آیا چای سبز فشار خون را کاهش می دهد؟

آیا چای سبز فشار خون را کاهش می دهد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت بله، مصرف چای سبز می‌تواند در کاهش فشار خون مؤثر می‌باشد. چای سبز حاوی ترکیباتی به نام کاتچین‌ها است که به عنوان فلاونوئیدها معروف هستند. این ترکیبات می‌توانند اثرات مثبتی بر سیستم قلبی-عروقی داشته باشند و باعث کاهش فشار خون شوند.

من دکتر فاطمه موسوی با مطالعاتی که در زمینه تاثیر چای سبز بر روی کاهش فشارخون انجام داده‌ام به این نتیجه رسیده‌ام که مصرف مداوم چای سبز می‌تواند فشار خون سیستولیک (فشار خون حین انقباض قلب) و فشار خون دیاستولیک (فشار خون حین آرامش قلب) را کاهش دهد.

چای سبز چیست؟

چای سبز که از گیاه Camellia sinensis به دست می‌آید، یک نوشیدنی پرمصرف در سراسر جهان است و سالیان دراز است که در کشورهای آسیایی به عنوان دارو استفاده می‌شود. مکانیسم‌های زمینه‌ای اثرات مفید چای سبز عمدتاً به پلی فنول شبه فلاونوئید آن مانند کاتچین نسبت داده می‌شود. کاتچین‌ها عمدتاً شامل اپی گالوکاتچین گالات (EGCG)، اپی کاتچین گالات، اپی گالو کاتچین و اپی کاتچین می‌باشند که رایج‌ترین عصاره‌های چای سبز هستند و مطالعات متعددی پیرامون آثار مفید آن‌ها بر سلامت انسان انجام شده است.

عصاره چای سبز دارای خواص آنتی اکسیدانی و مهارکننده ACE است. پلی‌فنول‌‍‌های چای سبز همچنین جذب لیپیدها از روده را مهار کرده و تبدیل کلسترول به اسیدهای صفراوی را تسهیل می‌کنند. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده است که چای سبز دارای اثر محافظتی بر روی قلب است و مصرف چای سبز با ریلکس شدن عضله صاف عروق خونی همراه است. علاوه بر این، مطالعات قبلی نشان داده‌اند که چای سبز می‌تواند تاثیر مطلوبی بر کنترل گلوکز (قند خون) در بزرگسالان داشته باشد.

مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که کاتچین‌های چای سبز از طریق مکانیسم‌های متعدد، از جمله مهار اکسیداسیون، التهاب عروقی، ترومبوژنز (تشکیل لخته‌خون)، و همچنین بهبود اختلال عملکرد اندوتلیال (لایه درونی عروق خونی)، اثر محافظتی بر روی قلب دارند. کاتچین‌های چای سبز همچنین بر تولید نیتریک اکسید و اتساع عروق تاثیر می‌گذارند و در نتیجه اختلال عملکرد اندوتلیال و فشار خون را بهبود می‌بخشند.

بیماری‌های قلبی عروقی (CVD) علت اصلی ناتوانی، مرگ و میر و از کارافتادگی در سراسر جهان بوده و یکی از مهمترین چالش‌های نظام سلامت و سازمان جهانی بهداشت به شمار می آید. فشار خون یکی از علل اصلی حوادث قلبی عروقی و عامل اصلی 7 میلیون مرگ در سال در سراسر جهان است.

در صورت افزایش 20/10 میلی‌متر جیوه در فشار خون از سطح پایه 115/75 میلی‌متر جیوه، خطر بیماری‌های قلبی عروقی دو برابر می‌شود. تقریباً 50 درصد موارد بیماری ایسکمیک قلبی و 60 درصد موارد سکته‌های مغزی به افزایش فشار خون نسبت داده می‌شود. لازم به ذکر است که حتی افرادی که تا سن 55 سالگی مبتلا به بیماری فشار خون بالا نیستند ( فشار خون کمتر از 140/90 میلی‌متر جیوه دارند)، در معرض ریسک ابتلا به فشار خون بالا در طول عمر به میزان حدود 90 درصد قرار دارند.

مطالعات نشان داده‌اند که حتی کاهش اندک در میزان فشار خون از نظر بالینی در کاهش خطر بیماری‌های عروق کرونر قلب و سکته مغزی موثر است. شواهد حاکی از آن است که اصلاح شیوه زندگی می‌تواند کنترل فشار خون  را بهبود بخشد و حتی نیاز دارویی را کاهش دهد. به ویژه، اصلاح تغذیه موجب اثرات مفیدی برای پیشگیری و کنترل فشار خون بالا می‌گردد.

آنالیز تاثیر چای سبز بر فشار خون

همانطور که ذکر شد اثرات مفید چای سبز بر سلامت قلب و عروق احتمالا به غلظت بالای کاتچین موجود در آن مربوط است. کاتچین‌های چای سبز دارای فعالیت‌های بیولوژیکی متعددی هستند که می‌توانند اثرات ضد فشار خون ایجاد کنند، از جمله:

• افزایش غلظت نیتریک اکسید پلاسما، که می‌تواند سیتوکین‌های پیش التهابی و تجمع پلاکتی را مهار کند و منجر به بهبود اختلال عملکرد اندوتلیال شود.
• اعمال اثر ضد التهابی از طریق سرکوب چندین عامل التهابی مانند سیتوکین‌ها و فاکتور هسته‌ای کاپا B
• سرکوب پاسخ انقباضی با مهار بیان mRNA اکسید نیتریک سنتاز اندوتلیال و اندوتلین-1 که منجر به اتساع عروق و متعاقبا کاهش فشار خون می‌شود.
• بهبود سیگنال‌های کلسیم در تنظیم سطوح فسفوریلاسیون اینوزیتول‌تری فسفات، پروتئین کیناز II وابسته به کالمودولین، و آنتی‌بادی‌های کالمودولین، به ویژه EGCG، که دارای فعالیت قابل توجه ضد فشار خون است.

تا به امروز، بسیاری از مطالعات و کارآزمایی‌های بالینی ارتباط بین مصرف چای سبز و کاهش فشار خون را بررسی کرده‌اند. یک متاآنالیز در سال ۲۰۲۰ منتشر شد که اثر چای سبز بر کاهش فشار‌خون را مورد ارزیابی قرار داد. بیست و چهار مطالعه بالینی تصادفی (RCT) واجد شرایط با 1697 نفر شرکت کننده در این متاآنالیز مورد بررسی قرار گرفتند.

میانگین سنی شرکت‌کنندگان در این مطالعات بین 22 تا 74 سال بود. مدت مصرف چای سبز از 3 تا 16 هفته متغیر بوده و دوز کاتچین چای سبز در گروه درمان از 208 تا 1344 میلی گرم در روز متغیر بود. میانگین فشار خون سیستولیک قبل از شروع مطالعه بین 111 تا 147 میلی‌متر جیوه و میانگین فشار خون دیاستولیک بین 68 تا 93 میلی‌متر جیوه اندازه‌گیری شد.

نتایج آزمایش

نتایج یک متاآنالیز نشان داد که در مقایسه با گروه کنترل، چای سبز به طور قابل توجهی موجب کاهش فشار خون سیستولیک (به میزان 1.17 میلی متر جیوه) و فشار خون دیاستولیک ( به میزان 1.24 میلی متر جیوه) گشت.

تجزیه و تحلیل‌های زیرگروه‌ها در این متاآنالیز نشان داد که اثرات چای سبز بر کاهش هر دو فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در افراد با ویژگی‌های زیر بیشتر بود:

• شرکت کنندگان از کشورهای غربی
• دارای دوز پایین تر کاتچین (<615 میلی‌گرم در دسی‌لیتر)
• افراد دارای فشار خون بالاتر
• افراد با ریسک بیشتر‌ بیماری قلبی عروقی

نتیجه دیگری که از این متاآنالیز به دست آمد این بود که اثر کافئین بر روی فشار خون سیستولیک و دیاستولیک معنی‌دار نبود. از آنجایی که چای به طور طبیعی علاوه بر کاتچین‌ها و سایر ترکیبات حاوی کافئین است، اینکه آیا مصرف کافئین بر آثار کاهنده فشار خون چای تأثیر می‌گذارد یا خیر، موضوع بالقوه دیگری است که هنوز بحث برانگیز است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف کافئین به تنهایی می‌تواند با افزایش سفتی شریان‌ها و تاثیر منفی بر ظرفیت شریان، فشار خون را افزایش دهد. با این حال، مطالعات دیگر نشان دادند که دوز کافئین در چای سبز نسبت به دوز کاتچین کمتر بوده و بنابراین، تاثیر منفی کافئین بر فشار خون نمی‌تواند بر اثر مثبت چای و کاتچین ها غلبه کند.

در یک متاآنالیز دیگر با 1500 شرکت کننده نشان داده شد که مصرف روزانه 5 تا 6 فنجان چای سبز می‌تواند منجر به کاهش فشار خون سیستولیک، کلسترول تام و LDL شود. حداکثر اثرات چای سبز زمانی رخ می‌دهد که مصرف روزانه اپیگالوکاتچین-3-گالات (فراوان‌ترین و فعال‌ترین ترکیب در عصاره چای سبز) تقریباً 200 میلی‌گرم باشد که معادل 5-6 فنجان چای در روز است. به نظر می‌رسد چای سبز به خوبی قابل تحمل است، اما مصرف در دوزهای بالاتر از این مقدار ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد.

نتیجه گیری

مطالعات نشان داده‌اند که مصرف روزانه 1 فنجان چای سبز با کاهش 10 درصدی خطر ابتلا به بیماری‌های عروق کرونر قلب مرتبط است. مصرف متوسط ​​2 فنجان چای سبز در روز به طور قابل توجهی خطر مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد.

منبع:

Effect of green tea consumption on blood pressure: A meta-analysis of 13 randomized controlled trials

Effect of green tea supplementation on blood pressure