درمان گیاهی سنگ کلیه گیر کرده

سنگ کلیه، یکی از رایج‌ترین اختلالات مربوط به کلیه می‌باشد که در صورت ابتلا، احتمال عود مجدد پس از 5 تا 10 سال نیز وجود دارد. گیاهان بسیاری برای دفع و پیشگیری از سنگ کلیه مفیدند. 7 گیاه موثر در پیشگیری و دفع سنگ کلیه، چای سبز، رزبری، کرنبری، جعفری، گزنه، انار و سیاه‌دانه می‌باشند.

در کنار آن، نوشیدن آب کافی، محدودکردن مصرف پروتئین‌های حیوانی و نمک، مصرف بیشتر سبزیجات و میوه و مصرف مکمل کالمگ سیترات (پتاسیم- منیزیم سیترات) را فراموش نکنید. کالمگ ترکیباتی دارد که هرسه در پیشگیری و دفع سنگ کلیه بسیار موثر است.

سنگ کلیه چیست؟ آیا قابل پیشگیری است؟

سنگ کلیه، یکی از قدیمی‌ترین اختلالات شناخته‌شده و رایج در سیستم مجاری ادراری است که درصد میزان عود مجدد آن، 50% در طی 5 الی 10 سال است. براساس گزارشات بدست‌آمده، 10 الی 12 درصد از مردم در کشورهای صنعتی، در طول زندگی خود دچار سنگ‌های ادراری می‌شوند. علائم سنگ کلیه ممکن است شامل درد، خون‌ریزی، انسداد و عفونت باشد. درمان و مدیریت این سنگ‌ها، در مواردی نیازمند جراحی است و این درحالیست که احتمال عود مجددش را کم نخواهد کرد و بسیار پرهزینه است.

براساس مطالعات مختلف، گیاهانی وجود دارند که به دلیل داشتن خاصیت ادرارآوری، ضد اسپاسمی و آنتی‌اکسیدانی، اثرات مفیدی بر مهار تشکیل سنگ‌ها و تجمع کریستال‌ها دارند.

تغذیه‌ی شما، چه اثری بر ایجاد سنگ کلیه دارد؟

براساس مطالعات، داشتن تغذیه‌ای شامل مقادیر بالای سبزیجات و میوه، نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه دارد. درواقع تغذیه، یکی از مهمترین ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماری‌های کلیوی است. درواقع، تغذیه‌ای که غنی از پروتئین‌های گیاهیست، نسبت به پروتئین‌های حیوانی، احتمال کمتری در ایجاد سنگ کلیه دارد. مصرف منظم پروتئین‌های گیاهی، با افزایش PH ادرار و حجم آن همراه است و در کنار آن، مهارکننده‌های سنگ مثل سیترات، منیزیم و پتاسیم را افزایش می‌دهد.

7 گیاه موثر در پیشگیری و دفع سنگ کلیه

1- چای سبز (Camellia sinensis)

چای سبز، گیاهی با خواص آنتی‌اکسیدانی بسیار قوی و غنی از پلی فنول می‌باشد. این گیاه، به دلیل غنی‌بودن از اگزالات، احتمالا مصرفش برای سنگ‌ کلیه‌های تشکیل‌شده، مناسب نباشد؛ اما در جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلیوی و تجمع کریستال موثر است و قابل مصرف می‌باشد.

2- رزبری (Rubusidaeus)

این میوه، یک محصول تجاری کشورهای اروپایی و مدیترانه می‌باشد. براساس مطالعات، رزبری در پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه و همچنین در دفع آن از مجاری ادراری، موثر است. رزبری همچنین در جلوگیری از رشد سنگ نقش دارد و اثرات مدری بسیار قوی دارد.

3- کرنبری (Cranberry)

کرنبری، میوه‌ی مشهوریست که به شکل رایج، برای جلوگیری از عفونت کلیوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کنار آن، مطالعات بسیاری نشان دادند، کرنبری علاوه بر خاصیت عفونت‌زدایی، در جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه نیز نقش دارد.

4- جعفری (Petroselinum crispum)

جعفری، به طور گسترده در آسیای غربی، مدیترانه و چندین کشور اروپایی کشت می‌شود. این گیاه دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی، ادرارآور، محافظ کلیه و ضدفشارخون است. عصاره‎‌ی جعفری می‌تواند از تشکیل رسوب در کلیه جلوگیری کند و در صورت تشکیل سنگ، آن‌ها را پراکنده نگه دارد و حذف کند. جعفری همچنین در تنظیم PH ادرار نیز موثر است.

5- گزنه (Urtica dioica)

گزنه، گیاهی است که به عنوان چای، در طب اتریشی مورد استفاده می‌باشد. ترکیبات موجود در گزنه، از رسوب و رشد کریستال‌ها جلوگیری می‌کند و در کاهش میزان کراتینین ادرار نیز موثر است.

6- انار (Punica granatum)

میوه‌ی انار، از دیرباز به عنوان داروخانه‌ای کوچک، شناخته می‌شود. انار دارای خواص آنتی‌اکسیدانی بسیار قوی می‌باشد و در طب سنتی، برای تنظیم ترشح و سوزش ادرار مورد استفاده قرار می‌گرفت. عصاره‌‌ی این میوه برای محافظت از کلیه در برابر سموم، جلوگیری از نارسایی‌های کلیوی و شریان‌های کلیوی مفید است. عصاره‌ی انار درواقع با انجام فعالیت‌های آنزیمی از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می‌کند.

7- سیاه‌دانه (Nigella sativa)

سیاه‌دانه، در طب سنتی ایران، برای درمان‌ سنگ‌های کلیوی مورد استفاده قرار می‌گرفت. سیاه‌دانه می‌تواند از از تشکیل سنگ‌های کلیوی جلوگیری کند و در صورت تشکیل، از بزرگ‌شدن و افزایش آن‌ها جلوگیری نماید.

7 گیاه نام‌برده، در جلوگیری از تشکیل و گسترش سنگ‌های کلیوی موثرند. اما علاوه برآن، تغییرات عادات غذایی شما بسیار مهم است. گیاهان دارویی، در پیشگیری، درمان و جلوگیری از عود مجدد سنگ‌های کلیوی موثرند. مکانیسم عمل آن‌ها، از طریق افزایش دفع سیترات از طریق ادرار، کاهش دفع کلسیم و اگزالات، جلوگیری از رشد کریستال‌ها و حل‌کردنشان می‌باشد.

نکات تغذیه‌ای مهم در درمان سنگ کلیه

علاوه بر این موارد، رعایت نکات مربوط به حفظ سلامتی بسیار مهم است. یکی از مهمترین موارد، نوشیدن 6 تا 8 لیوان آب در طول روز است. سعی کنید وزن خود را کنترل کنید و از رژیم DASH پیروی کنید. این رژیم شامل افزایش مصرف سبزیجات، میوه و غلات کامل، مصرف مواد غذایی با چربی کم یا بدون چربی، محدودکردن مصرف موادغذایی حاوی چربی اشباع، مثل گوشت چرب، روغن پالم و … و کم‌کردن مصرف شیرینی و محصولات با درصد بالای شیرین‌کننده‌های مصنوعی. نمک را در روتین غذایی خود کمتر مصرف کنید و پروتئین‌های حیوانی را محدود نمایید.

میزان توصیه‌شده مصرف نمک در طول روز برای بزرگسالان، کمتر از 2300 میلیگرم می‌باشد. توجه شما باید به این نکته باشد که سدیم‌های نهفته در موادغذایی مثل سدیم بیکربنات موجود در بکینگ پودر و سایر سدیم‌ها را از یاد نبرید.

همانطور که در مقالات قبل نیز اشاره شد، پتاسیم، منیزیم و سیترات، هرسه از جمله مواردی هستند که در پیشگیری و دفع سنگ کلیه بسیار موثرند. در ایران، مکمل کالمگ سیترات، حاوی پتاسیم- منیزیم در فرم سیترات است و در دفع سنگ کلیه و جلوگیری از ابتلای بیماران بسیار مفید است. شما می‌توانید روزانه برای کمک به دفع سنگ کلیه یا جلوگیری از ابتلا به آن، 2 عدد کالمگ هر 12 ساعت مصرف نمایید.

جدول تغذیه‌ای برای پیشگیری و کنترل سنگ کلیه. ستون سمت چپ، موادغذایی مفید برای سنگ کلیه و سمت راست، مواردیست که باید مصرف آن‌ها را کاهش دهید.

جمع بندی

اگر شما ریسک ابتلا به سنگ کلیه دارید یا قبلا به آن دچار شده‌اید و یا هم اکنون درگیر آن هستید، راهکارهای زیادی برای کنترل آن وجود دارد. 7 گیاه و میوه‌ی موثر در پیشگیری و دفع بهتر سنگ کلیه، شامل چای سبز، کرنبری، رزبری، جعفری، گزنه، انار و سیاه‌دانه می‌باشند. در کنار آن سعی کنید مصرف نمک و پروتئین‌های حیوانی را محدود کنید، آب کافی بنوشید و نوشیدنی و موادغذایی حاوی شکرافزوده و شیرین‌کننده‌های مصنوعی را کمتر استفاده کنید و مکمل کالمگ سیترات را به روتین غذایی خود اضافه نمایید.

منابع

Dietary Plants for the Prevention and Management of Kidney Stones: Preclinical and Clinical Evidence and Molecular Mechanisms – PMC (nih.gov)

Nutrients | Free Full-Text | Kidney Stone Prevention: Is There a Role for Complementary and Alternative Medicine? (mdpi.com)

Eating, Diet, & Nutrition for Kidney Stones – NIDDK (nih.gov)