آیا آزمایش خون در تشخیص سرطان سینه موثر است؟
سرطان سینه یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها در زنان است و تشخیص زودهنگام آن نقش حیاتی در افزایش شانس درمان سرطان سینه، افزایش طول عمر مبتلایان به سرطان سینه بدخیم و کاهش مرگ‌ومیر دارد.
شاید این سوال برای شما پیش بیاید که چگونه سرطان سینه را تشخیص دهیم؟ برای تشخیص سرطان سینه روشهای متداولی مانند ماموگرافی، سونوگرافی، MRI و نمونه برداری (بیوپسی) وجود دارد. با این حال، پیشرفت‌های جدید پزشکی توجه‌ها را به سوی آزمایش خون به‌عنوان روشی مکمل یا حتی جایگزین در آینده برای تشخیص سرطان سینه جلب کرده‌اند.
در ادامه این مقاله به بررسی نقش آزمایش خون در تشخیص سرطان سینه خواهم پرداخت. با من همراه باشید.
فهرست مطالب
آزمایش خون در تشخیص سرطان سینه
در حال حاضر، آزمایش خون به‌تنهایی نمی‌تواند جایگزین کامل روشهای تصویربرداری مانند ماموگرافی باشد، اما می‌تواند به‌عنوان یک روش مکمل بسیار مفید باشد و در برخی شرایط اطلاعات ارزشمندی برای تشخیص زودهنگام، پایش درمان و احتمال بازگشت بیماری فراهم کند.
هنگامی که سلول‌های سرطانی در بدن رشد می‌کنند، متابولیسم (سوخت‌و‌ساز) بدن تغییر می‌کند. این تغییرات می‌تواند باعث تولید یا افزایش موادی خاص در خون شوند که به آن‌ها نشانگر زیستی (بیومارکر) می‌گوییم. برخی از این بیومارکرها مختص سرطان سینه هستند یا حداقل در آن نقش دارند.
مهم‌ترین بیومارکرهای سرطان سینه در آزمایش خون عبارتند از:
| نام بیومارکر | توضیح |
| CA 15-3
CA 27-29 |
از رایج‌ترین مارکرهای سرطان سینه هستند. در مراحل پیشرفته بیماری ممکن است افزایش یابند. بیشتر برای پایش پاسخ به درمان استفاده می‌شوند. |
| CEA | در چند نوع سرطان از جمله سرطان سینه افزایش می‌یابد. مارکر اختصاصی نیست اما در پایش درمان موثر است. |
| CTCs
|
سلول‌های سرطانی موجود در جریان خون که یافتن آن‌ها نشانگر وجود تومور فعال در بدن است. |
| ctDNA | قطعاتی از DNA سلول‌های سرطانی که وارد خون شده‌اند. در حال حاضر یکی از دقیق‌ترین روشهای آزمایش خون است. |
| BRCA1
BRCA2 |
ژن‌هایی هستند که جهش در آن‌ها خطر ابتلا به سرطان سینه را به شدت افزایش می‌دهند. این آزمایش برای بررسی ریسک در افرادی با سابقه خانوادگی کاربرد دارد. |
آزمایش خون در چه مراحلی از سرطان سینه کاربرد دارد؟
آزمایش خون در تشخیص سرطان سینه در مراحل زیر کاربرد دارد:
- تشخیص اولیه (در آینده نزدیک): آزمایش‌هایی که بر پایه ctDNA یا RNA سلول‌های سرطانی در گردش طراحی شده‌اند، در حال توسعه‌اند و ممکن است در آینده نزدیک در کنار ماموگرافی برای تشخیص زودهنگام استفاده شوند.
- پایش درمان (monitoring): کاهش یا افزایش سطح بیومارکرهایی مانند CA 15-3 و CEA بعد از شیمی درمانی یا جراحی، به پزشک کمک می‌کند تا متوجه شود درمان موثر بوده است یا خیر.
- تشخیص بازگشت بیماری (recurrence): در بیمارانی که درمان شده‌اند، افزایش ناگهانی مارکرها در آزمایش خون می‌تواند زنگ خطر بازگشت بیماری باشد.
- پیش‌آگهی (prognosis): برخی بیومارکرها می‌توانند اطلاعاتی درباره شدت بیماری، احتمال پیشرفت آن و پاسخ به درمان ارائه دهند.
علائم سرطان سینه در آزمایش خون
لازم است توجه داشته باشید که هیچ آزمایش خونی وجود ندارد که علائم سرطان سینه را دقیقا نشان دهد. اما وجود موارد زیر در نتایج آزمایش می‌تواند پزشک را مشکوک کند:
- افزایش غیرطبیعی مارکرهای CA 15-3 یا CA 27-29
- بالا رفتن CEA بدون علت دیگری
- وجود ctDNA در خون
- اختلال در عملکرد کبد (در صورت متاستاز)
- کاهش ناگهانی سطح گلبول‌های قرمز خون
این علائم در آزمایش خون تنها در کنار بررسی‌های بالینی، تصویربرداری و شرح حال بیمار تفسیر می‌شوند.
آیا آزمایش خون می‌تواند جایگزین روشهای تصویربرداری مثل ماموگرافی شود؟
در حال حاضر خیر. ماموگرافی همچنان دقیق‌ترین و در دسترس‌ترین روش غربالگری سرطان سینه است. اما:
- آزمایش خون ممکن است یک روش تکمیلی مفید باشد؛ به‌ویژه در زنانی که بافت پستان متراکمی دارند یا امکان انجام ماموگرافی برایشان وجود ندارد.
- در آینده با پیشرفت فناوری‌های ctDNA و CTC، ممکن است آزمایش خون در برخی موارد جایگزین غربالگری سنتی شود.
آینده آزمایش‌های خون در تشخیص سرطان سینه
در آینده آزمایش خون می‌تواند نقش بسیار مهم‌تری در تشخیص زودهنگام سرطان سینه داشته باشد. تست‌های جدیدی مثل نمونه برداری مایع (liquid biopsy) قادر هستند با یک نمونه خون، سلول‌های سرطانی یا قطعات DNA توموری را در مراحل اولیه شناسایی کنند.
همچنین با کمک هوش مصنوعی، تحلیل دقیق‌تری از نتایج آزمایش‌ها انجام می‌شود که به پیش‌بینی بهتر نوع سرطان و انتخاب درمان مناسب کمک می‌کند.
سوالات متداول
1-آیا با یک آزمایش خون ساده می‌توان سرطان سینه را کشف کرد؟
خیر، هنوز چنین آزمایشی به‌صورت عمومی و دقیق وجود ندارد، اما تحقیقات در این زمینه به‌سرعت در حال پیشرفت است.
2-آیا افزایش CA 15-3 همیشه به معنی سرطان سینه است؟
خیر، این مارکر می‌تواند در بیماری‌های خوش‌خیم پستان، التهاب، بارداری یا بیماری‌های کبدی هم بالا برود.
3-آزمایش خون بهتر است یا ماموگرافی؟
در حال حاضر ماموگرافی روش استاندارد غربالگری سرطان سینه است. آزمایش خون می‌تواند به عنوان یک روش تکمیلی مورد استفاده قرار گیرد.
4-آیا آزمایش خون برای همه زنان توصیه می‌شود؟
خیر، فقط در زنانی با سابقه خانوادگی قوی سرطان سینه یا بیمارانی که تحت درمان سرطان سینه هستند توصیه می‌شود.
5-آیا می‌توان سرطان سینه را با آزمایش ژنتیکی تشخیص داد؟
آزمایش‌های ژنتیکی مثل BRCA 1/2 خطر ابتلا را نشان می‌دهند نه خود بیماری را. این تست در زنانی که سابقه خانوادگی سرطان سینه دارند کاربرد دارد.
نظر مصرف‌کنندگان
مهدیس ۳۲ ساله: بعد از عمل جراحی سرطان سینه، هر ۳ ماه یک بار آزمایش خون می‌دهم تا وضعیت بدنم بررسی شود. وقتی سطح مارکرها پایین است خیالم راحت می‌شود.
زهرا ۵۵ ساله: آزمایش BRCA من مثبت شد و پزشک گفت ریسک بالایی برای ابتلا به سرطان سینه دارم. تصمیم گرفتم ماموگرافی سالانه‌ام را جدی‌تر بگیرم.
الهه ۴۰ ساله: پزشکم گفت CA 15-3 من بالاست ولی به تنهایی قابل اعتماد نیست. ماموگرافی انجام دادم و مشکلی نبود. فهمیدم که نباید فقط به یک عدد تکیه کنم.
جمع‌بندی
آزمایش خون می‌تواند ابزاری مفید و مکمل در مسیر تشخیص، پایش و مدیریت سرطان سینه باشد، اما در حال حاضر به‌تنهایی کافی نبوده و نباید جایگزین روش‌هایی مانند سونوگرافی، ماموگرافی و بیوپسی شود.
برخی مارکرهای خونی مانند ctDNA، CEA، CA 15-3 و CTC اطلاعات مهمی به پزشک می‌دهند و به‌ویژه در بیماران تحت درمان یا افراد با سابقه خانوادگی اهمیت دارند.
در نهایت آگاهی از علائم و روشهای تشخیصی و درمانی، غربالگری منظم و بررسی دقیق علائم مشکوک، کلید اصلی مبارزه با سرطان سینه است.
منابع
All About Blood Tests for Breast Cancer
قوانین ارسال دیدگاه در سایت.