انواع دیابت

1. دیابت شیرین       
2. دیابت بی­مزه

 

دیابت شیرین یک اختلال متابولیکی است که با عدم تحمل بدن نسبت به گلوکز مشخص می­‌شود. بیماری است که با نبودن تعادل بین عرضه و تقاضای انسولین ایجاد می‌­شود. انسولین توسط پانکراس ساخته می‌­شود و گلوکز خون را در حد طبیعی حفظ می­‌کند. در دیابت شیرین بدلیل تولید ناکافی انسولین یا تولید انسولین غیر مؤثر، گلوکز خون افزایش می‌­یابد. دیابت شیرین نیز سبب اختلال سوخت و ساز پروتئین و چربی می­‌شود.

 

 

 

انواع دیابت شیرین

1. دیابت شیرین وابسته به انسولین
2. دیابت شیرین غیر وابسته به انسولین

 

دیابت شیرین وابسته به انسولین چیست؟

دیابت جوانی، بی­ثبات، حساس و شکننده ناامید می­‌شود.

معمولاً قبل از سن 30 سالگی رخ م‌ی­دهد، تولید داخلی انسولین یا کم است یا اصلاً وجود ندارد بنابراین تزریق انسولین ضروری است.

 

سبب شناسی دیابت نوع یک

1. توراث
2. وجود برخی از ویروس­ها
3. برخی از پاسخ­های خودایمنی

 

دیابت شیرین غیر وابسته به انسولین چیست؟

این نوع دیابت، دیابت خفیف یا دیابت بزرگسالی نیز نامیده می‌­شود. معمولاً بعد از 40 سالگی رخ می‌­دهد. هنگامی که لوزالمعده نمی‌­تواند به اندازه کافی انسولین ترشح کند تا نیازهای بدن را برآورده سازد یا وقتی که تعداد نواحی گیرنده انسولین کاهش یابد یا تغییر کند ( مانند چاقی ) هیپرگلیسمی ایجاد می­شود. از هر 10 نفر مبتلا به دیابت 9 نفر به دیابت نوع دوم مبتلا هستند. شیوع آن در زنان بیشتر از مردان است.

 

آسیب شناسی دیابت نوع دوم

استعداد ژنتیکی در دیابت 

چاقی که افراد چاق برای متابولیزه کردن غذایی که می­‌خورند به انسولین بیشتر نیاز دارند، در نتیجه ناتوانی پانکراس در تولید اضافی، قند خون را بالا می‌­برد.

 افزایش سن در دیابت

برای غربالگری دیابت نوع دوم دو ساعت بعد از خوردن 75 کرم کلوکز مقدار قندخون را چک می­‌کنند.

 

 

 

جمعیت هدف غربالگری

• اشخاص بالای 40 سال
• افراد دارای سابقه خانوادگی مثبت
• افراد چاق
• خانم­هایی که نوزادان بیشتر از 4 کیلو به دنیا آورده‌اند.
• شایع‌ترین علائم دیابت شیرین
• دفع ادرار به دفعات زیاد
• تشنگی غیر معمول
• از دست دادن وزن بدون علت مشخص
• خستگی زیاد
• اختلالات بینایی
• تحریک پذیری
• گزگز و مور مور شدن در دست­ها و پاها
• عفونت­های مکرر در پوست، لثه، مثانه، مجرای تناسلی
• خارش پوست
• عدم تحمل زخم­‌ها به بهبودی

 

مهم‌ترین عوامل خطر ساز در دیابت

1. پرخوری و عدم فعالیت بدنی که منجر به چاقی می‌­شود.
2. استرس
3. حاملگی
4. استفاده از بعضی داروها
5. وجود فرد دیابتیک در افراد درجه یک خانواده
6. فشارخون بالا

 

روش‌ها و راه‌های درمان دیابت و کاهش قندخون

1. رژیم غذایی مناسب
2. کاهش وزن
3. ورزش­های منظم
4. استفاده از داروهای پایین آورنده قند خون

 

دیابت بارداری چیست؟

در طی بارداری سطح گلوکز خون ناشتا کاهش می­‌یابد اما قند خون بعد از غذا افزایش می‌­یابد. که نوعی از دیابت نوع دوم است که به آن دیابت بارداری گفته می‌­شود.

پزشکان معتقدند این دیابت زمانی ایجاد می­‌شود که غده لوزالمعده زن باردار نمی‌­تواند انسولین کافی برای مقابله با هورمون­‌های حاملگی که منجر به مقاومت به انسولین می‌­شوند تولید نماید، که تا زمان زایمان قندخون این زنان بالا است.

و بلافاصله بعد از زایمان به حالت طبیعی برمی­‌گردد. اما در طولانی مدت تعداد قابل توجهی از این زنان به دیابت مبتلا می‌­شوند هر چه شدت هیپرگلیسمی بارداری بیشتر باشد احتمال ابتلا به دیابت پس از 5 سال از زایمان بالاتر خواهد بود. زنانی که افراد درجه یک خانواده آن­‌ها به دیابت مبتلا هستند باید در اولین ویزیت تحت غربالگری قرار بگیرند. بطور کلی تمام زنان باردار در انتهای سه ماه دوم باید مورد ارزیابی قرار بگیرند.

 

 

دیابت بارداری چیست؟ عوارض، پیشگیری، کنترل و درمان دیابت بارداری

 

احتمال دیابت حاملگی در شرایط زیر بیشتر است

1. سن مادر بالای 30 سال باشد
2. چاقی بیش از حد مادر
3. سابقه تولد جنین مرده در حاملگی­های قبلی
4. ابتلا به دیابت در افراد درجه یک خانواده
5. سابقه تولد نوزاد بالاتر از 4/5 کیلوگرم

 

خطرات عمده در بین مادران

1. ابتلای دیر رس مادر به دیابت
2. ایجاد تخمدان پلی کیستیک  (P.C.O)
3. ماکروزومی نوزاد

 

عوارض مهم دیابت

عوارض مهم دیابت شامل مشکلات قلبی و عروقی ( باعث افزایش سیر بروز سفتی دیواره عروق کرونر م‌ی­شود)

1. کلیوی
2. چشمی
3. عصبی
4. ابتلا به عفونت
5. عوارض چشمی

آسیب شبکیه چشم در اثر دیابت طول کشیده را رتینوپاتی دیابتی گویند.

آسیب شبکیه باعث کاهش بینایی و کوری می‌­شود. هرچه طول بیماری دیابت بیشتر شود احتمال آسیب به شبکیه بیشتر و شدت آن زیادتر می‌­شود.

100 درصد بیماران دیابتی نوع یک و 75 درصد مبتلایان نوع دوم بعد از 20 سال از آغاز بیماری دیابت دچار آسیب شبکیه خواهد خواهند شد. کنترل قند خون اثر مهمی در به تعویق انداختن آسیب شبکیه دارد، در مراحل اولیه عروق خونی شبکیه ضخیم، تنگ و پیچ خورده می‌­شوند. همچنین از آن­ها پلاسما نشست می­‌کند که باعث تاری دید می‌­شود. در مراحل پیشرفته­‌تر در اثر برآورده نشدن نیازهای غذایی و اکسیژن سلول­‌های بینایی در شبکیه رگسازی شروع می‌­شود رگ‌­های جدید بسیار شکننده بوده در درون چشم خونریزی می­‌کنند باعث کندگی شبکیه می‌­شود و در نهایت آسیب جدی به بینایی و کوری می‌­شود.

 

علایم و نشانه‌­های رتینوپاتی دیابتی

1. کاهش بینایی و تاری دید
2. نقطه ­های شناور در میدان بینایی

 

درمان رتینوپاتی دیابتی

کنترل دیابت، فشارخون، کلسترول و عدم استعمال سیگار، کاهش وزن و به طور منظم ورزش کردن، درمان با لیزر که عروق نشت کننده بسته و عروق شکننده از بین برده می‌­شوند و در صورت خونریزی بدرون چشم ( زجاجیه ) کندگی شبکیه نیاز به عمل جراحی و ویترکتومی خواهد بود.

 

1. عوارض چشمی بیماری دیابت
2. تاری دید
3. گلوکوم
4. کندگی شبکیه
5. کوری
6. عوارض کلیوی دیابت

 

نفروپاتی دیابتی چیست؟ راه های پیشگیری، درمان و کنترل نفروپاتی دیابتی

نفروپاتی دیابتی به بیماری کلیوی ثانوی دیابت گفته می‌­شود. در اثر بیماری دیابت کلیه‌­ها دچار اختلال در عملکرد شده و پروتئین دفع می­‌کنند. همچنین کلیه­‌ها دچار تغییرات ساختمانی و اختلال عملکرد می‌­شوند.

دیابت کنترل نشده برای مدت طولانی باعث آسیب به بسیاری از بافت­‌های بدن می‌­شود یکی از جاهایی که در اثر دیابت آسیب جدی می­‌بیند کلیه است. کلیه­‌ها از واحدهایی به نام نفرون درست شده‌­اند. سرهرنفرون را گلمرول می­‌گویند که حاوی عروق ریز کلیه است.در اثر دیابت جدار گلمرول­‌ها ضخیم می­‌شوند و آسیب می­بیند گلمرول­ جایی است که خون فیلتر شده تا ادرار را تشکیل دهد. گلمرول مانند یک صافی عمل می­‌کند و به همه مواد اجازه عبور از خون و ورود به نفرون را نمی‌­دهد از جمله این مواد پروتئین است.

در اثر دیابت و آسیب به گلمرول­‌ها هم سرعت تشکیل ادرار کاهش می­‌یابد و هم پروتئین در ادرار دفع می­‌شود.

دفع پروتئین در ادرار بیماران دیابتی معمولاً 10 – 5 سال قبل از علائم کلیوی بیماری دیابت رخ می­‌دهد.

نفروپاتی دیابتی معمولاً همراه با پرفشاری خون است. همچنین نفروپاتی دیابتی به تدریج باعث ایجاد اختلالی به نام سندروم نفروتیک می‌­شود.

سندروم نفروتیک با دفع مقادیر زیاد پروتئین در ادرار و نیز نارسایی مزمن کلیه مشخص می­‌شود، در نهایت نفروپاتی دیابتی باعث بیماری پیشرفته و غیر قابل برگشت کلیه می­شود در حدود 30- 20 درصد

بیماران دیابتی نوع 1 یا 2 در نهایت مبتلا به نفروپاتی دیابتی خواهند شد. مبتلایان به دیابت نوع 2 نسبت به نوع 1 کمتر به بیماری پیشرفته کلیوی مرحله آخر دچار می­‌شوند.

20 درصد مبتلایان به دیابت نوع 2 بعد از 20 سال دچار بیماری کلیوی مرحله آخر می­‌شوند در حالیکه این مقدار در دیابت نوع 1، 75% است.

در آغاز بیماری دیابت کلیه­‌ها زیاد آب دفع می­‌کنند و فرد دچار پرنوشی و ادرار زیاد می­شود اما بعد از آن­که بیماری دیابت باعث آسیب کلیه­‌ها شد میزان ادرار کم می‌­شود و دفع پروتئین در ادرار به تدریج زیاد می‌­شود.

 

پیشگیری از نفروپاتی دیابتی 

در مراحل اولیه گرفتاری کلیوی در بیماران دیابتی و زمانی که دفع پروتئین هنوز کم است کنترل دقیق قند خون و کنترل فشار خون می­‌تواند از پیشرفت بیماری به سمت نارسایی کلیوی پیشرفته جلوگیری کند حتی سبب بهبود آن شود.

در مراحل پیشرفته‌­تر که دفع پروتئین زیاد شد معمولاً کنترل دقیق خون، محدودیت مصرف پروتئین و کنترل فشار خون در کند شدن روند بیماری موثر است، اما روند بیماری را متوقف نخواهد کرد.

 

علائم و نشانه­‌های اصلی نفروپاتی دیابتی

1. ورم کردن صورت، اندام­‌ها ( پا )
2. اضافه وزن غیر ارادی
3. کاهش اشتها ( بخاطر از دست دادن پروتئین و مصرف پروتئین عضلات )
4. تهوع و استفراغ
5. خستگی حال عمومی بد، سردرد، سکسکه‌­های مکرر و خارش بدن
6. فشارخون بالا
7. تشنگی، پرنوشی، زیاد ادرار کردن در مراحل ابتدایی بیماری
8. فشارخون ( بالاتر از 140 میلی متر جیوه ) بالا عامل اصلی پیدایش بیماری­‌های کلیوی در مبتلایان به دیابت است.

رعایت یک رژیم غذایی با پروتئین کم در دیابتی­‌های مبتلا به مشکلات کلیوی مفید است.

اندازه گیری مقدار کراتینین سرم و نیتروژن اوره خون برای فهمیدن میزان آسیب کلیوی و نارسایی کلیوی صورت می­‌گیرد با پیشرفت نارسایی کلیوی مقدار کراتینین سرم و نیتروژن اوره خون بالا می­‌رود.

 

تشخیص نفروپاتی دیابتی 

آزمایش نمونه ادرار و بررسی پروتئین در ادرار صورت می‌­گیرد.

 

رابطه افسردگی و دیابت

افراد دیابتی با احتمال بیشتری به افسردگی دچار می‌شوند. به علاوه پیشرفت دیابت در افراد افسرده بیشتر است.

 

دیابت بی‌مزه چیست؟

دیابت بی مزه اختلالی درلوب خلفی هیپوفیز است که به علت کمبود وازوپرسین (ADH) ( انتی دیورتیک هورمون ) یا هورمون ضد ادراری ایجاد می­شود.

 

اعمال اصلی این هورمون  (ADH) عبارتند از:

کمک به جذب مجدد آب از کلیه­ها، کنترل فشار اسمزی مایع خارج سلولی. هنگامی که تولید این هورمون کاهش می‌­یابد لوله­‌های کلیوی در جذب مجدد آب نارسا می­‌شوند و متعاقب آن بیمار مقادیر زیادی ادرار رقیق دفع می­‌کند، ادرار در دیابت شیرین حاوی مقادیر گلوکز است. در حالی که در دیابت بی­مزه بسیار رقیق و بدون گلوکز است.

 

اتیولوژی دیابت بی­مزه

در اغلب موارد نامعلوم است. علل مرکزی یا با منشاء عصب شناختی ناشی از ناهنجاری­‌های هیپوتالاموس و هیپوفیز ناشی از علل خانوادگی یا ناشناخته، دیابت بی­مزه اولیه را ایجاد می­‌کند.

تخریب غدد توسط تومور، ضربه، عفونت، حوادث عروقی یا تومورهای متاستاز دهنده، دیابت بی مزه ثانویه را باعث می‌­شود.  

مصرف داروهای مانند: دیلانتین، لیتیم و الکل از جمله دیگر علل دیابت بی­مزه ثانویه محسوب می­‌شود.

 

علائم بالینی دیابت بی­مزه کدامند؟

علائم بالینی: تشنگی زیاد ( پلی دیپسی ) برای اجتناب از کم آبی شدید و شوک ناشی از کمبود حجم خون، بیمار باید تقریباً همیشه مایعات بنوشد. بیمار روزی 4 تا 40 لیترآب می‌­نوشد. محدودیت مایع نیز نمی‌­تواند بیماری را کنترل کند و باعث دهیدراتاسیون شدید و هیپرناترمی ( افزایش سدیم خون ) ­خواهد شد.

حجم زیاد ادرار در اثر عمل نکردن و ازوپرسین (ADH) روی بخش انتهای لوله کلیوی روزانه مقدار زیادی آب بصورت ادرار رقیق شده با وزن مخصوص 001/1 تا 005/1 توسط کلیه از بدن خارج می‌­شود.

 

اقدامات درمانی

جایگزینی مایعات به مقدار زیاد، جایگزینی وازوپرسین تا پایان عمر، بررسی و پاتولوژی زمینه‌­ای.