پیشنهاد شده است.

پس از تجویز منیزیم و جذب روده‌ای، ابتدا حوضچه‌های منیزیم در استخوان‌ها پر می‌شود. استخوان حاوی حدود 60 درصد از کل منیزیم بدن است، در حالی که مابقی 40 درصد در بافت نرم ذخیره می‌شود.

توزیع منیزیم در بدن به شدت در نوسان است و سرعت و میزان جذب منیزیم به درجه‌ی پر شدگی حوضچه‌های منیزیم بستگی دارد. دفع کلیوی روزانه منیزیم به مقدار جذب منیزیم از رژیم غذایی و وضعیت پر شدن حوضچه‌ها‌ی منیزیم بستگی دارد.

مقایسه جذب منیزیم اکسید و منیزیم سیترات

به منظور به‌دست آوردن نتایج صحیح و ارزیابی قابل اعتماد، به افراد شرکت‌کننده در این مطالعه ابتدا مقادیر بالای منیزیم داده شد تا حوضچه‌های منیزیم آن‌ها به‌طور کامل قبل از تجویز محصول مورد مطالعه پر شود. در طول مرحله اولیه 5 روزه‌ی اشباع با منیزیم شرکت‌کنندگان پنج دوز منفرد 100 میلی‌گرمی از منیزیم را به شکل منیزیم سیترات در روز دریافت کردند.

یک مرحله اشباع منیزیم 2 روزه بین تجویز محصولات مختلف مطالعه، قرار داد شد تا اطمینان حاصل شود که حوضچه‌های منیزیم شرکت‌کنندگان پر باقی می‌مانند. علاوه بر این، دریافت منیزیم غذایی افراد در طول مطالعه استاندارد ( نرمالیزه ) شد. وضعیت پر شدن حوضچه‌های منیزیم با مقایسه‌‌ی دفع منیزیم پایه پس از هر دو فاز اشباع منیزیم مورد بررسی قرار گرفت.

میزان منیزیم در سرم و سلول‌های خونی ( مونوسیت‌ها، لنفوسیت‌ها و اریتریوسیت‌ها ) مورد بررسی قرار گرفت.

در این مطالعه 20 مرد سالم در بازه‌ی سنی 18 تا 45 سال مورد مطالعه قرار گرفتند. فقط افراد مذکر واجد شرایط شرکت در مطالعه بودند زیرا هورمون زنانه استروژن بر توزیع منیزیم و در نتیجه دفع منیزیم تأثیر می‌گذارد.

کپسول‌های حاوی منیزیم سیترات (150 میلی‌گرم منیزیم ) و منیزیم اکسید ( 300 میلی‌گرم منیزیم ) در این کارآزمایی مورد استفاده قرار گرفتند. در فاز اشباع‌سازی کپسول‌های حاوی منیزیم سیترات ( 100 میلی‌گرم منیزیم عنصری در هر کپسول ) مورد استفاده قرار گرفت.

جذب بالاتر منیزیم سیترات در مقایسه با منیزیم اکسید 

آنالیز نمونه‌ی ادرار شرکت‌کنندگان حاکی از پر شدن حوضچه‌های منیزیم به یک اندازه ، بعد از فاز اشباع‌سازی و قبل از استفاده از مکمل‌های مورد نظر بود. همانطور که در شکل زیر قابل مشاهده است، آنالیز نمونه‌های ادرار بعد از مصرف مکمل‌ها نشان داد میزان منیزیم دفع شده در گروه دریافت کننده‌ی مکمل منیزیم سیترات (Verla) به مقدار قابل توجهی بیشتر از گروه دریافت کننده‌ی مکمل منیزیم اکسید (Biolectra) بوده است.

همچنین غلظت منیزیم در مونوسیت‌ها و لنفوسیت‌ها و اریتروسیت‌ها پس از اشباع‌سازی و پیش از استفاده از مکمل‌ها به میزان زیادی با هم برابر بوده است. بر اساس نتایج بدست آمده، پس از 9 و 24 ساعت از مصرف مکمل‌ها تغییر قابل توجهی در غلظت منیزیم در مونوسیت‌ها و لنفوسیت‌ها و اریتروسیت‌ها مشاهده نشده است.

در ادامه بر اساس اندازه‌گیری‌ها، غلظت سرمی منیزیم پس از فاز اشباع‌سازی و پیش از مصرف مکمل‌ها تقریبا یکسان می‌باشند. همانطور که در شکل 3 قابل مشاهده است غلظت سرمی منیزیم در طول 24 ساعت پس از مصرف مکمل‌ها، در شرکت‌کنندگانی که منیزیم سیترات دریافت کرده بودند بیشتر از گروه دریافت‌کننده‌ی منیزیم اکسید بوده است. بر اساس این نتایج پس از 1، 9 و 24 ساعت اختلاف قابل توجهی بین دو گروه مشاهده نمی‌شود.

مطالعه‌ی حاضر نتایج تحقیقی که در آن دفع منیزیم بیشتر و در نتیجه جذب بهتر آن پس از مصرف مکمل منیزیم سیترات در مقایسه با منیزیم اکسید گزارش شده است را تایید می‌کند. نتایج چندین مطالعه نشان داده است که ترکیبات آلی منیزیم از جمله منیزیم سیترات جذب بالاتری نسبت به منیزیم اکسید دارند. بنابراین استفاده از مکمل منیزیم سیترات می‌تواند گزینه‌ی مناسب‌تری در مقایسه با منیزیم اکسید برای دریافت این عنصر ضروری در بدن باشد.

اگرچه مطالعه حاضر منحصراً در مردان انجام شده است، اما نتایج آن به زنان نیز قابل انتقال است. تا به امروز شواهد علمی که نشان‌دهنده‌ی تفاوت در جذب روده‌ای منیزیم بین زنان و مردان باشد وجود ندارد. با این‌حال، نشان داده شده است که استروژن بر توزیع و دفع منیزیم تأثیر می‌گذارد.

نتیجه‌گیری

به‌طور خلاصه نتایج این پژوهش تایید کننده‌ی نتایج مطالعات قبلی مبنی بر جذب  بالاتر منیزیم سیترات در مقایسه با منیزیم اکسید است. می‌توان نتیجه گرفت مکمل منیزیم سیترات، گزینه‌ی مناسب‌تری برای استفاده به عنوان مکمل در مقایسه با منیزیم اکسید است تا از کمبود منیزیم که با افزایش خطر ابتلا به چندین بیماری در ارتباط است، جلوگیری کند.

نویسنده: دکتر حسین علیپور (دکترای تخصصی نانو بیوتکنولوژی)

ویرایش: دکتر علیرضا ولی‌زاده (دکترای تخصصی نانوتکنولوژی پزشکی)

منبع

Higher bioavailability of magnesium citrate as compared to magnesium oxide shown by evaluation of urinary excretion and serum levels after single-dose administration in a randomized cross over study