هر آنچه که باید در مورد کلسترول بالا بدانید

کلسترول بالا یک مشکل بسیار رایج در سراسر دنیا و ایران است. در واقع، طبق گزارشات، فقط در آمریکا نزدیک به 94 میلیون بزرگسال در سنین 20 سال یا بیشتر دارای کلسترول بالای مرزی (borderline high cholesterol) هستند. با این حال، از آنجایی که این وضعیت اغلب می‌تواند بدون علائم واقعی ظاهر شود، ممکن است تا زمانی که به پزشک خود مراجعه نکنید، ندانید که به آن مبتلا هستید. اگر می‌پرسید چه چیزی باعث کلسترول بالا می‌شود؟ اگر تشخیص داده شد چه کاری باید انجام دهید؟ و آیا راه‌هایی برای معکوس کردن آن وجود دارد؟ با ما همراه باشید.

کلسترول چیست؟

کلسترول نوعی لیپید است. این یک ماده مومی شکل و چربی مانند است که در کبد به طور طبیعی تولید می‌شود. وجود کلسترول برای تشکیل غشای سلولی، هورمون‌های خاص و ویتامین D حیاتی است.

کلسترول در آب حل نمی‌شود، بنابراین به خودی خود نمی‌تواند از طریق جریان خون انتقال پیدا کند. برای کمک به انتقال کلسترول، کبد شما لیپوپروتئین تولید می‌کند. لیپوپروتئین‌ها ذرات ساخته شده از چربی و پروتئین هستند. آنها کلسترول و تری‌گلیسیرید را در جریان خون شما حمل می‌کنند. دو شکل اصلی لیپوپروتئین عبارتند از لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL).

کلسترول LDL، کلسترولی است که توسط لیپوپروتئین‌های با چگالی کم حمل می‌شود. اگر خون شما بیش از حد حاوی کلسترول LDL باشد، کلسترول خون شما بالا است. بدون درمان، کلسترول بالای خون ممکن است منجر به بسیاری از مشکلات سلامتی، از جمله حمله قلبی و سکته شود. کلسترول بالا به ندرت در آغاز علائم ایجاد می‌کند. به همین دلیل مهم است که سطح کلسترول خون خود را به طور منظم بررسی کنید.

علائم کلسترول بالا چیست؟

در بیشتر موارد، کلسترول بالا نشانه‌ای بالینی خاصی ندارد. بسیاری از مردم تا زمانی که دچار عوارض جدی مانند حمله قلبی یا سکته نشوند، حتی متوجه نمی‌شوند که کلسترول بالایی دارند. به همین دلیل است که آزمایش خون برای سنجش میزان کلسترول مهم است. اگر 20 سال یا بیشتر دارید، غربالگری معمول کلسترول را انجام دهید. بیاموزید که چگونه این غربالگری می‌تواند به طور بالقوه جان شما را نجات دهد.

بررسی دلایل کلسترول بالا

خوردن بیش از حد غذاهای حاوی کلسترول، چربی‌های اشباع شده و چربی‌های ترانس ممکن است خطر ابتلا به کلسترول بالا را افزایش دهد. اضافه وزن متوسط تا زیاد (چاقی) نیز می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد. سایر عوامل سبک زندگی که می‌تواند در افزایش کلسترول نقش داشته باشد، بی تحرکی و سیگار کشیدن است.

ژنتیک شما همچنین می‌تواند بر شانس ابتلا به کلسترول بالا تأثیر بگذارد. ژن‌ها از والدین به فرزندان منتقل می‌شوند. ژن‌های خاصی به بدن شما آموزش می‌دهند که چگونه کلسترول و چربی ها را پردازش کند. اگر والدین شما کلسترول بالایی دارند، ممکن است شما نیز در خطر ابتلا به آن باشید.

در موارد نادر، کلسترول بالا ناشی از هیپرکلسترولمی خانوادگی (familial hypercholesterolemia) است. این اختلال ژنتیکی از حذف LDL توسط بدن شما جلوگیری می‌کند. بر اساس منبع معتبر موسسه ملی تحقیقات ژنوم انسانی، اکثر بزرگسالان مبتلا به این بیماری دارای سطح کلسترول تام بالای 300 میلی‌گرم در دسی لیتر و سطح کلسترول LDL بالای 200 میلی‌گرم در دسی لیتر هستند.

سایر شرایط سلامتی مانند دیابت و کم کاری تیروئید نیز ممکن است خطر ابتلا به کلسترول بالا و عوارض مرتبط با آن را افزایش دهند.

کلسترول LDL یا “کلسترول بد” چیست؟

کلسترول LDL اغلب “کلسترول بد” نامیده می‌شود. LDL، حمل کننده کلسترول در شریان‌های شما می‌باشد. اگر سطح کلسترول LDL شما بیش از حد بالا باشد، می‌تواند روی دیواره رگ‌های شما رسوب کند.

این تجمع به عنوان پلاک کلسترول نیز شناخته می‌شود. این پلاک می‌تواند شریان‌های شما را باریک کند، جریان خون شما را محدود کند و خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. اگر لخته خون شریان قلب یا مغز شما را مسدود کند، می‌تواند باعث حمله قلبی یا سکته شود.

کلسترول HDL یا “کلسترول خوب” چیست؟

کلسترول HDL گاهی اوقات “کلسترول خوب” نامیده می‌شود. این به بازگشت کلسترول LDL به کبد کمک می‌کند تا از بدن شما خارج شود. این به جلوگیری از تجمع پلاک کلسترول در شریان‌های شما کمک می‌کند.

سطح کلسترول HDL نرمال و مناسب می‌تواند به کاهش خطر لخته شدن خون، بیماری قلبی و سکته کمک کند.

تری‌گلیسیرید

تری‌گلیسیرید نوع دیگری از چربی است. آنها با کلسترول متفاوت هستند. در حالی که بدن شما از کلسترول برای ساخت سلول‌ها و هورمون‌های خاص استفاده می‌کند، از تری‌گلیسیرید به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کند.

هنگامی که شما کالری بیشتر از آنچه که بدنتان می‌تواند فوراً مصرف کند می‌خورید، در بدن آن کالری‌ها به تری‌گلیسیرید تبدیل می‌شود. تری‌گلیسیرید در سلول‌های چربی شما ذخیره می‌شود. همچنین لیپوپروتئین‌ها برای گردش تری‌گلیسیرید در جریان خون شما استفاده می‌شود.

اگر به طور منظم کالری بیشتری از آنچه بدنتان می‌تواند مصرف کند بخورید، ممکن است سطح تری گلیسیرید شما خیلی بالا برود. این می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات سلامتی مختلف را از جمله بیماری قلبی و سکته را افزایش دهد.

پزشک شما می‌تواند از یک آزمایش خون ساده برای اندازه‌گیری سطح تری‌گلیسیرید و همچنین سطح کلسترول شما استفاده کند.

چگونه سطح کلسترول خود را بررسی کنیم؟

اگر 20 سال یا بیشتر دارید، انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند که سطح کلسترول خود را حداقل هر 4 تا 6 سال یک بار بررسی کنید. اگر سابقه کلسترول بالا یا سایر عوامل خطر بیماری قلبی عروقی دارید، ممکن است پزشک شما را تشویق کند که سطح کلسترول خود را بیشتر آزمایش کنید.

پزشک شما می‌تواند از پنجره لیپید (lipid panel) برای اندازه‌گیری سطح کلسترول تام، کلسترول LDL، کلسترول HDL و تری‌گلیسیرید شما استفاده کند. سطح کلسترول کل خون شما، مقدار کل کلسترول خون شما است که این شامل کلسترول LDL و HDL است.

اگر سطح کلسترول تام یا کلسترول LDL شما بیش از حد بالا باشد، ممکن است پزشک شما را کلسترول بالا تشخیص دهد. زمانی که سطح LDL شما بسیار بالا و سطح HDL شما بسیار پایین باشد (نسبت LDL/HDL بالا)، کلسترول بالا می‌تواند خطرناک باشد.

نمودار سطح کلسترول

تشخیص کلسترول بالا به طور خودکار به این معنی نیست که دارو مصرف خواهید کرد. اگر پزشک شما برای شما دارو تجویز کند، عوامل مختلفی ممکن است بر نوع دارویی که توصیه می‌کند تأثیر بگذارد.

با در نظر گرفتن این موضوع، اکثر پزشکان از اندازه‌گیری‌های عمومی برای تصمیم‌گیری در مورد برنامه‌های درمانی استفاده می‌کنند. آن‌ها ممکن است این اندازه‌گیری‌ها را به عنوان کلسترول مطلوب، بالاتر از مرز یا کلسترول بالا دسته بندی کنند.

بر اساس کتابخانه ملی پزشکی، کلسترول کل اکثر بزرگسالان را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

• کلسترول مطلوب: زیر 200 میلی‌گرم در دسی لیتر
• کلسترول بالاتر از مرز: بین 200 تا 239 میلی‌گرم در دسی لیتر
• کلسترول بالا: بالاتر از 240 میلی‌گرم در دسی لیتر

همچنین کتابخانه ملی پزشکی سطوح بالای کلسترول LDL (“بد”) بهینه را ارائه می‌دهد:

• بهینه: کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی لیتر
• نزدیک بهینه: 100 تا 129 میلی‌گرم در دسی لیتر
• بالاتر از مرز: بین 130 تا 159 میلی‌گرم در دسی لیتر
• بالا: بین 160 تا 189 میلی‌گرم در دسی لیتر
• خیلی بالا: 190 میلی‌گرم در دسی لیتر و بالاتر

باز هم، این اندازه‌گیری‌ها کلی هستند. قبل از تصمیم‌گیری در مورد برنامه درمانی، شما و پزشک شما سایر عوامل شخصی را در نظر خواهید گرفت.

دستورالعمل‌های اخیر برای سطح کلسترول سالم

بدن شما برای عملکرد صحیح به مقداری کلسترول از جمله مقداری LDL نیاز دارد. اما اگر سطح LDL شما خیلی بالا باشد، می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات جدی سلامتی را افزایش دهد.

در سال 2018، کالج آمریکایی متخصصان قلب و انجمن قلب آمریکا توصیه‌های خود را برای درمان کلسترول بالا به روز کردند. طبق دستورالعمل‌های جدید، علاوه بر سطح کلسترول، توصیه‌های درمانی سایر عوامل خطر بیماری قلبی، مانند سابقه خانوادگی و سایر مسائل سلامتی را تجزیه و تحلیل می‌کنند. دستورالعمل‌ها از همه این عوامل برای در نظر گرفتن شانس کلی فرد برای ایجاد عوارض در طی 10 سال آینده استفاده می‌کنند.

عوامل خطر برای کلسترول بالا

افراد در هر سن، جنسیت و قومیت ممکن است کلسترول بالایی داشته باشند. در صورتی که فاکتورهای زیر در مورد شما صدق می‌کند خطر ابتلا به کلسترول بالا در شما زیاد است:

• دارای اضافه وزن (چاق) هستید.
• مقدار زیادی از چربی‌های اشباع شده و ترانس مانند چربی‌های موجود در فست فودها مصرف کنید.
• فعالیت بدنی محدودی دارند.
• استعمال دخانیات دارید.
• سابقه خانوادگی کلسترول بالا دارند.
• دیابت، بیماری کلیوی یا کم کاری تیروئید داشته باشید.

بررسی عوارض کلسترول بالا

بدون درمان، کلسترول بالا می‌تواند باعث ایجاد پلاک در شریان‌های شما شود. با گذشت زمان، این پلاک می‌تواند شریان‌های شما را تنگ کند. این وضعیت به عنوان آترواسکلروز (atherosclerosis) شناخته می‌شود.

آترواسکلروز یک بیماری جدی است که می‌تواند جریان خون را از طریق شریان‌های شما محدود کند. همچنین خطر ایجاد لخته‌های خونی خطرناک را افزایش می‌دهد. آترواسکلروز می‌تواند منجر به بسیاری از عوارض تهدید کننده سلامت و زندگی شود، مانند:

• سکته
• حمله قلبی
• آنژینیا (angina) یا درد قفسه سینه
• فشار خون بالا
• بیماری عروق محیطی
• بیماری مزمن کلیوی

کلسترول بالا همچنین می‌تواند باعث عدم تعادل صفرا شود و خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش دهد.

چگونه کلسترول بالا را کاهش دهیم؟

اگر کلسترول بالا دارید، پزشک ممکن است تغییرات سبک زندگی را برای کمک به کاهش آن توصیه کند. به عنوان مثال، ممکن است تغییراتی را در رژیم غذایی، عادات ورزشی یا سایر جنبه‌های برنامه روزانه شما توصیه کنند. اگر سیگار می‌کشید، احتمالاً به شما توصیه می‌کنند که آن را ترک کنید.

پزشک شما همچنین ممکن است داروها یا درمان‌های دیگری را برای کمک به کاهش سطح کلسترول شما تجویز کند. در برخی موارد ممکن است شما را برای مراقبت بیشتر به متخصص ارجاع دهند.

کاهش کلسترول از طریق رژیم غذایی

برای کمک به دستیابی و حفظ سطح کلسترول سالم، پزشک ممکن است تغییراتی را در رژیم غذایی شما توصیه کند. به عنوان مثال، آن‌ها ممکن است به شما توصیه کنند:

• مصرف غذاهای سرشار از کلسترول، چربی‌های اشباع شده و چربی‌های ترانس را محدود کنید.
• منابع پروتئین بدون چربی مانند مرغ، ماهی و حبوبات را انتخاب کنید.
• غذاهای متنوعی با فیبر بالا مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل بخورید.
• به جای غذاهای سرخ شده، غذاهای پخته، کبابی، بخارپز، کبابی و برشته را انتخاب کنید.
• در صورت امکان از فست فود و غذاهای شیرین و از پیش بسته بندی شده خودداری کنید.

غذاهایی که دارای کلسترول بالا، چربی‌های اشباع شده یا چربی های ترانس هستند عبارتند از:

• گوشت قرمز، گوشت اندام‌ (مانند دل، جگر و غیره)، زرده تخم مرغ و محصولات لبنی پرچرب
• غذاهای فرآوری شده با کره کاکائو یا روغن نخل
• غذاهای سرخ شده مانند چیپس سیب زمینی، پیاز حلقه‌ای و مرغ سرخ شده
• برخی از محصولات پخته شده مانند برخی از کلوچه‌ها و کوکی‌ها

خوردن ماهی و سایر غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا 3 نیز ممکن است به کاهش سطح LDL شما کمک کند. به عنوان مثال، ماهی سالمون، ماهی ماکرل (خال خالی) و شاه ماهی منابع غنی امگا 3 هستند. گردو، بادام، دانه کتان آسیاب شده و آووکادو نیز حاوی امگا 3 هستند.

انواع داروهای کلسترول

در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی برای کمک به کاهش سطح کلسترول شما تجویز کند. استاتین‌ها رایج‌ترین داروهایی هستند که برای کلسترول بالا تجویز می‌شوند. آنها مانع از تولید کلسترول بیشتر در کبد شما می‌شوند. نمونه‌هایی از استاتین ها عبارتند از:

• آتورواستاتین (لیپیتور)
• فلوواستاتین (لسکول)
• روزوواستاتین (کرستور)
• سیمواستاتین (زوکور)

پزشک شما همچنین ممکن است داروهای دیگری را برای کلسترول بالا تجویز کند، مانند:

• نیاسین (ویتامین B3)
• رزین‌های اسید صفراوی یا جداکننده‌ها، مانند کولسوالام (ولچول)، کلستیپول (کولستید) یا کلستیرامین (پروالیت)
• مهارکننده های جذب کلسترول مانند ازتیمیب (Zetia)
• مهارکننده‌های PCSK9، مانند alirocumab (Praluent) و evolocumab (Repatha)

مکمل‌های گیاهی یا فرآورده‌های طبیعی

• کپسول گیاهی “لیورسیل” حاوی عصاره خارمریم (سیلیمارین) می‌باشد که دارای اثرات پایین آورنده چربی خون می‌باشد. لیورسیل با داشتن مقدار 240 میلی‌گرم عصاره گیاه خارمریم، دارای اثر قوی در پایین آوردن چربی خون هست.

• “لیورشیلد” محصولی گیاهی مبتنی بر عصاره 3 گیاه بسیار پرخاصیت و مفید شامل عصاره خارمریم، زردچوبه و کنگرفرنگی است. هر 3 این عصاره‌ها به تنهایی توانایی بسیاری در پایین آوردن چربی خون دارند. مخلوط این 3 جزء از طریق مکانیسم هم افزایی قدرت بیشتری در تعدیل چربی خون دارند.

• “جینسنگ” یک گیاه چندساله بسیار پرکاربرد در طب سنتی شرق است که استفاده‌های گوناگون پزشکی دارد. یکی از کاربردهای آن توانایی بهبود پروفایل چربی خون (کاهش کلسترول، LDL، تری گلیسیرید) است. بهترین نوع جینسنگ، جینسنگ قرمز 6 ساله کره‌ای است.

برخی از محصولات حاوی ترکیبی از داروها یا گیاهان دارویی برای کمک به کاهش جذب کلسترول بدن از غذاها و کاهش تولید کلسترول در کبد هستند. یک مثال ترکیبی از “ازتیمیب” و “سیمواستاتین” (ویتورین) است. مثال دیگر که مبتنی بر ترکیبات گیاهان دارویی است قرص گیاهی “لیورشیلد” است که محصولی گیاهی مبتنی بر عصاره 3 گیاه بسیار پرخاصیت و مفید شامل عصاره خارمریم، زردچوبه و کنگرفرنگی است.

درمان‌های خانگی برای کاهش کلسترول به طور طبیعی

در برخی موارد، ممکن است بتوانید سطح کلسترول خود را بدون مصرف دارو کاهش دهید. به عنوان مثال، ممکن است خوردن یک رژیم غذایی مغذی، ورزش منظم و پرهیز از کشیدن محصولات تنباکو کافی باشد. برخی افراد همچنین ادعا می‌کنند که برخی مکمل‌های گیاهی و غذایی ممکن است به کاهش سطح کلسترول کمک کند. به عنوان مثال، ادعاهایی در مورد:

• سیر
• زالزالک
• گون
• برنج مخمر قرمز
• مکمل های گیاهی استرول و استانول
• پسیلیوم بور که در پوسته دانه پسیلیوم یافت می شود
• دانه کتان آسیاب شده

چگونه از کلسترول بالا جلوگیری کنیم؟

شما نمی‌توانید عوامل خطر ژنتیکی کلسترول بالا را کنترل کنید. با این حال، عوامل سبک زندگی قابل مدیریت هستند. برای کاهش خطر ابتلا به کلسترول بالا:

• یک رژیم غذایی مغذی داشته باشید که کلسترول و چربی حیوانی پایین، و فیبر بالایی داشته باشد.
• از مصرف زیاد الکل خودداری کنید.
• وزن مناسب و متوسط ​​را حفظ کنید.
• به طور منظم تمرین کنید.
• از سیگار کشیدن خودداری کنید.

توصیه‌های پزشک خود را برای غربالگری معمول کلسترول دنبال کنید. اگر در معرض خطر کلسترول بالا یا بیماری عروق کرونر قلب هستید، احتمالاً شما را تشویق می‌کنند که سطح کلسترول خود را به طور منظم آزمایش کنید.

نتیجه‌گیری کلی

در بیشتر موارد، کلسترول بالا هیچ علامتی ندارد. اما بدون درمان، کلسترول بالا می‌تواند باعث مشکلات جدی سلامتی شود. خبر خوب این است که پزشک می‌تواند به شما در مدیریت این وضعیت و جلوگیری از عوارض متعاقب آن کمک کند.

برای اطلاع از داشتن کلسترول بالا، از پزشک خود بخواهید که سطح کلسترول شما را آزمایش کند، به خصوص اگر 20 سال یا بیشتر دارید. اگر تشخیص دادند که کلسترول بالا دارید، از آن‌ها در مورد گزینه‌های درمانی خود بپرسید.

برای کاهش خطر عوارض ناشی از کلسترول بالا، عادات سبک زندگی سالم را تمرین کنید و از برنامه درمانی توصیه شده پزشک خود پیروی کنید. خوردن یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و پرهیز از محصولات تنباکو ممکن است به شما در دستیابی و حفظ سطح کلسترول سالم کمک کند. همچنین می‌تواند به کاهش خطر عوارض ناشی از کلسترول بالا کمک کند.

استفاده از مکمل‌های گیاهی مانند “قرص لیورشیلد” یا “کپسول لیورسیل” می‌تواند موجب کاهش کلسترول و تری گلیسیرید خون شما شود و از عواقب منفی بالا بودن آن‌ها جلوگیری نماید.

منبع:
https://www.healthline.com/health/high-cholesterol#checking-your-levels