درمان شپش سر با پودر لباسشویی

آیا درمان شپش سر با پودر لباسشویی امکان پذیر است؟ در ادامه‌ی این مقاله به بررسی  این ادعا و درمان‌های رایج خانگی و بهترین داروی رفع شپش سر می‌پردازم.

من دکتر صدف عبدیان، باید با صراحت بگم که استفاده از پودر لباسشویی برای درمان شپش سر نه تنها پایه و اساس علمی ندارد، بلکه می‌تواند به پوست سر و ساقه مو آسیب برساند. تجربه‌ی بیماران و بررسی منابع معتبر جهانی نیز این موضوع را تأیید می‌کند. بنابراین اگر با مشکل شپش سر مواجه شدید، به جای روش‌های غیرعلمی، بهتر است از داروهای تأییدشده‌ای مانند لوسیون دایمتیکون ۴٪ استفاده کنید که اثربخشی و ایمنی آن در مطالعات متعدد اثبات شده است.

شپش سر چیست؟

شپش یک حشره‌ی خون‌خوار است که بدون بال می‌باشد و خون پوست سر را می‌مکد. آلودگی به شپش ارتباطی با رعایت بهداشت ندارد. ابتلا به شپش در هرفصل و مکانی خصوصا فصول شروع مدارس ممکن است افزایش یابد. شپش ممکن است بر روی میلمان، لباس‌ها، ملحفه و حوله زنده بماند. یکی دیگر از نگرانی‌ها، انتقال شپش از طریق تماس مستقیم سر کودکان هنگام بازی کردن می‌باشد. این حشرات در خارج از بدن میزبان تا 1 روز می‌توانند زنده بمانند.

از زمان‌های قدیم درمان شپش توسط راهکارهای خانگی قابل کنترل بود. استفاده از سرکه و وازلین رایج‌ترین درمان خانگی شپش به حساب می‌آمد.

یکی دیگر از روش‌هایی که به نظرعام قابل استفاده برای درمان شپش‌سر می‌آمد، استفاده از پودر لباسشویی یا رخت‌شویی بود. هیچ شواهد قابل استنادی بر مبنای استفاده از پودر لباسشویی یا رخت‌شویی برای درمان شپش سر وجود ندارد و به علت وجود آنزیم‌ها و مواد شوینده‌ی قوی در آن، باعث آسیب به مو و خشک شدن ساقه‌ی مو می‌شود. بنابراین اگر خودتان یا فرزندتان به شپش سر مبتلا شدید، با مشورت پزشک یا داروساز، از روش‌های کارآمد و ازبین‌برنده این حشره استفاده کنید.

با توجه به عدم وجود مستندات قابل اتکا، استفاده از پودر لباس‌شویی برای درمان شپش سر مورد تایید جامعه‌ی درمانی نمی‌باشد.

در ابتدا بهتراست موارد اولیه را رعایت کنیم. لباس‌ها و وسایل آلوده را در آب 60-50 درجه‌ی سانتی‌گراد بشوییم و سپس اتو کنیم. موها را با شانه‌ی خیس که با آب، وازلین یا سرکه آغشته شده‌است، از ریشه‌ی مو به سمت ساقه‌ی موها شانه کنیم. وسایل فرد آلوده را از وسایل سایر اعضا جدا کنیم و لباس‌هایش را به مدت 2 هفته در کیسه‌های جداگانه قرار دهیم. در صورت داشتن خارش شدید، می‌توان از دسته‌های مختلفی از آنتی‌هیستامین‌ها براساس تجویز پزشک یا داروساز استفاده نمود.

بهترین درمان برای شپش سر، استفاده از داروهای دارای تاییدیه جامعه‌ی جهانی پزشکی می‌باشد. در ادامه به بررسی موثرترین محصول دردرمان شپش با اتکا به منابع مورد تایید سازمان غذا و داروی اروپا و آمریکا می‌پردازیم:

لوسین یا قطره‌ی دایمتیکون 4%:

دایمتیکون با نام تجاری دای-لیس در ایران با عنوان بهترین درمان شپش سر موجود می‌باشد. مکانیسم اثر دایمتیکون هنوز مشخص نمی‌باشد اما به نظر می‌رسد با اثر خود برروی سیستم تنفسی شپش و خفه کردن آن، اثر خود را اعمال می‌کند.

در مطالعاتی که انجام گرفته‌است نشان داده شده‌است در مواردی که شپش به فرمولاسیون پیرترین مقاوم می‌باشد، اثرگذاری مناسبی دارد. دایمتیکون برپایه‌ی سیلیکون می‌باشد و از طریق ایجاد اختلال در تامین آب این حشره عمل می‌کند.

دایمتیکون باید به مدت زمان 8 ساعت روی موضع بماند و سپس با شامپو شسته شود. این دارو نسبت به سایر محصولات درمانی مثل پرمترین موثرتر می‌باشد. در واقع در مطالعه‌ای نشان داده شد که استفاده از دایمتیکون 4‌% درصد نسبت به استفاده از پرمترین 1% در دوبار استفاده، اثرات بهتری از خود نشان داده‌است. درصورت ازبین‌نرفتن شپش، پس از یک هفته می‌توانید درمان را تکرار کنید.

در کنار آن، سعی کنید موها را مرطوب کنید و با شانه مخصوص شپش سر، موها را چندین بار در روز شانه کنید. می‌توانید شانه را به سرکه نیز آغشته کنید. همچنین لباس‌های آلوده را به مدت 14 روز داخل کیسه پلاستیکی گذاشته و در آن را محکم ببندید. برای شست و شوی لباس‌‌ها، نیازی به دمای 100 درجه نمی‌باشد و دمای آب حدود 60 درجه مناسب است.

سایر داروهای مصرفی در درمان شپش

• شامپوی پرمترین 1 و 5 % : این شامپو در نوزادان منع مصرف دارد ( از دو ماهگی قابل مصرف می‌باشد)
• شامپوی لیندان 1%: این دارو به علت داشتن عوارض عصبی بسیار زیاد توصیه نمی‌شود.
• لوسیون بنزیل الکل 5%: این لوسیون نیز با روش مشابه دایمتیکون عمل می‌کند اما عارضه‌ی خارش پوستی با آن گزارش شده‌است. این دارو در کودکان زیر 6 ماه منع مصرف دارد.

سوالات متداول درباره شپش سر و درمان آن

تجربه بیماران

زهرا، 32 ساله – تهران: «وقتی دخترم در مدرسه دچار شپش شد، اول سرکه و پودر لباسشویی را امتحان کردم اما هیچ نتیجه‌ای نگرفتم. بعد از مشورت با داروساز، از قطره دایمتیکون استفاده کردیم و خوشبختانه بعد از دو بار مصرف، کامل درمان شد.»

آرمان، 28 ساله – شیراز: «پرمترین را استفاده کردم ولی شپش‌ها برنگشتند. انگار مقاوم شده بودند. بعد از تحقیق، دایمتیکون رو امتحان کردم و عالی جواب داد. خیلی راضی‌ام.»

مینا، 40 ساله – اصفهان: «پسرم خیلی به خاراندن سر حساس شده بود. با کمک پزشک، از آنتی‌هیستامین برای خارش و از دایمتیکون برای درمان شپش استفاده کردیم. در عرض یک هفته مشکل برطرف شد.»

ریحانه، 24 ساله – رشت: «استفاده از پودر لباسشویی واقعا باعث سوزش و خشکی پوست سرم شد. اشتباه بزرگی بود. توصیه می‌کنم حتما از داروهای تایید شده مثل دایمتیکون استفاده کنید.»

جمع‌بندی

در انتها می‌توان گفت استفاده از پودر لباسشویی برای کنترل و درمان شپش سر مورد تایید نمی‌باشد و هیچگونه شواهد علمی در پشتیبانی از این ادعا وجود ندارد. با توجه به آخرین گایدلاین‌های منتشر شده پیرامون درمان شپش سر، بهترین دارو استفاده از لوسیون یا قطره‌ی دایمتیکون می‌باشد و بر سایر محصولات درمانی ارجحیت دارد و قابلیت مصرف در همه‌ی رده‌های سنی را دارد.

منابع:

Head Lice Infestation: Causes, Symptoms & Diagnosis (healthline.com)

Lice Treatment: Indications, Side Effects, Warnings – Drugs.com

Head Lice – PubMed (nih.gov)