اگر تست سل مثبت شد چه باید کرد؟
بیماری سل (Tuberculosis) یکی از جدیترین عفونت‌های باکتریایی در سطح جهانی است که سالانه میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری عمدتاً ریهها را درگیر میکند، اما میتواند به سایر اندام‌ها مانند کلیه‌ها، ستون فقرات و مغز نیز گسترش یابد. مثبت بودن تست سل ممکن است در ابتدا نگران‌کننده به نظر برسد، اما با آگاهی از مراحل بعدی، درمان مناسب و رعایت نکات پیشگیرانه، می‌توان این بیماری را به طور کامل کنترل و درمان کرد.
وقتی جواب آزمایش سل مثبت می‌شود طبیعی است که نگران شوید، اما یادتان باشد مثبت شدن تست همیشه به معنای داشتن بیماری فعال نیست. با من همراه باشید تا پاسخ این سوال که اگر تست سل مثبت شد چه باید کرد و گزینه‌های درمانی مناسب برای کنترل سل را بررسی کنیم.
فهرست مطالب
بیماری سل چیست و چه علائمی دارد؟
عامل بیماری عفونی سل باکتری Mycobacterium tuberculosis است که بسیار هوشمندانه رفتار میکند. گاهی سال‌ها در بدن خاموش می ماند و گاهی ناگهان ظاهر می‌شود. آنچه بیماری سل را به یک چالش جهانی تبدیل کرده، نه فقط قدرت سرایت آن، بلکه توانایی باکتری در فرار از سیستم ایمنی و ایجاد مقاومت دارویی است. با این حال خبر امید بخش این است که با تشخیص به موقع و درمان منظم حتی مقاوم‌ترین انواع سل نیز قابل مهار هستند.
بهترین راه تشخیص بیماری سل چیست؟
نتیجه مثبت تست پوستی توبرکولین یا آزمایش خون مانند به تنهایی به معنای ابتلا به سل فعال نیست. برای تأیید نهایی، پزشک معمولاً این اقدامات را توصیه میکند:
- عکس قفسه سینه: این روش به شناسایی مشکلات ریوی ناشی از عفونت فعال کمک میکند.
- آزمایش خلط: اگر علائمی مانند سرفه مداوم (بیش از ۳ هفته)، تب، تعریق شبانه یا کاهش وزن دارید، نمونه خلط شما در آزمایشگاه از نظر وجود باکتری سل بررسی می‌شود.
- تستهای سریع مولکولی: این تست‌ها با دقت بالا و در زمان کوتاه، وجود باکتری سل و حتی مقاومت دارویی آن را تشخیص می‌دهند.
بیماری سل به چند شکل خود را نشان می‌دهد؟
پس از تأیید ابتلا به سل، پزشک باید مشخص کند که شما در چه مرحله‌ای از بیماری قرار دارید:
۱- سل نهفته
- در این حالت، باکتری سل در بدن وجود دارد اما غیرفعال است و هیچ علائمی ایجاد نمیکند.
- فرد مبتلا به سل نهفته نمیتواند بیماری را به دیگران انتقال دهد.
- در صورت ضعف سیستم ایمنی (مثلاً در بیماران مبتلا به HIV، دیابت یا مصرف‌کنندگان داروهای سرکوبگر ایمنی) احتمال فعال شدن بیماری وجود دارد.
۲- سل فعال
- در این حالت باکتری‌ها تکثیر شده و باعث بروز علائم می‌شوند.
- اگر سل فعال ریوی داشته باشید، بیماری میتواند از طریق سرفه یا عطسه شما به دیگران منتقل شود.
- علائم شایع شامل سرفه مزمن (گاهی همراه با خون)، تب، کاهش وزن ناخواسته، خستگی شدید و تعریق شبانه است.
پس از مثبت شدن آزمایش سل، چه کنیم؟
درمان سل کاملاً مؤثر است، اما باید با دقت و نظم دنبال شود تا از عوارض و مقاومت دارویی جلوگیری گردد.
۱- درمان سل نهفته
هدف اصلی در درمان سل نهفته جلوگیری از فعال شدن بیماری است. درمانهای رایج در این نوع سل شامل:
- ایزونیازید (INH): روزانه به مدت ۶ تا ۹ ماه
- ریفامپی (RIF): روزانه به مدت ۴ ماه
- ترکیب ایزونیازید و ریفاپنتین (هفته‌ای یک بار تحت نظارت پزشک): ۳ ماه
۲- درمان سل فعال
درمان سل فعال شامل ترکیبی از چند آنتی‌بیوتیک به مدت حداقل ۶ ماه است:
- فاز اول (۲ ماه اول): ایزونیازید + ریفامپین + پیرازینامید + اتامبوتول
- فاز دوم (۴ ماه بعد): ایزونیازید + ریفامپین
- در مورد سل مقاوم به دارو، درمان ممکن است تا ۲۰ ماه طول بکشد و داروهای قویتری تجویز شود.
در درمان سل فعال مصرف منظم داروها طبق دستور پزشک ضروری است و قطع خودسرانه درمان باعث عود بیماری و ایجاد گونههای مقاوم می‌شود.
برای جلوگیری از انتقال سل به دیگران چه کنیم؟
اگر سل فعال ریوی دارید، تا زمانی که آزمایش خلط شما منفی نشده است (معمولاً پس از ۲ هفته درمان)، باید این نکات را رعایت کنید:
- در خانه از ماسک مخصوص (ماسک N95) استفاده کنید.
- از تماس نزدیک با اعضای خانواده، به‌ویژه کودکان و افراد دارای نقص ایمنی، خودداری نمایید.
- در اتاقی با تهویه مناسب استراحت کنید و از فن برای گردش هوا استفاده نمایید.
- هنگام سرفه یا عطسه، دهان و بینی خود را با دستمال بپوشانید.
داروهای کنترل کننده ی سل چه عوارضی دارند؟
برخی داروهای سل عوارض جانبی مهمی دارند که نیاز به بررسی مداوم تحت نظر پزشک دارند:
- مشکلات کبدی (ایزونیازید، ریفامپین، پیرازینامید): در صورت بروز زردی پوست، درد شکم یا تهوع شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- مشکلات بینایی (اتامبوتول): در صورت تاری دید، مصرف دارو باید قطع شود.
- مشکلات پوستی: برخی بیماران دچار خارش یا بثورات پوستی می‌شوند که ممکن است نیاز به تغییر دارو داشته باشد.
پزشک معمولاً آزمایشهای دوره‌ای خون و عملکرد کبد را برای اطمینان از ایمنی درمان توصیه میکند.
تجارب بیماران
لیلا، 38 ساله: وقتی تست پوستی من مثبت شد، خیلی ترسیدم. اما پزشک توضیح داد که سل نهفته دارم و با ۶ ماه مصرف ایزونیازید درمان می‌شوم. ماه اول حالت تهوع داشتم، اما با تنظیم دوز دارو توسط پزشک، مشکل حل شد. تشخیص بهموقع بیماری مرا نجات داد.
قدرت،43 ساله: سرفه‌های خونی من را به بیمارستان کشاند و دکتر تشخیص داد سل مقاوم دارم. ۱۸ ماه درمان با داروهای متعدد را پشت سر گذاشتم. عوارض داروها گاهی غیرقابل تحمل بود، اما حمایت خانواده و پزشکم به من امید داد. امروز سالم هستم و به شما توصیه می‌کنم که هرگز درمان را نصفه‌کاره رها نکنید.
جمع‌بندی
تشخیص سل، چه نهفته و چه فعال، به معنای پایان زندگی نیست. با پیشرفت‌های پزشکی امروز، این بیماری کاملاً قابل کنترل است. مهمترین عوامل موفقیت در درمان، تشخیص زودهنگام، مصرف منظم داروها و پیگیری دقیق پزشکی هستند. اگر شما یا اطرافیانتان با این بیماری مواجه شده‌اید، امیدواریم این مقاله به شما کمک کند تا با آگاهی کامل مسیر درمان را طی کنید.
قوانین ارسال دیدگاه در سایت.