پوکی استخوان یا Osteoporosis چیست؟

پوکی استخوان (Osteoporosis) به تدریج و بدون سر و صدا استخوان‌های شما را ضعیف می‌کند و در نتیجه می‌تواند احتمال شکستگی استخوان را افزایش دهد. شما می‌توانید با درمان مناسب، تغذیه سالم و ورزش منظم از کاهش تراکم استخوان جلوگیری کنید. اگر بالای ۶۵ سال سن دارید یا سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارید، با پزشک خود در مورد لزوم انجام آزمایش تراکم استخوان مشورت کنید.

پوکی استخوان چیست؟

استخوان‌های شما معمولاً به اندازه کافی متراکم و قوی هستند تا بتوانند وزن بدن شما را تحمل کرده و بسیاری از ضربه‌ها را بدون آسیب دیدن جذب کنند. با افزایش سن، استخوان‌های شما به طور طبیعی مقداری از تراکم و توانایی خود را برای رشد مجدد و بازسازی از دست می‌دهند. حال در صورتی‌که به  پوکی استخوان مبتلا شوید، استخوان‌های شما بسیار شکننده‌تر و ضعیف تر از آنچه باید باشد، خواهد شد و در نتیجه مستعد شکستگی استخوان می‌شوید.

معمولا پوکی استخوان یک بیماری بی سر و صداست و اکثر افراد تا زمانی که دچار شکستگی‌های استخوانی نشوند ، متوجه ابتلای خود به پوکی استخوان نخواهند شد. پوکی استخوان می‌تواند هر یک از استخوان‌های شما را در معرض شکستگی قرار دهد، اما استخوان‌هایی که بیشتر درگیر می‌شوند عبارتند از:

• لگن
• مچ دست
• ستون فقرات

پوکی استخوان در صورتی که زود تشخیص داده شود، احتمال شکستگی استخوان کمتر می‌شود. با یک پزشک در مورد لزوم بررسی تراکم استخوان خود مشورت کنید؛ به خصوص اگر سن بالای ۶۵ سال دارید، پس از ۵۰ سالگی دچار شکستگی استخوان شده‌اید یا فردی در خانواده شما به پوکی استخوان مبتلاست.

پوکی استخوان چقدر شایع است؟

بیش از ۵۰ میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا با پوکی استخوان زندگی می‌کنند. پوکی استخوان در افراد بالای ۵۰ سال شایع است. کارشناسان تخمین می‌زنند که ۵۰ درصد زنان و ۲۵ درصد مردان ممکن است در سنین بالای ۵۰ سال به پوکی استخوان مبتلا شوند. مطالعات نشان داده است که از هر ۳ بزرگسال بالای ۵۰ سال که هنوز پوکی استخوان ندارند، ۱ نفر دارای درجاتی از کاهش تراکم استخوان (استئوپنی) هستند. افراد مبتلا به استئوپنی نشانه‌های اولیه پوکی استخوان را دارند و اگر تحت درمان قرار نگیرند، استئوپنی می‌تواند به استئوپروز یا پوکی استخوان تبدیل شود.

علائم پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان به خصوص در مراحل اولیه علائم خاصی ندارد. به همین دلیل است که پزشکان گاهی اوقات آن را یک بیماری خاموش می‌نامند.

رایج‌ترین علامت پوکی استخوان، شکستگی ناگهانی استخوان است، به خصوص پس از سقوط از ارتفاع کم یا ضربه جزئی که معمولاً در یک فرد سالم سبب آسیب و شکستگی نمی‌شود.

با وجود اینکه پوکی استخوان به طور مستقیم علائمی ایجاد نمی‌کند، اما ممکن است متوجه تغییراتی در بدن خود شوید که می‌تواند به این معنی باشد که استخوان‌های شما قدرت یا تراکم خود را از دست داده‌اند. این علائم که می‌توانند هشداری برای ابتلا به پوکی استخوان باشند شامل موارد زیر است:

• از دست دادن قد به میزان ۲/۵ سانتی متر یا بیشتر
• تغییر در وضعیت طبیعی بدن شما (خمیدگی ستون فقرات به جلو)
• تنگی نفس (فشردگی دیسک‌های ستون فقرات به اندازه‌ای که ظرفیت ریه شما کاهش یابد)
• کمردرد

چه چیزی باعث پوکی استخوان می‌شود؟

پوکی استخوان زمانی اتفاق می‌افتد که سن شما بالا می‌رود و استخوان‌های شما توانایی خود را برای رشد مجدد و بازسازی خود از دست می‌دهند. استخوان‌ها مانند هر قسمت دیگر بدن،  یک بافت زنده هستند.

ممکن است اینطور به نظر نرسد، اما آنها به طور مداوم سلول‌ها و بافت‌های خود را در طول زندگی شما جایگزین می‌کنند. تا حدود ۳۰ سالگی، بدن شما به طور طبیعی بیشتر از آنچه که از دست می‌دهید، استخوان می‌سازد.

بعد از ۳۵ سالگی، تخریب استخوان سریعتر اتفاق می‌افتد و بدن توانایی جایگزینی میزان استخوان تخریب شده را ندارد که باعث از بین رفتن تدریجی توده استخوانی می‌شود. توده استخوانی در دوران یائسگی با سرعت بیشتری کاهش می‌یابد.

چه افرادی مستعد ابتلا به پوکی استخوان هستند؟

هر فردی ممکن است به پوکی استخوان مبتلا شود اما برخی افراد بیشتر احتمال دارد این بیماری را تجربه کنند. برخی از ریسک فاکتورهای ابتلا به پوکی استخوان عبارتند از :

• سن بالای ۵۰ سال
• خانم ها به ویژه در سنین پس از یائسگی
• افراد با سابقه خانوادگی پوکی استخوان
• افراد لاغر و با استخوان‌بندی کوچک‌تر
• استعمال سیگار و دخانیات

ابتلا به برخی از بیماری‌ها می‌تواند احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند، از جمله:

• هر شرایطی که بر غدد درون ریز بدن از جمله پاراتیروئید، تیروئید و سایر غدد تأثیر بگذارد (مانند اختلالات تیروئید و دیابت)
• بیماری‌های دستگاه گوارش (مانند بیماری سلیاک و بیماری التهابی روده [IBD])
• اختلالات خود ایمنی که بر استخوان‌های شما تأثیر می‌گذارند (مانند آرتریت روماتوئید یا اسپوندیلیت آنکیلوزان)
• اختلالات خونی یا سرطان‌هایی که بر خون شما تاثیر می‌گذارد (مانند مولتیپل میلوما)

مصرف برخی از داروها یا انجام برخی از عمل‌های جراحی می‌توانند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند، از جمله:

• داروهای ادرارآور یا دیورتیک‌ها
• کورتون
• داروهایی که برای درمان تشنج استفاده می‌شود
• جراحی باریاتریک (برای کاهش وزن)
• هورمون درمانی برای سرطان (از جمله برای درمان سرطان پستان یا سرطان پروستات)
• داروهای ضد انعقاد
• مهارکننده‌های پمپ پروتون (مانند آنهایی که رفلاکس اسید معده را درمان می‌کنند، که می تواند بر جذب کلسیم تاثیر بگذارد)

برخی از جنبه‌های رژیم غذایی و ورزش می‌تواند احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد، از جمله:

• عدم دریافت میزان کافی کلسیم یا ویتامین D در رژیم غذایی
• کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی منظم
• مصرف نوشیدنی‌های الکلی

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پوکی استخوان بوسیله آزمایش تراکم استخوان تشخیص داده می‌شود. آزمایش تراکم استخوان یک تست تصویربرداری است که استحکام استخوان‌های شما را اندازه‌گیری می‌کند و از اشعه ایکس برای اندازه‌گیری میزان کلسیم و سایر مواد معدنی در استخوان‌های شما استفاده می‌کند.

بررسی تغییر در تراکم استخوان بهترین راه برای تشخیص ابتلا به پوکی استخوان قبل از ایجاد شکستگی استخوان است. اگر سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارید،  بالای ۵۰ سال سن دارید یا یه استئوپنی مبتلا هستید، ممکن است پزشک به شما پیشنهاد کند که به طور منظم آزمایش تراکم استخوان انجام دهید.

منبع:

Osteoporosis