تب دنگی چیست؟
تب دنگی یک بیماری است که توسط نیش پشههای آلوده به ویروس دنگی منتقل میشود. علائم این بیماری معمولاً شبیه آنفولانزا هستند، اما میتوانند به تب دنگی شدید (تب خونریزیدهنده دنگی) که یک وضعیت تهدید کننده زندگی است نیز منجر شود. در این مقاله به بررسی کامل این بیماری، راههای پیشگیری و درمان آن پرداختهام. با من همراه باشید.
تب دنگی چیست؟
تب دنگی که به تب استخوان شکن نیز معروف است، یک عفونت ویروسی است که از نوعی پشه به نام آئدس به انسان سرایت میکند. این بیماری بیشتر در آب و هوای گرمسیری و نیمهگرمسیری دیده میشود و از خرداد ماه و تیر ماه 1403 در کشورمان ایران نیز دیده شده است.
حدود نیمی از جمعیت جهان در حال حاضر در معرض خطر ابتلا به تب دنگی هستند و تخمین زده میشود که سالانه ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلیون نفر به این بیماری مبتلا میشوند.
در کشور ما، استانهای هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بوشهر، فارس، گیلان، مازندران و گلستان در معرض خطر گزش این نوع پشه هستند.
عکس زیر، یک عکس واقعی از پشه آئدس هست که عامل تب دنگی می باشد:
چگونه برخی افراد به تب دنگی مبتلا میشوند؟
تب دنگی توسط یکی از چهار نوع ویروس دنگی ایجاد میشود. این ویروس از قرار گرفتن در کنار یک فرد مبتلا قابل انتقال نیستند بلکه از طریق نیش پشه آئدس منتشر میشود.
هنگامی که پشه فردی را که به ویروس دنگی آلوده شده است نیش میزند، ویروس وارد بدن پشه میشود. سپس وقتی پشه آلوده فرد دیگری را نیش میزند، ویروس وارد جریان خون آن فرد شده و باعث ایجاد عفونت میشود.
لازم است بدانید که پس از بهبودی از تب دنگی، نسبت به همان نوع ویروسی که شما را آلوده کرده است مصونیت طولانی مدت دارید – اما در برابر سه نوع دیگر ویروس تب دنگی خیر!
این بدان معنی است که میتوانید در آینده دوباره توسط یکی از سه نوع ویروس دیگر آلوده شوید. اگر برای بار دوم، سوم یا چهارم به تب دنگی مبتلا شوید، خطر ابتلا به تب دنگی شدید و کشنده افزایش مییابد.
تب دنگی چه علائمی دارد؟
اکثر افراد مبتلا به تب دنگی علائم خفیفی را نشان میدهند یا حتی بدون علائم هستند و در عرض ۱ تا ۲ هفته خود به خود بهبود مییابند. اما در برخی موارد تب دنگی میتواند شدید باشد و منجر به مرگ شود.
علائم معمولاً بین ۴ تا ۱۰ روز پس از گزیده شدن توسط پشه شروع شده و ۲ تا ۷ روز طول میکشد. علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
- تب بالا (۴۰ درجه سانتیگراد)
- سردرد شدید
- درد پشت چشم
- دردهای عضلانی و درد مفاصل
- حالت تهوع
- استفراغ
- تورم غدد لنفاوی
- ضایعات پوستی (راش)
افرادی که برای بار دوم آلوده میشوند بیشتر در معرض خطر ابتلا به نوع شدید تب دنگی قرار دارند. علائم نوع شدید این بیماری، اغلب پس از از بین رفتن تب ظاهر میشود و شامل این موارد است:
- درد شدید شکم
- استفراغ مداوم
- تنفس سریع و سطحی
- خونریزی لثه یا بینی
- خستگی
- بیقراری
- خون در استفراغ یا مدفوع
- تشنگی بسیار
- پوست رنگ پریده و سرد
- احساس ضعف
افراد مبتلا به این علائم شدید باید فورا تحت مراقبت پزشکی قرار گیرند.
راههای پیشگیری از تب دنگی
پیشگیری و کنترل تب دنگی به کنترل ناقل آن یعنی پشه آئدس بستگی دارد. پشههایی که تب دنگی را پخش میکنند در طول روز بیشتر فعال هستند اما گزارشهایی از گزش در شب نیز وجود دارد.
با محافظت از خود در برابر نیش پشه با استفاده از راهکارهای زیر میتوانید خطر ابتلا به دنگی را کاهش دهید:
- لباسهایی بپوشید که تا حد امکان بدن شما را بپوشاند.
- در صورت خوابیدن در طول روز حتما از پشه بند استفاده کنید.
- پشه بند و محیط خود را با مواد دافع حشرات اسپری کنید.
میتوان با روشهای زیر از رشد و تکثیر پشهها جلوگیری کرد:
- جلوگیری از دسترسی پشهها به محیطهای مناسب تخم گذاری با مدیریت و اصلاح زیست محیطی
- از بین بردن آب راکد با جمع آوری سطلها، بشکهها، لاستیکهای قدیمی که ممکن است آب باران را در خود نگه دارند و پر کردن چالههایی که آب میتواند در آن جمع شود.
- دفع صحیح زبالههای جامد
- پوشاندن، تخلیه و تمیز کردن ظروف ذخیره آب خانگی به صورت هفتگی
- استفاده از حشره کشهای مناسب در آبهای راکد در فضای باز
تاکنون یک واکسن برای تب دنگی (QDenga) در برخی کشورها تایید شده و مجوز گرفته است. با این حال، فقط برای گروه سنی ۶ تا ۱۶ سال در مناطق با احتمال انتقال بالا (مناطق اندمیک) توصیه میشود. چندین واکسن دیگر نیز در دست ارزیابی هستند.
تشخیص و درمان تب دنگی
درمان اختصاصی برای تب دنگی وجود ندارد. تمرکز بر روی درمان علائم بیمار به خصوص تب و درد است. بیشتر موارد تب دنگی را میتوان در خانه با داروهای مسکن درمان کرد.
استامینوفن اغلب برای کنترل درد این بیماران استفاده میشود. توصیه میکنم از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین اجتناب کنید زیرا میتوانند خطر خونریزی را افزایش دهند.
همانطور که گفتم هیچ درمان اختصاصی برای تب دنگی شدید وجود ندارد اما تشخیص زودهنگام و دسترسی به مراقبتهای پزشکی مناسب تا حد زیادی میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری را کاهش میدهد. افراد مبتلا به تب دنگی شدید، اغلب نیاز است که در بیمارستان بستری شوند.
اگر مبتلا به تب دنگی هستید، مهم است که:
- به خوبی استراحت کنید.
- مایعات زیاد بنوشید.
- از استامینوفن برای کنترل تب و درد استفاده کنید.
- از مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین خودداری کنید..
- مراقب علائم باشید و در صورت مشاهده علائم شدید در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.
روشهای سرایت و انتقال تب دنگی
1- انتقال از طریق نیش پشه
راه اصلی انتقال ویروس دنگی به انسان، از طریق نیش پشههای ماده آلودهای به نام پشه آئدس است. پس از تغذیه پشه از یک فرد آلوده، ویروس قبل از انتشار به بافتهای ثانویه از جمله غدد بزاقی، در روده میانی پشه تکثیر میشود. هنگامی که یک پشه عفونی شود، میتواند ویروس را تا پایان عمر خود منتقل کند.
2- انتقال از مادر به جنین
همانطور که گفتم، راه اصلی انتقال ویروس دنگی بین انسانها از طریق نیش پشه آئدس است. با این حال، شواهدی مبنی بر امکان انتقال از مادر باردار به جنین نیز وجود دارد. هنگامی که مادری در دوران بارداری به تب دنگی مبتلا میشود، نوزاد او ممکن است از زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و دیسترس جنینی رنج ببرد.
3- سایر روشهای سرایت
موارد نادری از ابتلا به تب دنگی از طریق فرآوردههای خونی، اهدای عضو و انتقال خون نیز ثبت شده است.
جمعبندی
تب دنگی یک عفونت ویروسی ناشی از پشه است که توسط ویروس دنگی ایجاد میشود و عمدتاً توسط پشه آئدس منتقل میشود.
علائم شایع آن عبارتند از تب بالا، سردرد شدید، درد پشت چشم، درد مفاصل و عضلات، بثورات پوستی و خونریزی خفیف. موارد شدید، که به عنوان تب خونریزی دهنده دانگ یا سندرم شوک دنگی شناخته میشود، میتواند تهدید کننده زندگی باشد و شامل درد شدید شکم، استفراغ مداوم، تنفس سریع و خونریزی لثه باشد.
درمان خاصی وجود ندارد، بنابراین مراقبت برای بهبود علائم و حفظ آب بدن متمرکز است. اقدامات پیشگیرانه شامل استفاده از مواد دافع پشه، پوشیدن لباسهای محافظ و از بین بردن آب راکد در محل تولید مثل پشهها است.
منابع
قوانین ارسال دیدگاه در سایت.