ویروس کرونا و پیش بینی ظهور آن در سال 2015

آنچه باید درباره بیماری ویروس کرونا بدانید و بررسی واکسن های آن

کروناویروس‌ها عضو خانواده‌ی کرونا ویریده ویروسی بوده و دارای یک ژنوم RNA دورشته‌ای ساده هستند. پس از اتصال این ویروس به آنتی‌ژن‌های سطحی سلول‌های ریوی، ژنوم آن وارد سیتوپلاسم سلول‌ها شده و توسط ماشین تولید پروتئین سلول (ریبوزوم) پروتئین‌های مورد نیاز ویروس ساخته می‌شود.

کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-2) نخستین بار در آذرماه سال 1398 در شهر وهان چین شناسایی شد. نخستین مرگ تأییدشده در اثر عفونت کروناویروس در 19 دی همان سال رخ داد. شهر وهان در 3 بهمن ماه سال 1398 قرنطینه شد.

پس از اینکه شمار قربانیان به این ویروس از مرز 1000 نفر گذشت سازمان بهداشت جهانی نام کوید-19 که برگرفته از کرونا و سال 2019 بود را برای آن انتخاب کرد. همچنین سازمان بهداشت جهانی در 21 اسفند شیوع کرونا را پاندمیک (همه گیری در جهان) اعلام کرد.

همزمان با همه‌گیری کرونا در جهان در تاریخ 29 بهمن سال 1398 انتقال و آلودگی در ایران نیز تایید شد. در 14 اسفند همان سال نیز اعلام شد که شیوع ویروس کرونا تمام استان‌های ایران را درگیر کرده است.

علایم معمول آن تب، سرفه، تنگی نفس و از دست دادن حس بویایی هستند. از دیگر علائم کمتر معمول آن میتوان به درد عضلانی، تولید خلط، گلودرد، ناچشایی و سرخی چشم اشاره نمود که بروز علائم کوید-19 بین 2 تا 14 روز است.

بروز و همه‌گیری کرونا نزدیک سال نو چینی اتفاق افتاد و سبب شد بسیاری از رویدادهای دسته‌جمعی توسط حاکمیت‌های ملی و محلی چین کنسل شود. در پی گسترش این ویروس، بازار بورس چین با ده درصد سقوط، ۳۹۳ میلیارد دلار از ارزش خود را از دست داد. اما با مدیریت صحیح، چین توانست بعد از یک مدت کوتاه رشد اقتصادی خود را از سر بگیرد، در حالیکه اکثر کشورهای دنیا با کاهش رشد اقتصادی مواجه شدند.

داروهای ضد کرونا

هیچ داروی تخصصی ضد کرونا تا تاریخ اول خرداد سال 1400 معرفی و رونمایی نشد. اما بعضی از داروهای جانبی توانستند اثرات ضد کرونایی مناسبی نشان دهند که از جمله آنها می‌توان داروهای زیر اشاره کرد:
1-رِمْدِسیویر (Remdesivir‎): یک پیش‌دارو است که پس از تبدیل به فرم دارویی موثر در بدن دارای اثر ضد ویروس است. این دارو در فعالیت آنزیم RNA Polymerase وابسته به RNA ویروسی تداخل ایجاد می‌کند. در نتیجه تولید و تکثیر ویروس را کاهش می‌دهد.

2- فاویپیراویر (Favipiravir): یک داروی ضد ویروسی است. مکانیسم عمل این دارو، مهار انتخابی آنزیم RNA Polymerase وابسته به RNA در ویروس، یا ایجاد جهش از نوع جایگزینی متقاطع در RNA ویروس و در نتیجه کاهش قابلیت زنده‌ماندن ویروس است.

3- داروهای مقابله با ویروس ایدز نظیر لوپیناویر/ریتوناویر

4- پلاسما درمانی از طریق تزریق پلاسمای خون افراد بهبود یافه از کرونا به بیماران مبتلا به کرونا

همه چیز در مورد واکسن های کرونا

اولین واکسن ضد کرونا، واکسن روسی اسپوتینگ (Sputnik v) روسی بود که بخاطر عدم انتشار نتایج مطالعات بالین آن، در اوایل رونمای این واکسن بحث‌های جدی پیرامون ایمنی آن مطرح شد. اما بعد از چندماه و ارائه نتایج فاز 3 مطالعات بالینی، یکی از بهترین واکسن‌های رونمایی شده با میزان ایمنی بالای 90 درصد بود.
پس از واکسن روسی، شرک‌تهای فایزر (Pfizer) و بیونتک (BioNTech) نیز بطور مشترک واکسنی با ایجاد ایمنی بالای 90 درصد رونمایی کردند که با نام تجاری Tozinameran (که با نام فایزر معروف شد) و مجوز تجویز انسانی آن را دریافت کردند.

شرکت مدرنا سومی کمپانی بود که واکسن ضد کرونا را رونمایی نمود و یکی از واکسن‌های با ایجاد ایمنی بالای 90 درصدی شناخته شد.

هر دو شرکت مدرنا و فایزر در تاریخ 1 دی ماه سال 1399 مجوز سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را برای ورود به بازار دارویی آمریکا و جهان دریافت کردند.

لیست واکسن‌های تولید شده کرونا در جهان

1. آکسفورد-آستازنکا (Oxford–AstraZeneca): ساخت آمریکا و براساس وکتور ویروسی
2. فایزر-بیونتیک (Pfizer–BioNTech): ساخت آمریکا و براساس mRNA
3. جانسون (Janssen): ساخت آمریکا و براساس وکتور ویروسی
4. سینوفارم (Sinopharm-BBIBP): ساخت چین و براساس ویروس غیرفعال شده
5. مدرنا (Moderna): ساخت آمریکا و براساس RNA
6. اسپوتنیک وی (Sputnik V): ساخت روسیه و براساس وکتور ویروسی
7. اسپوتنیک لایت (Sputnik Light): ساخت روسیه و براساس وکتور ویروسی
8. کروناوک (CoronaVac): ساخت چین و براساس ویروس غیرفعال شده
9. کواکسین (Covaxin): ساخت چین و براساس ویروس غیرفعال شده
10. کانویدسیا (Convidecia): ساخت چین و براساس وکتور ویروسی
11. اپی‌وک‌کرونا (EpiVacCorona): ساخت چین و براساس پپتید ویروس
12. زی‌وی‌وکس (Zifivax): ساخت چین و براساس آنتی ژن ویروس
13. آبدالا (Abdala): ساخت کوبا و براساس آنتی‌ژن ویروس
14. کو‌وی‌وکس (CoviVac): ساخت روسیه و براساس ویروس غیرفعال شده
15. قزکوید-این (QazCovid-in): ساخت قزاقستان و براساس ویروس غیرفعال شده
16. مین‌های (Minhai): ساخت چین و براساس ویروس غیرفعال شده
17. کوو ایران برکت (COVIran Barakat): ساخت ایران و براساس ویروس غیرفعال شده
18. آکادمی علوم پزشکی چین (Chinese Academy of Medical Sciences): ساخت چین و براساس ویروس غیرفعال شده
19. سوبرنا 02 (Soberana 02): ساخت ایران و براساس آنتی ژن ویروس کرونا

واکسن‌های ویروس کرونا تولید ایران

از واکسن‌های تولید شده در ایران می‌توان به ۴ واکسن ایرانی کو برکت، نورا، فخرا و کووپارس، و همچنین ۳ واکسن خارجی پاستوکووک (تولید مشترک ایران – کوبا)، اسپایکوژن (استرالیایی – ایرانی) و اسپوتنیک‌وی (روسی – ایرانی) در حال تولید هستند که از میان آنها تنها ۲ واکسن کو برکت و پاستوکووک مجوز مصرف اضطراری را دریافت کرده‌اند.

انواع واکسن‌های کرونا بر اساس مواد تشکیل دهنده

1- واکسن‌های ویروس غیرفعال یا ضعیف، که از ویروس غیرفعال یا ضعیف شده ویروس استفاده می‌کنند که باعث بیماری نمی‌شود، اما همچنان پاسخ ایمنی ایجاد می‌کند. بیشتر واکسنهای تولید شده در دنیا بر این اساس می باشند (مثل واکسن ایران کو برکت).

2- واکسن‌های مبتنی بر پروتئین یا پپتید، که از قطعات بی‌خطر پروتئین یا پوسته‌های پروتئینی استفاده می‌کنند که از ویروس COVID-19 تقلید می‌کنند تا یک پاسخ ایمنی ایجاد کنند (اپی‌وک‌کرونا).

3- واکسن‌های ویروسی ناقل‌، که از ویروسی ایمن استفاده می‌کنند و نمی‌توانند بیماری ایجاد کنند اما به عنوان بستری برای تولید پروتئین ویروس کرونا برای تولید پاسخ ایمنی عمل می‌کنند (مثل واکسن اسپوتنیک).

4- واکسن‌های RNA و DNA‌، روشی پیشرفته که از RNA یا DNA مهندسی ژنتیک برای تولید پروتئینی استفاده می‌کند که خود با خیال راحت پاسخ ایمنی را برمی‌انگیزد. از این نوع واکسن به فایزر و مدرنا می‌توان اشاره نمود.

پیش‌بینی وقوع کرونا

کوید-19 هفتمین عضو خانواده کرونا ویروس است که انسان را آلوده می‌کند و گزارش شده‌است که در حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد توالی ژنوم آن با کرونا ویروس سارس (SARS-CoV) که در فروردین ماه 1382 در آسیا شیوع پیدا کرده بود، یکسان است.

در مقاله‌ای که در سال 2015 توسط دکتر Menachery از دانشگاه کارولینای شمالی در مجله Nature Medicine چاپ شده بود خطر انتقال و همه گیری کرونا ویروس را از خفاش به انسان پیش بینی و هشدار داده شده بود. جالب است بدانید که مقاله دیگری که در سال 2020 (پس از بروز کوید-19 انسانی) توسط دکتر Li Shi و همکارانش در دانشگاه آکادمی علوم چین چاپ شد نشان داد که ژنوم کوید-19 در حدود 96 درصد با ژنوم یکی از کروناویروس‌های خفاشی مشابه است.