تاثیر منیزیم در درمان میگرن

به‌طور معمول میگرن با مقادیر کم منیزیم در سرم و مایع مغزی نخاعی مرتبط است. لذا در این مقاله به تاثیر منیزیم در درمان میگرن می‌پردازیم.

مقدمه

میگرن یکی از شایع‌ترین انواع سردردهای عودکننده و هفتمین دلیل ناتوانی است. میگرن به عنوان سردرد همراه با حالت تهوع و ترس از نور و صدا شناخته که می‌تواند با فعالیت‌های روتین فیزیکی تشدید شود. به‌طور معمول بیماران میگرن را بدون اختلال در حواس مختلف تجربه می‌کنند.

با این‌حال حدود یک سوم از بیماران میگرن را با اختلالات حسی گذرا از قبیل مشکل در بینایی و تکلم و اختلالات حسی حرکتی، تجربه می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهند ویژگی ژنتیکی افراد نقش مهمی در بروز بیماری دارد و حداقل 19 ژن در ارتباط با این بیماری شناخته شده است.

میگرن به عنوان یک سردرد ضربان‌دار شدید یک‌طرفه همراه با بی‌اشتهایی، استفراغ، اسهال و حساسیت حرکتی در نظر شناخته می‌شود. در صورت عدم درمان، میگرن ممکن است 4 تا 72 ساعت به طول انجامد.

میگرن معمولاً با سایر اختلالات عصبی یا روانپزشکی مانند سکته مغزی، صرع و اختلالات افسردگی مرتبط است. مقادیر کم سروتونین و منیزیم بزاق در بیماران میگرن گزارش شده است. سطح پایین سروتونین در نهایت منجر به دردهای میگرنی می‌شود. کمبود منیزیم همچنین باعث اسپاسم شریان مغزی و افزایش ترشح واسطه‌های درد می‌شود.

کاهش فعالیت میتوکندریایی (مرکز تولید انرژی در سلول) نیز در بیماران مبتلا به میگرن گزارش شده است. این پدیده دلیلی برای استفاده از مکمل منیزیم برای افزایش عملکرد میتوکندری در درمان میگرن است. در ادامه به میگرن و نقش منیزیم در بیماری‌زایی آن و کارایی روش‌های دریافت منیزیم از قبیل تزریق وریدی، مصرف خوراکی و دریافت آن از طریق پوست برای درمان میگرن خواهیم پرداخت.

بیماری‌زایی میگرن

حملات میگرن با علائمی مانند خستگی، مشکل در صحبت کردن و خواندن و حساسیت حسی شروع می‌شود. این علائم در بسیاری از بیماران حدود 12 ساعت قبل از بروز حمله‎ی اصلی ایجاد می‌گردند. علی‌رغم این واقعیت که بیماری‌زایی میگرن به طور کامل مشخص نشده است، دو مسیری که ممکن است میگرن از طریق آن پیشرفت کند، اختلال عملکرد میتوکندری و پردازش غیرطبیعی اطلاعات در قشر مغز است. سردردهای میگرنی با تحریک آهسته‌ی نورون‌ها به همراه احتقان خون و فعالیت گسترده‌ی نقاط مختلف مغز آغاز می‌گردد.

ترکیباتی مانند نوروکینین A، ماده‌ی P، اکسید نیتریک (NO) و پپتید مرتبط با ژن کلسی تونین (CGRP) نیز با دیواره رگ‌های خونی ترکیب می‌شوند و التهاب عصبی، اتساع و برون‌ریزی پروتئین ایجاد می‌کنند. این عوامل در نهایت به سمت نواحی قشر و تالاموس منتقل می‌‌شوند و درد را ایجاد می‌کنند. پپتید مرتبط با ژن کلسی‌تونین برای پیشرفت میگرن ضروری است و فرض بر این است که در ایجاد درد نقش دارد.

سطح گلوتامات (نوعی آمینواسید) در مغز و همچنین در گردش خون محیطی در بیماران میگرنی، عمدتاً در هنگام حملات بیشتر است. مطالعات روی ژنتیک جمعیت، تغییرات مختلف مرتبط با میگرن را در ژن‌هایی که در سیگنال‌دهی گلوتامات نقش دارند و ژن‌هایی که تنظیم‌کننده‌های احتمالی گیرنده گلوتامات یا رهاسازی گلوتامات را کد می‌کنند، شناسایی کرده‌اند.

علاوه بر این، کاهش سطح سروتونین باعث ایجاد دردهای میگرنی می‌گردد. حساسیت محیطی نیز نقش اساسی در سردردهای میگرنی و تشدید آن دارد. فعال شدن اتساع عروق ، التهاب عصبی و حساسیت در نهایت به‌صورت سردرد احساس می‌شوند.

تاثیر منیزیم در درمان میگرن

1- نقش کمبود منیزیم در بروز میگرن

منیزیم دومین کاتیون (یون با بار مثبت) رایج درون‌سلولی است که در همه‌ی بافت‌ها وجود دارد و بر تعدادی از فرآیندهای نوروشیمیایی اثر می‌گذارد. این یون نقش مهمی در فعالیت بیش از 350 آنزیم دارد.

تعادل منیزیم در بدن عمدتاً از طریق بازجذب کلیوی و جذب گوارشی تنظیم می‌شود. تغییر در جذب گوارشی می‌تواند باعث منفی شدن تعادل منیزیم بدن شود. کمبود منیزیم معمولاً با اندازه‌گیری غلظت سرمی منیزیم مشخص می‌شود که بین مقدار آن در افراد سالم 0.7 تا 1.05 میلی‌مول بر لیتر می‌باشد.

فقر منیزیم بدلیل تغییر در ترشح انتقال‌دهنده‌های عصبی و افزایش تجمع پلاکت‌ها نقش مهمی در بیماری‌زایی میگرن دارد.

تحقیقات انجام شده‌ای که نتایج MRI نیز آن را تایید می‌کند، نشان‌دهنده‌ی کاهش سطح منیزیم در سرم، بزاق و مایع مغزی نخاعی در افراد دارای میگرن در حین و بین حملات میگرنی است. کاهش سطح سرمی یون منیزیم و افزایش نسبت یون کلسیم سرم به یون منیزیم ، احتمالاً میل سروتونین را به جایگاه‌های گیرنده سروتونین در عروق مغز افزایش می‌‌دهد که باعث انقباض عروق مغزی می‌شود.

انقباض عروق، که از طریق سروتونین ایجاد می‌شود، می‌‌تواند از طریق پیش درمانی با منیزیم مسدود شود. مطالعات نشان می‌دهند، سطوح پایین منیزیم باعث افزایش فعالیت گلوتامات می‌شود. سطوح بالای گلوتامات در مایع مغزی نخاعی و بزاق بیماران میگرنی گزارش شده است. علاوه بر این، بیماران مبتلا به میگرن در طول حملات دچار افت فشار خون هستند که می‌تواند به افزایش سطوح نیتریک اکسید نسبت داده شود.

نیتریک اکسید گشاد‌کننده‌ی عروق و تعدیل‌کننده‌ی جریان خون در مغز است. کاهش سطح منیزیم که بازدارنده‌ی تولید نیتریک اکسید است، می‌تواند سطوح نیتریک اکسید را افزایش دهد. آسیب‌پذیری در برابر میگرن به میزان زیادی تحت تاثیر ژنتیک است. احتمال ارتباط بین ژنتیک میگرن و سوخت و ساز منیزیم در ادامه تحقیقات این حوزه باید در نظر گرفته شود.

2- نقش منیزیم در پیشگیری و درمان میگرن

درمان پیشگیرانه در بیماران میگرنی باید حداقل دو بار در هفته یا بیشتر در حملات بالای 48 ساعت یا در مواردی که درمان قبلی ناموفق است، انجام شود. هدف اصلی پیشگیری از میگرن کاهش میزان عود حملات و ناتوانی بیماران و در عین حال بالا بردن کیفیت زندگی آن‌ها است. یک درمان پیشگیرانه‌‌ی خوب باید میزان عود حملات میگرنی را به حداقل 50 درصد کاهش دهد.

در حال حاظر برای پیشگیری از میگرن طیف وسیعی از داروها از قبیل مسدودکننده‌های گیرنده بتا و سایر داروهای ضد فشار خون، داروهای ضد تشنج، داروهای ضد افسردگی، مواد غذایی حاوی منیزیم و تزریق سم بوتولینوم نوع A استفاده می‌شود.

منیزیم توسط کنسرسیوم سردرد ایالات متحده (USHC) به عنوان یک درشت عنصر پیشنهادی در پیشگیری از سردردهای میگرنی طبقه‌بندی شده است. از ترکیبات خوراکی دارای منیزیم نیز برای پیشگیری از میگرن استفاده می‌شود.

بر اساس آن‌چه وزارت بهداشت کانادا اعلام کرده است، حداکثر دوز منیزیم نباید از 350 میلی‌گرم در روز تجاوز کند. همچنین اکسید منیزیم اغلب برای پیشگیری از میگرن در جمعیت کودکان با دوز 400 میلی‌گرم در روز پیشنهاد می‌شود.

علاوه بر این، عوارض جانبی کمی شامل درد شکمی، حالت تهوع و اسهال برای مکمل منیزیم گزارش شده است. منیزیم همچنین می‌تواند به طور موقت فشار خون را کاهش دهد. علاوه بر این، به عنوان یک مکمل بی‌خطر در دوران بارداری در نظر گرفته می‌شود. با این حال، کارآزمایی‌های بالینی نتایج متناقضی را برای کارایی احتمالی منیزیم خوراکی در پیشگیری از میگرن گزارش کرده‌اند.

مطالعه فاچینتی و همکاران بر روی 20 زن مبتلا به میگرن قاعدگی که منیزیم پیرولیدین‌کربوکسیلات را با دوز 360 میلی‌گرم در روز دریافت کردند، نشان داد نمک منیزیم می‌تواند به عنوان عاملی موثر برای پیشگیری از میگرن قاعدگی که از علائم سندروم پیش از قاعدگی است مطرح شود.

علاوه بر این، در طول درمان خوراکی، سطح منیزیم به‌طور قابل توجهی در نوع خاصی از سلول‌های ایمنی (لنفوسیت‌ها) و سلول‌های چند هسته‌ای (PMN) افزایش یافت. با این حال، هیچ تغییر قابل توجهی در سطح منیزیم پلاسما ایجاد نشد.

نتایج تحقیق دیگری نشان می‌دهد تجویز خوراکی 600 میلی‌گرم در روز تری‌منیزیم دی‌سیترات به مدت 3 ماه در مقایسه با گروه شاهد، بروز حملات میگرنی را به میزان 41.6 درصد کاهش می‌دهد. علاوه بر این، شدت درد و مدت حمله‌ها نیز کاهش یافت.

نتایج این مطالعه نشان داد که مصرف منیزیم خوراکی با دوز بالا در پیشگیری از میگرن موثر است. نتایج یک کارآزمایی بالینی نشان می‌دهد مصرف مکمل منیزیم به طور قابل توجهی میانگین سطح سرمی منیزیم را افزایش داده و باعث تسکین درد در بیماران میگرنی می‌شود.

نتایج نشان‌دهنده‌ی هم‌افزایی اثرات مصرف خوراکی مکمل منیزیم و مکمل ال-کارنیتین در پیشگیری از میگرن می‌باشد. با این وجود، آزمایش‌هایی با حجم نمونه بزرگ‌تر برای تایید این نتایج اولیه مورد نیاز است.

تقریباً 38٪ از بیماران مبتلا به میگرن اپیزودیک می‌توانند از درمان پیشگیرانه بهره‌مند شوند، اما کمتر از 13٪ افراد از داروهای پیشگیری‌کننده استفاده می‌کنند. درمان‌های دارویی پیشگیرانه فراوانی، شدت میگرن و ناراحتی مرتبط با سردرد را کاهش می‌دهد.

نتیجه‌گیری

میگرن چیزی فراتر از سردرد است. هیچ درمان کاملی برای بسیاری از افراد مبتلا به میگرن که اغلب علائم عودکننده، پایدار و دردناک دارند، وجود ندارد. تاکنون داروهای متعددی مانند تریاک، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای اعصاب و تریپتان‌ها برای درمان سردردهای میگرنی استفاده شده است.

با توجه به عوارض جانبی این داروها، بسیاری از افراد به دنبال درمان پیشگیرانه برای میگرن هستند. مکمل منیزیم خط دوم درمان برای بیماران میگرنی است که اثرات متعددی بر سیستم عصبی، گیرنده‌های سطح سلولی و کانال‌های یونی دارد. منیزیم از طریق این مکانیسم‌ها میگرن را کنترل می‌کند.

نگارش: دکتر حسین علیپور (دکترای تخصصی نانوبیوتکنولوژی)
ویرایش: دکتر علیرضا ولی زاده (دکترای تخصصی نانوتکنولوژی پزشکی)

منبع

The Role of Magnesium in Pathophysiology and Migraine Treatment